درباره حسینیه نطنز

این حسینیه با نقشه مستطیل شکل، در دو طبقه (با احتساب طبقه زیر همکف) و با صحنی نسبتاً وسیع در میانه، ساخته شده است. در اضلاغ مختلف صحن و در دو طبقه، غرفه‌ها، ایوان‌ها و فضاهای ساخته شده که جهت انجام مراسم مذهبی مورد استفاده عزاداران و شرکت‌کنندگان در مراسم قرار می‌گیرد. لچکی‌های غرفه‌های طبقه اول با کاشیکاری تزئین شده است. غرفه‌های طبقه دوم از طریق راهرویی به یکدیگر مرتبط می‌شوند.

در میان صحن حسینیه سکویی ساخته شده که در مراسم تعزیه و شبیه‌خوانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. ورودی‌های حسینیه در سمت شمال و جنوب و جنوب غربی قرار دارد در پشت صفه‌های شمال غربی نیز محوطه سرپوشیده‌ای است که نخل‌های چوبی متعددی را در آن نهاده و جلویش را مسدود کرده‌اند. در جانب ایوان ضلع جنوب شرقی و بر دیوار حدفاصل غرفه اول و دوم طبقه اول، سنگ نوشته‌ای قرار دارد که حاوی اشعاری به خط نستعلیق است.

بر اساس محتوای اشعار، بنا در سال ۱۲۶۸ ه.ق (سلطنت ناصرالدین شاه قاجار) به کوشش «میرزا سیدعلی» نامی ساخته شده است.

از آثار تاریخی این حسینیه منبر چوبی سه پله‌ای مورخ ۱۱۸۸ ه.ق (زمان کریم‌خان زند) و حوض سنگی کتبیه‌داری مورخ ۱۱۰۳ ه. ق (زمان شاه‌سلیمان صفوی) است. حوض سنگی توسط صدرالدین بن فخرالدین نطنزی وقف شده و مربوط به سقاخانه بوده است. با توجه به وجود آثار فوق و نیز تاکیدی که در اسناد تاریخی بر وجود حسینیه‌ای قدیمی – قبل از ساخت حسینیه اخیر در سال ۱۲۶۸ در این محل شده، به نظر می‌رسد این حسینیه به جای بنای قدیمی‌ترین ساخته شده است.

*منبع: دایره‌المعارف بناهای تاریخی ایران در دوره اسلامی/ جلد ۵/ انتشارات سوره مهر