کد مطلب : ۸۰۲۶
آیین ایرانی
وَسه کشی در سمنان
«وَسه» در لغت‌نامه دهخدا به معنی چماق، عصا و چوب دستی آمده است. در استان سمنان، وسه‌کش به پیشه ورانی گفته می‌شود که در گذشته دارای نقش خاصی بوده‌اند. آنان افرادی قوی هیکل، بزن بهادر و به اصطلاح قداره‌بند بودند که در ایام استبداد، در واقع حکم جارچی و بلندگوی حکومت را ایفا می‌کردند و تحت کنترل کدخدای هر محله نیز بودند.
گاهی اوقات در جمع‌آوری سرانه حکومت (مالیات) «وَسه‌کش»ها نقش عمّال حکومت را دارا بودند. پس از استقرار مشروطیت نیز آنان وظایفی همانند گذشته بر عهده داشتند مثلا خبر برگزاری انتخابات و روز و ساعت آن را همراه با دعوت مردم به پای صندوق‌های رأی به آنها می‌دادند، اما شخصیت آنان به هنگام برگزاری مراسم سوگواری امام حسین، گویی تحت تأثیر جوّ معنوی آن مراسم قرار می‌گرفت و حداقل در ظاهر، آنان به دور از هیاهو‌های سیاسی و اجتماعی وارد مراسم عزا می‌شدند.
وسه‌کش‌ها هنگام برگزاری عزاداری و شب قبل از شهادت امام حسین، با در دست گرفتن وسایل کار خود وارد تکیه ها می‌شدند و با درست‌کردن حلقه‌ای، همزمان با سر دادن طنین «حسین حسین» ابزار‌هایشان را در هوا تکان داده و به عزاداری می‌پرداختند که به این عمل آنان «وَسه کشیدن» می‌گویند. در زمان برگزاری تعزیه‌ها نیز، «وَسه‌کش‌ها» به دلیل ویژگی‌های ظاهری‌شان معمولا نقش اوباشی را ایفا می‌کردند که در کربلا مزاحم اهل بیت امام حسین شده بودند .
همراه داشتن وسیله‌ای که هنگام عزاداری در هوا تکان داده می شود، «وَسه کشیدن» را تا حدودی شبیه به مراسم «شاخسه واخسه» در اردبیل کرده، مراسمی که در آن، عزاداران، چوب‌هایی را در هوا تکان می‌دهند که این خود، نشانه‌ای از امادگی آنها برای جنگ با دشمنان امامشان است.
برگزاری عزاداری‌ها در ماه محرم باعث گردهم آمدن قشر‌ها و گروه‌های مختلفی از مردم در تکیه‌ها یا مساجد می‌شود و حرمت چنین مراسمی نزد مردم، باعث می‌شود حتی برای دقایقی، افراد، فارغ از تمامی موقعیت‌های فردی خویش، هم صدا به عزاداری پرداخته و در غم حاصل از واقعه عاشورا شریک یکدیگر باشند. برگزاری مراسم عزا بسته به چگونگی آن موجب تفکیک برگزارکنندگان به مرد و زن شده است. بدین معنی که انجام بعضی از رسوم مختص مردان و انجام برخی مختص زنان است. دلیل این جدایی در برگزاری مراسم، بیشتر شکل ظاهری آنهاست.
به عنوان مثال حمل علامت‌های سنگین یا زنجیرزدن به دلیل داشتن قدرت فیزیکی بیشتر مردان نسبت به زنان است. درمقابل غالبا زنان به دلیل سلیقه زنانه خود به تدارک غذا و برگزاری مراسم نوحه‌خوانی و تزیین مکان‌های مذهبی مانند مسجد یا خانه‌های خود به هنگام عزاداری می‌پرداختند.
منبع: پناهی سمنانی، محمد احمد، ۱۳۸۳، آداب و رسوم مردم سمنان، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
گاهی اوقات در جمع‌آوری سرانه حکومت (مالیات) «وَسه‌کش»ها نقش عمّال حکومت را دارا بودند. پس از استقرار مشروطیت نیز آنان وظایفی همانند گذشته بر عهده داشتند مثلا خبر برگزاری انتخابات و روز و ساعت آن را همراه با دعوت مردم به پای صندوق‌های رأی به آنها می‌دادند، اما شخصیت آنان به هنگام برگزاری مراسم سوگواری امام حسین، گویی تحت تأثیر جوّ معنوی آن مراسم قرار می‌گرفت و حداقل در ظاهر، آنان به دور از هیاهو‌های سیاسی و اجتماعی وارد مراسم عزا می‌شدند.
وسه‌کش‌ها هنگام برگزاری عزاداری و شب قبل از شهادت امام حسین، با در دست گرفتن وسایل کار خود وارد تکیه ها می‌شدند و با درست‌کردن حلقه‌ای، همزمان با سر دادن طنین «حسین حسین» ابزار‌هایشان را در هوا تکان داده و به عزاداری می‌پرداختند که به این عمل آنان «وَسه کشیدن» می‌گویند. در زمان برگزاری تعزیه‌ها نیز، «وَسه‌کش‌ها» به دلیل ویژگی‌های ظاهری‌شان معمولا نقش اوباشی را ایفا می‌کردند که در کربلا مزاحم اهل بیت امام حسین شده بودند .
همراه داشتن وسیله‌ای که هنگام عزاداری در هوا تکان داده می شود، «وَسه کشیدن» را تا حدودی شبیه به مراسم «شاخسه واخسه» در اردبیل کرده، مراسمی که در آن، عزاداران، چوب‌هایی را در هوا تکان می‌دهند که این خود، نشانه‌ای از امادگی آنها برای جنگ با دشمنان امامشان است.
برگزاری عزاداری‌ها در ماه محرم باعث گردهم آمدن قشر‌ها و گروه‌های مختلفی از مردم در تکیه‌ها یا مساجد می‌شود و حرمت چنین مراسمی نزد مردم، باعث می‌شود حتی برای دقایقی، افراد، فارغ از تمامی موقعیت‌های فردی خویش، هم صدا به عزاداری پرداخته و در غم حاصل از واقعه عاشورا شریک یکدیگر باشند. برگزاری مراسم عزا بسته به چگونگی آن موجب تفکیک برگزارکنندگان به مرد و زن شده است. بدین معنی که انجام بعضی از رسوم مختص مردان و انجام برخی مختص زنان است. دلیل این جدایی در برگزاری مراسم، بیشتر شکل ظاهری آنهاست.
به عنوان مثال حمل علامت‌های سنگین یا زنجیرزدن به دلیل داشتن قدرت فیزیکی بیشتر مردان نسبت به زنان است. درمقابل غالبا زنان به دلیل سلیقه زنانه خود به تدارک غذا و برگزاری مراسم نوحه‌خوانی و تزیین مکان‌های مذهبی مانند مسجد یا خانه‌های خود به هنگام عزاداری می‌پرداختند.
منبع: پناهی سمنانی، محمد احمد، ۱۳۸۳، آداب و رسوم مردم سمنان، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
