آرمان هیأت - درباره عنایت‌الله شهیدی

فرهنگ – خیمه: عنایت‌الله شهیدی، زاده ۱۳۰۴ خورشیدی در روستای برغان از توابع شهرستان ساوجبلاغ بود.

وی استاد فلسفه و تعزیه پژوه بود. وی پس از دریافت کارشناسی و کارشناسی ارشد حقوق قضایی و علوم اجتماعی موفق به اخذ درجه دکتری در رشته فلسفه و کلام اسلامی شد.

مدتی استاد فلسفه دانشگاه تهران بود اما از دهه چهل وارد پژوهش‌های تعزیه و نمایش‌های مذهبی شد:«قبل از انقلاب در شیراز همایشی درباره تعزیه برگزار شد که عده زیادی از فرهنگ‌شناسان ایرانی و غیر ایرانی در آن حاضر شدند و به ارائه مقاله و سخنرانی پرداختند. بنده نیز گر چه اهل نمایش نبودم اما اطلاعات و مشاهدات گسترده درباره تعزیه داشتم. در همان همایش علاوه بر آقای چلکوفسکی (از تعزیه شناسان بر جسته غرب) دوستانی چون دکتر جلال ستاری و دیگران پیشنهاد کردند که این مواردی که در سینه و خاطرتان ثبت شده، اگر از بین برود حیف است. در حالی که نوشته ها و مطالب درباره فلان مسئله فلسفی بسیار است و هر زمان می‌توان به سراغ آنها رفت.»

شهیدی در بیان خاطرات خود می‌گوید:«برای ما که بچه بودیم، تعزیه همه چیزمان بود. یادم می‌آید یکی از سال‌ها، دهه اول محرم با عید نوروز مصادف شد. عید نوروز با آن همه شادی و مراسم خاص، اهمیت زیادی برای ما داشت و حتی روزها را می‌شمردیم تا کی عید نوروز برسد. اما ما در آن سال و در ایام محرم با وجود تعزیه، شیرینی خوردن و عیدی گرفتن را به دست فراموشی سپرده و به دیدن تعزیه‌ها می‌رفتیم. حتی در یک مراسم روضه خوانی من ناهار را رها کردم و رفتم به دیدن تعزیه.»

وی طرح تفصیلی و جامع پژوهش تعزیه‌خوانی در ایران با در نظر گرفتن همه موضوع ها و مباحث مربوط به تعزیه و تعزیه‌خوانی و ارزش و اعتبار اجتماعی و فرهنگی و پایگاه‌های هنری این نمایش آیینی در تاریخ هنرهای نمایش سنتی ایران، مطالبی بودند که در کتاب« پژوهشی در تعزیه و تعزیه خوانی » پس از ۱۲ سال تلاش جدی و عالمانه به وسیله استاد شهیدی تألیف شد و در سال ۱۳۷۹ به عنوان پژوهش برگزیده فرهنگی سال انتخاب شد.

این کتاب ارزشمند در سال ۱۳۸۰ با همکاری کمیسیون ملی یونسکو در ایران در ۸۲۰ صفحه به چاپ رسید. علاوه بر این کتاب مقالاتی از استاد در نشریه های مختلف به ویژه فصلنامه « پژوهش تئاتر» و فصلنامه «هنر» به چاپ رسیده است.

چند مقاله او نیز به وسیله پیتر چلکوفسکی (ایران شناس برجسته و استاد فلسفه شرق در دانشگاه‌های آمریکا) به انگلیسی برگردانده شد که سپس به فارسی ترجمه شد.

آخرین کار پژوهشی مرحوم شهیدی یعنی «مقایسه تمام نسخه‌های عروسی قاسم» پس از مرگ وی منتشر شد.

وی همچنین مقالات «امیر کبیر و تکیه دولت»، «جامه‌ای فاخر و زیبا بر قامتی ناساز و نازیبا»، «نامه‌های رسیده»، «تعزیه‌ها و لزوم گردآوری و تدوین و تصحیح و بازسازی آنها»، «نامه‌های رسیده»، «تعزیه چیست؟»، «خاستگاه مذهبی تعزیه»، «تفسیری از یک ضرب المثل در تعزیه»، «شرح و تفسیری از یک مجلس تعزیه» را نگاشته است.

عنایت‌الله شهیدی در۱۸ مرداد ۱۳۸۲ در گذشت.