آرمان هیأت - درباره حسینیه کلوان نایین

مناسک-جامعه:این بنا در محله کلوان و جنوب غربی بافت قدیم شهر نایین واقع شده و بنای اصلی آن از آثار دوره قاجار به شمار می‌آید.

حسینیه کلوان مشتمل بر میدان یا فضای باز میانی، فضای سرپوشیده و گنبددار، سقاخانه، نمازخانه، آب‌انبار و فضاهای وابسته دیگر است. فضای میانی یا میدان دارای طرح مستطیلی شکل است که در اضلاع چهارگانه آن در دو طبقه، غرفه‌هایی تعبیه شده است. همچنین در میانه یکی از اضلاع بزرگ صحن، ایوان یا شاه‌نشین بزرگی با پوشش طاق و تویزه ساخته شده است.

قوس تمامی طاق‌های اطراف میدان از نوع جناغی است. غرفه‌های طبقه فوقانی در جلو دارای جان‌پناه آجری می‌باشند. این غرفه‌ها توسط راهرو باریکی به همدیگر و نیز از طریق راه‌پله‌هایی به طبقه تحتانی راه پیدا می‌کنند.

قسمت مسقف حسینیه در ضلع شمالی میدان واقع شده و در حدود سال ۱۳۶۳ ه. ق در محل خانه‌ای واقع در مجاورت میدان، ساخته شده است. معمار این بخش «استاد محمد حسین محسنی» بوده است. فضای گنبددار حسینیه کلوان برخلاف دیگر حسینه‌ها که هشت ضلعی می‌باشند، به صورت مربع ساخته شده اما پوشش گنبدی آن به شیوه دیگر حسینیه‌های تاریخی نایین اجرا شده است. پوشش این بخش به صورت طاق و تویزه و کاربندی بوده و از زیبایی خاصی برخوردار است. در میانه این پوشش روزنه‌هایی تعبیه شده است. در راهروی ورودی به این بخش، راه‌پله‌ای تعبیه شده که دسترسی به غرفه‌های طبقه فوقانی را فراهم می‌سازد.

سه دهانه از دهانه‌های طبقه تحتانی، فضای روباز حسینیه به معابر عمومی راه می‌دهد. سقاخانه قدیمی حسینیه کلوان تخریب شده و به جای آن سقاخانه جدیدی، با پوشش سنگ مرمر و کاشی ساخته‌اند. سقاخانه قدیمی دارای وقفنامه‌ای به تاریخ ۱۲۸۴ ه. ق است.

*منبع: دایره‌المعارف بناهای تاریخی ایران در دوره اسلامی/ جلد ۵/ انتشارات سوره مهر