آرمان هیأت - درباره کتاب خصائص الزینبیه

کتاب خصائص الزینبیه یا ویژگی‌های حضرت زینب(ع) نوشته سید نورالدین جزایری یکی از پژوهشگران قرن چهاردهم هجری است.

فرهنگ: کتاب خصائص الزینبیه نوشته سید نورالدین جزایری به تازگی توسط انتشارات مسجد جمکران تجدید چاپ شده و با تصحیح ناصر باقری بیدهندی به بازار عرضه شده است.

سید نورالدین جزایری از پژوهشگران قرن چهارده هجری است که از مکتب بزرگان نجف از جمله سید ابوالحسن اصفهانی، آقا ضیاءالدین عراقی و فیروز آبادی و میرزا ابوالحسن مشکینی استفاده کرد.

سید نورالدین که در سیزده رجب ۱۳۱۳ ه. در شوشتر متولد و در۲۳ جمادی الاولی سال ۱۳۸۴ وفات یافت و در نجف اشرف به خاک سپرده شد، آثار علمی فراوانی از خود بر جای گذاشت و «خصائص زینبیه‌» معروف‌ترین آنهاست.

«خصائص زینبیه» برای اولین بار در سال ۱۳۴۱ ه. ش در نجف اشرف چاپ شد. پس از آن نیز به زبان‌های رایج دنیا ترجمه شد و به تازگی توسط انتشارات مسجد مقدس جمکران به همراه تحقیقی از ناصر باقری بیدهندی منتشر شده است.

محقق علاوه بر تحقیق متن کتاب و استخراج منابع و مدارک خصائص الزینبیه، کاستی‌های عبارات نقل شده از کتب و منابع را برطرف کرده است.

ترجمه اشعار و عبارات و تهیه فهرست آیات، روایات، اسامی معصومین، نام‌های پیامبران و ... نیز با کوشش‌های محقق گرد آمده است.

محقق در پیشگفتار خود بر کتاب، به حیات مؤلف، اساتید و مشایخ، آثار سید و معرفی کتاب خصایص می پردازد و آنگاه می‌نویسد: «الخصایص الزینبیه» آینه تمام نمای عشق زیاد سید به عمه بی‌همتای خویش حضرت زینب علیها السلام است ... .

نکته‌ای که سید را وادار به تحریر به خصوصیات حضرت زینب علیها السلام نمود، مشاهده مطالب ناصحیح و غلط در کتاب‌های مقتل بود.

او در این باره در مقدمه اولی می‌گوید: «چون در این اعصار، کتب مقاتل زیاد نوشته شده و جمع بین غث و ثمین نموده و هر خبر ضعیف که به نظر ارباب مقاتل آمده، بدون تحقیق در سند و معنای روایت ضبط نموده، کتب [مقاتل] از وقع افتاده ... روی همین اساس و نیز برای آن که روآوری مردم خصوصا اهل منبر به کتابهای معتبر زیاد شود و در آن انگیزه روگردانی از کتابهای مجهول الحال و ضعیف فزونی گیرد، الخصایص را به رؤیت مراجع و استوانه‌های علم و تحقیق عصر خویش چون آقا سید ابوالحسن اصفهانی و آقا ضیاءالدین عراقی و جز ایشان درآورده و تقریظات آنان را در ابتدای الخصایص مندرج کرده است. آنگاه صورت تقریظ علما بر این کتاب را ذکر می‌کند. پایان این بخش به ذکر پیشگفتار مؤلف مزین شده است.»

همانگونه که از اسم کتاب برمی‌آید، نویسنده ۴۰ ویژگی حضرت زینب علیها السلام را ذکر کرده، پیرامون هر یک توضیح و تفسیری از احادیث و روایات و متون تاریخی، تفسیری آورده است.

البته قبل از مبحث اصلی به تشریح چهار مقدمه نیز پرداخته است که این مقدمات عبارتند از:
۱ - اعتبار و صحت مطالب کتاب و علت نگارش آن به زبان فارسی
۲ - شرافت نفس ناطقه و اقسام کمالات و ملکات
۳ - اولاد فاطمه سلام الله علیها فرزندان رسول خدایند
۴ - خلقت حضرت زهرا سلام الله علیها و فرزندانش

مؤلف ویژگی‌های حضرت زینب علیها السلام را در قالب ۴۰ خصیصه ارائه می‌کند. این ویژگی‌ها عبارتند از:
۱. امتیازات راجع به ولادت حضرت زینب،
۲. تشخیص زمان ولادت
۳. اسامی و کنیه های حضرت زینب،
۴. شرح بعضی از القاب مبارک حضرت زینب،
۵. عصمت حضرت زینب،
۶. حضرت زینب ولیة الله،
۷. راضی به قضاء الهی،
۸. امینة الله،
۹. عالمه غیر معلمه،
۱۰. محبوب رسول خدا،
۱۱. نائب مادر،
۱۲. شریک برادر،
۱۳. زاهده،
۱۴. عاقله،
۱۵. موثقه،
۱۶. کعبة الرزایا،
۱۷. فصاحت و بلاغت،
۱۸. شجاعت،
۱۹. عابده،
۲۰. باکیه،
۲۱. شمایل و دلایل دخت اسدالله،
۲۲. مجملی از مجاری احوال آن مکرمه،
۲۳. جهاد با نفس،
۲۴. در بوته امتحان،
۲۵. تعیین کامل و معرفت سرشار،
۲۶. محبت در زمره احباء الله،
۲۷. مقام خوف،
۲۸. رضا و تسلیم،
۲۹. شفاعت،
۳۰. ابتلای به بلاها،
۳۱. در زمره صابران،
۳۲. مواسات،
۳۳. غیرت،
۳۴. محب مخلص،
۳۵. نائب خاص برادر،
۳۶. حافظ شئون و حدود،
۳۷. اهتمام به حفظ معصومین،
۳۸. آمر به معروف،
۳۹. پیام‌آور عاشورا و احیاگر نام کربلا
۴۰. شباهت‌های زینب به انبیاء الهی.

مؤلف در خاتمه کتاب به شرح دو خطبه حضرت زینب در کوفه و شام اختصاص می‌دهد و شعری از شیخ محمد حسین بیرجندی قاینی به عنوان حسن ختام کتابش نقل می‌کند.