کد مطلب : ۷۳۹۱
آیین ایرانی
آیین‌هایی برای رهایی از خشم طبیعت
یکی از مواردی که احساسات مذهبی افراد را برانگیخته و آنها را وادار به اجرای مراسمی آیینی می‌کرد، حوادثی طبیعی از جمله خورشیدگرفتگی و ماه گرفتگی بوده است.
در گذشته، بسیاری از فرهنگ‌ها معتقد بودند که خورشید و ماه تنها وقتی می‌گیرند که از بشر، گناه و معصیت بسیاری سرمی‌زند و این نشانه نزول بلایی در آینده است.
در این مواقع، افراد سعی می کردند از طرق مختلفی به خطای خود اعتراف کرده و به عذرخواهی از روح طبیعت و تمنای بخشایش بپردازند. اهالی منطقه الموت قزوین در این مواقع، ضمن جمع شدن در مساجد و برگزاری نماز و نیایش به درگاه خداوند، کارهای دیگری نیز انجام می دهند. از جمله اینکه ظرف‌های مسی قدیمی خود را بر روی پشت‌بام خانه برده و همه با هم بر روی آنها می‌کوبند.
در بین اهالی این منطقه، اعتقاد دیگری هم در این باره وجود دارد که می گوید خورشید و ماه، دشمنانی دارند که این دشمنان، وقتی موفق می‌شوند آنها را به اسارت بکشند خسوف و کسوف رخ می‌دهد. برای همین، اهالی با تفنگ به طرف ماه و یا خورشید، تیر هوایی شلیک می‌کنند تا دشمنان طبیعت را که قوت گرفته‌اند و تعدی کرده‌اند ترسانده و فراری دهند و آرامش را به سرزمین خود بازگردانند.
در چنین نظامی از تفکر، طبیعت و عناصر مختلف آن به منزله رسانه‌ای تلقی می‌شدند که پیام‌هایی را به انسان‌ها مخابره می کردند، پیام‌هایی که می‌توانستند از وقوع رویدادهایی خوشایند یا ناخوشایند در آینده آن سرزمین و ساکنان آن خبر دهند.
خشم طبیعت نیز اصطلاحی است که از چنین نظام تفکری‌ای باقی مانده است. انسان ها با فعالیت‌های خود می‌توانستند طبیعت را خشمگین کرده و به عکس‌العمل‌های ناخوشایندی وادار کنند. اعتراف به گناه خود، متوقف‌کردن آن و نیز عذرخواهی، تنها راهکار انسان‌ها در چنین مواقع بحرانی‌ای بوده است؛ راهکاری که عمدتا از مسیر دین و آموزه‌ها و مفاهیم دینی می گذشته است.
وجود فریضه‌ای تحت عنوان نماز آیات در دین اسلام نیز می تواند اشاره‌ای به چنین تفکر اسطوره شناختی کهنی باشد. این آیین‌های مذهبی، یکی از مهمترین ابزارهای فرونشاندن ترس و نگرانی مردم در چنین لحظه‌هایی از حیات جوامع تلقی می‌شده‌اند.
در گذشته، بسیاری از فرهنگ‌ها معتقد بودند که خورشید و ماه تنها وقتی می‌گیرند که از بشر، گناه و معصیت بسیاری سرمی‌زند و این نشانه نزول بلایی در آینده است.
در این مواقع، افراد سعی می کردند از طرق مختلفی به خطای خود اعتراف کرده و به عذرخواهی از روح طبیعت و تمنای بخشایش بپردازند. اهالی منطقه الموت قزوین در این مواقع، ضمن جمع شدن در مساجد و برگزاری نماز و نیایش به درگاه خداوند، کارهای دیگری نیز انجام می دهند. از جمله اینکه ظرف‌های مسی قدیمی خود را بر روی پشت‌بام خانه برده و همه با هم بر روی آنها می‌کوبند.
در بین اهالی این منطقه، اعتقاد دیگری هم در این باره وجود دارد که می گوید خورشید و ماه، دشمنانی دارند که این دشمنان، وقتی موفق می‌شوند آنها را به اسارت بکشند خسوف و کسوف رخ می‌دهد. برای همین، اهالی با تفنگ به طرف ماه و یا خورشید، تیر هوایی شلیک می‌کنند تا دشمنان طبیعت را که قوت گرفته‌اند و تعدی کرده‌اند ترسانده و فراری دهند و آرامش را به سرزمین خود بازگردانند.
***
بشر در گذشته، خود را بخشی از طبیعت حس می‌کرد و بنابراین، هر فعالیت خود را در ارتباط مستقیم با حرکات و نیز عکس‌العمل‌های آن در نظر می گرفت.در چنین نظامی از تفکر، طبیعت و عناصر مختلف آن به منزله رسانه‌ای تلقی می‌شدند که پیام‌هایی را به انسان‌ها مخابره می کردند، پیام‌هایی که می‌توانستند از وقوع رویدادهایی خوشایند یا ناخوشایند در آینده آن سرزمین و ساکنان آن خبر دهند.
خشم طبیعت نیز اصطلاحی است که از چنین نظام تفکری‌ای باقی مانده است. انسان ها با فعالیت‌های خود می‌توانستند طبیعت را خشمگین کرده و به عکس‌العمل‌های ناخوشایندی وادار کنند. اعتراف به گناه خود، متوقف‌کردن آن و نیز عذرخواهی، تنها راهکار انسان‌ها در چنین مواقع بحرانی‌ای بوده است؛ راهکاری که عمدتا از مسیر دین و آموزه‌ها و مفاهیم دینی می گذشته است.
وجود فریضه‌ای تحت عنوان نماز آیات در دین اسلام نیز می تواند اشاره‌ای به چنین تفکر اسطوره شناختی کهنی باشد. این آیین‌های مذهبی، یکی از مهمترین ابزارهای فرونشاندن ترس و نگرانی مردم در چنین لحظه‌هایی از حیات جوامع تلقی می‌شده‌اند.
مرجع : مردم نگاری الموت
