بقاع متبرکه
درباره امام‌زاده یحیی
10 فروردين 1389 ساعت 9:35
اماکن زیارتی - خیمه:امام‌زاده یحیی نام بقعه ابوالقاسم عزالدین یحیی است که در کوچه‌ای به همین نام در خیابان ری، نرسیده به خیابان شهید مصطفی خمینی در یکی از محلات قدیمی شهر تهران که سابقا به آن عود لاجان گفته می‌شد واقع شده است.
نسبت ابوالقاسم عزالدین یحیی که از نقبای شهرهای قم و ری بوده است به امام زین العابدین می‌رسد و گفته می‌شود برادر ایشان است.
این بنا دارای صحن وسیع، مسجد، ایوان، رواق، ضریح، حرم آیینه کاری، سرداب، گنبد کاشی مخروطی شکل و سقاخانه است.
قدیمی‌ترین اثر منقول این بقعه تاریخی که ساختمان اصلی بنای آن نیز به دوره مغول نسبت داده می‌شود، صندوق چوبی روی مرقد است که دارای تاریخ ۸۹۵ ه است. در باب نام و نسب شریف امام‌زاده یحیی چنین نوشته شده:
وی با ۱۵ واسطه به امام چهارم می‌رسد و پس از پدر نقابت طالبیه ری، قم و آمل را به عهده داشته و به سال ۵۹۲ ه ق به دست علاءالدین تکش خوارزمشاه به شهادت رسیده است.
بنای امام‌زاده یحیی به ۸۰۰ سال پیش و به دوران خوارزمشاهیان باز می‌گردد. مساحت بنا در سال۱۳۴۲، ۱۵*۴/۵ مترمربع بوده ولی، پس از بازسازی‌های متعدد به ۱۵۰۰ متر مربع رسیده است.
کاشی‌کاری گنبد فیروزه‌ای رنگ و مخروطی شکل این بنا در سال‌های گذشته بر اثر برف و یخ از بین رفته بود، اما طی سال‌های ۱۳۵۰ و ۱۳۵۲ ، بازسازی شد. بانی بنای قدیمی قراب شاره و معمار آن دیو حسن بوده است.
برج خشتی و گنبد آجری آن از ابنیه عصر مغول‌ها است. در زمان قاجاریه، نمای خشتی برج تغییر و ایوان، اتاق‌ها و سایر متعلقات افزوده شد. اکنون نیز با افزودن سایر تزیینات و بناهای دیگر مثل آینه‌کاری، کاشی و معرق، مسجد و موزه و کتابخانه بقعه به بنایی اصیل و به یاد ماندنی تبدیل شده است و حرم با آینه‌کاری زیبا یادآور فضایی آرام به دور از دغدغه‌های خیابان‌های اطراف امام‌زاده است.
در این امام‌زاده علاوه بر بقعه امام‌زاده یحیی، مقبره مرحوم بهاءالملک همدانی و مرقد امام‌زاده محمد نیز وجود دارد.
بنای فعلی درسال ۱۳۲۰، در همان محلی ساخته شد که بنای قدیمی و خشتی بقعه وجود داشت. آن بنا در ۱۳۱۸ ویران شد. بنای جدید به همان سبک و فرم بنای اصلی جایگزین و ملحقات و تزیینات آن به تدریج در سال‌های بعد تکمیل‌شد.
صندق منبت و عتیقه بقعه چنانکه در کتیبه آن اشاره شده است، به دستور ملک شاه غازی درسال ۸۹۵ ه.ق، به وسیله دو برادر به نام‌های استاد حسین و استاد محمد لواسانی ساخته شد. بنای اصلی امام‌زاده متشکل از برج خشتی هشت‌ضلعی احتمالاً، به قرن هفتم ه.ق، تعلق داشت و دارای گنبد هرمی شکل ۱۲ ضلعی بود.
در کنار این امام‌زاده، کهن‌ترین چنار زنده قرار دارد. این درخت که در فهرست وزارت فرهنگ و اداره باستان‌شناسی با شماره سه و در سال ۱۳۳۰، به ثبت رسیده است، حدود ۸۰۰ سال دارد و قطرش حدود هفت متر است.
کوی امام زاده یحیی در گوشه‌ای از عودلاجان (از محلات قدیمی و معروف تهران) است که قسمت جنوب شرقی آن در کوچه امام زاده یحیی قرار دارد و به همین خاطر این محله به امام‌زاده یحیی معروف گردیده است.
در سال‌های اخیر فعالیت‌های عمرانی بسیاری در بقعه متبرکه امام‌زاده یحیی انجام پذیرفته که ضمن حفظ و نگهداری آثار گذشته، فضای اطراف حرم مطهر توسعه یافته است.
زایران این امام‌زاده اغلب ساکنان محله‌های نزدیک به امام‌زاه هستند. در نزدیکی این امام‌زاده یک خانه فرهنگ هم وجود دارد.
کد مطلب: 12476
آدرس مطلب: https://www.armaneheyat.ir/article/12476/درباره-امام-زاده-یحیی