درباره حسینیه پنجاهه نایین

 میدان یا فضای روباز حسینیه به صورت مستطیل شکل ساخته شده و در اضلاح مختلف آن، در دو طبقه صفه‌ها و غرفه‌های تدارک دیده شده است. ایوان یا شاه‌نشین اصلی حسینیه در یکی از اضلاع کوچک میدان واقع شده و به قرینه آن در ضلع مقابل، غرفه‌های دو طبقه میانی را با عمق و عرض و ارتفا بیشتری ساخته‌اند. ایوان اصلی بنا به جهت خرابی، در دوره اخیر تخریب و به همان شیوه قدیم خود بازسازی شده است.

بنای قدیمی ایوان با نقاشی‌های بسیار زیبایی تزینی شده بود. فضای مسقف و گنبددار حسینیه در جانب شرقی میدان قرار گرفته و از داخل دارای طرحی هشت ضلعی و دو طبقه می‌باشد. دستیابی به غرفه‌های طبقه فوقانی از طریق راه‌پله‌های طرفین در ورودی صورت می‌گیرد. پوشش گنبدی این فضا به صورت کاربندی است.

حسینیه پنجاهه در گذشته دارای دکان‌ها یا کارگاه‌های کوچکی بوده که ورودی آنها در داخل غرفه‌های حسینیه قرار داشته است. سه دهانه از غرفه‌های این حسینیه نیز به معابر عمومی راه دارد. از دیگر فضاهای وابسته این حسینیه می‌توان به نمازخانه و سقاخانه اشاره کرد.

*منبع: دایره‌المعارف بناهای تاریخی ایران در دوره اسلامی/ جلد ۵/ انتشارات سوره مهر