آرمان هیأت - درباره يوليوس ولهاوزن

جامعه-خیمه: يوليوس ولهاوزن (۱۸۴۴- ۱۹۱۸م): از خاورشناسان سرشناس آلماني است كه از دانشگاه گتنگن آلمان در رشته زبانهاي شرقي فارغ‌التحصيل شد.

يوليوس ولهاوزن (۱۸۴۴- ۱۹۱۸م): از خاورشناسان سرشناس آلماني است كه از دانشگاه گتنگن آلمان در رشته زبانهاي شرقي فارغ‌التحصيل شد.

ولهاوزن(‌‌wellhausen) علاقه زيادي به تاريخ اسلام داشت؛ به همين دليل مثلا بخشي از كتاب «مغازی» واقدي را با عنوان «محمد (ص) در مدينه»> به آلمانی ترجمه كرد كه در برلين، ۱۸۸۲ منتشر گرديد. كتاب ديگری با نام «مقدمه‌اي بر تاريخ اسلام»> نگاشت.

از ۱۸۸۷به تصحيح تاريخ طبري پرداخت؛ اما در دو اثر از امام حسين (ع) و حادثه كربلا به تفصيل سخن گفت: يكي كتاب «معارضه‌جويي احزاب سياسي و ديني در اسلام»، كه در سال ۱۹۰۱منتشر گرديد. دوم، كتاب «دولت عربي از ظهور اسلام تا پايان دولت اموي و سقوط آن» كه در برلين در سال ۱۹۰۲ منتشر شد.

ولهاوزن از نگاه تاريخی، جامعه‌شناسی و كلامي به نقش امام حسين (ع) در دوره خلافت اموی پرداخته است. گراهام‌وير(‌‌weir) اين اثر را به انگليسي ترجمه كرد و در كلكته با عنوان سلطنت عرب و سقوط آن منتشر گرديد. همچنين دو بار به عربی ترجمه شد. ترجمه نخست را يوسف‌العش از انگليسی انجام داد و در دمشق، ۱۹۵۶منتشر ساخت.

ترجمه دوم را محمد عبدالهادی ابوريده از متن آلماني و انگليسی در قاهره، ۱۹۵۷نشر داد. كتاب معارضه‌جويي احزاب سياسي و ديني در اسلام، مفصلا به مخالفت‌های خوارج و شيعه با خلافت مركزی پرداخته است و حدود چهل صفحه از اين اثر درباره امام حسين (ع) است. اين اثر را محمودرضا افتخارزاده به فارسي ترجمه و با عنوان تاريخ سياسي صدر اسلام: شيعه و خوارج، (تهران، دفتر نشر معارف اسلامی، ۱۳۷۵) منتشر كرد.

ولهاوزن كه عمرش را در مطالعه و پژوهش درباره تاريخ سامی و عرب و به ويژه تاريخ صدر اسلام گذراند، تاثير به سزايی در حوزه‌های تحقيقاتی غرب داشت و نوشته‌های او به ويژه در مورد امام حسين (ع)، مبنای بسياري از كارهای بعدی قرار گرفت.

براي زندگي‌نامه و آرای ولهاوزن و نيز نقدهايي درباره او رجوع كنيد به‌: نجيب العقيقي، المستشرقون، ص ۷۲۴- ؛ ۷۲۵؛ مقدمه محمود افتخارزاده بر كتاب تاريخ سياسي صدر اسلام.