بزرگداشت سلیم مؤذن‌زاده اردبیلی در خیمه
7 ارديبهشت 1389 ساعت 15:16
استاد موذن‌زاده را یکی از مداحان و وصافان بااخلاص درگاه سیدالشهدا علیه السلام می‌دانند. بارها از ایشان برای اجرای آواز همراه با موسیقی دعوت به عمل آمده که جواب او همواره چنین بوده: «این حنجره وقف سیدالشهدا (ع) است»
فرهنگ - پیمان اسحاقی: پرونده استاد سلیم موذن زاده اردبیلی کوششی است متواضع برای ثبت شماری از اطلاعات و داده های موجود درباره یکی از مخلص ترین دلدادگان دستگاه پر اشک و شکوه حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام. در این پرونده تلاش بر این است که کارنامه پربرگ خدمات مذهبی استاد موذن زاده در ساحت‌های مختلف آن در قالب زندگی‌نامه، گفته‌ها درباره استاد، گفتارهای ممتاز استاد، ترانوشت مجالس و امثال آن به علاقه‌مندان عرضه شود.
استاد سلیم موذن زاده اردبیلی را در میان انواع سه گانه ساده‌خوانی، میانه‌خوانی و مرصع‌خوانی، می‌باید مرصع‌خوانی برجسته و مسلط دانست. مرصع‌خوانی یکی از شیوه‌های دشوار مداحی و منقبت خوانی است که در آن، مداح و منقبت‌خوان اشعاری را در وصف ائمه معصومین (ع) به سه زبان عربی، فارسی و ترکی ارائه می‌کند. بدیهی است که مرصع‌خوانی در درجه اول نیازمند تسلط به مبانی آوازی و دستگاه‌های موسیقایی این سه زبان است. در حال حاضر در میان کارشناسان عرصة مداحی و منقبت‌خوانی این اجماع وجود دارد که استاد سلیم موذن‌زاده اردبیلی را باید برجسته‌ترین مرصع‌خوان شیعه درنظر گرفت.
سلیم مؤذن معروف به سلیم موذن زاده اردبیلی، یکی از برجسته‌ترین مداحان و مرصع‌خوانان ایرانی، فرزند شیخ عبدالکریم مؤذن که خود از وعاظ و موذنین برجسته بود، است. سلیم موذن زاده در سال ۱۳۱۵ در محله‌ای به نام تازه شهر در شهر اردبیل در خانواده‌ای مذهبی و فعال در عرصه مناسک آیینی شیعه به دنیا آمد. اجداد او شیخ نعمت و شیخ فرج اردبیلی موذنینی دارای صدای زیبا و به این علت در شهر اردبیل معروف و مشهور بودند. فرزندان ایشان نیز همواره به برخورداری از صدای زیبا و گیرا زبانزد گشته بودند.
شیخ عبدالکریم، پدر استاد سلیم، اولین مؤذن رادیو ایران بود. یکی از اذان‌های او از طریق بی‌سیم صدای ایران از محل مسجد شاه سابق به طور زنده پخش شد و به زودی به نام او معروف شد. شیخ عبدالکریم پنج پسر به نام‌های رحيم، نعيم، سليم، محمود و داوود داشت که اغلب آنها به عرصة مداحی و موذنی وارد شدند. در این میان سلیم علاوه بر موذنی، بیش از برادران دیگر در مداحی و مرصع‌خوانی مشهور شد.
سلیم از کودکی تحت تأثیر پدر و محیط خانوادگی به عالم مداحی و اذان‌گویی وارد شد. شیخ کریم موذن زاده همواره می‌گفته که سلیم در میان فرزندانش بهترین صدا را داراست (نباتی مقدم، ۱۳۸۸) او سال‌های نوجوانی را در تهران گذراند و در همانجا بود که پدرش در دوازده سالگی او، دارفانی را وداع گفت. در همان سال سلیم به عنوان فرزند شیخ عبدالکریم، اذانی گفت که به وسیلة بی‌سیم صدای ایران پخش شد. از همان زمان بود که «سلیم» نوجوان، مداحی اهل بیت (ع) را آغاز کرد و به سرعت مورد توجه مخاطبین قرار گرفت.
از آن پس مداحی (منقبت‌خوانی، مرثیه‌خوانی، نوحه‌‌خوانی و روضه‌خوانی) را به صورت جدی پی گرفت و از پدر و دیگر اساتید موسیقی زمان، الحان و ردیف‌های آوازی سنتی را به خوبی فرا گرفت. وی اطلاعات موسیقایی را از پدرش، میرزا عزیز مکتبدار و مرحوم بهادری در تبریز آموخته است. وی به همراه برادرانش داود و محمود در جوانی به تبریز می رفته‌اند و از او درس موسیقی می آموخته‌اند.
(نباتی مقدم، ۱۳۸۸) با این آموزش‌ها، پشتکار بسیار و علاقه‌ای که به مشارکت در عزاداری امام حسین (ع) داشت، هر روز بیشتر از روز قبل در این امر مهارت و محبوبیت یافت تا این که به عنوان برجسته‌ترین مرصع‌خوان شیعه و محبوب‌ترین مداح در حوزة فرهنگ آذری/ترکی در ایران، آذربایجان و ترکیه مورد توجه عموم مردم و توسط مداحان جوان مورد تقلید قرار گرفت.
آشنایی با میراث پر برگ مرثیة عربی، فارسی و مخصوصاٌ ترکی که منجر به انتخاب اشعار برجسته توسط او می‌شود، ارتباط تنگاتنگ با عالمان دینی و شاعران عاشورایی که خود را در استفادة او از آخرین سروده‌های شاعران برجسته نشان می‌دهد، تسلط بر مبانی موسیقایی که موجب برگزیدن الحان مناسب می‌گردد، پشتکار بسیار در قالب باقی‌ماندن ده‌ها ساله در عرصة مداحی، اخلاص دینی چنان که بارها در میان نوحه‌ها خود بر آنچه می‌خوانده، می‌گریسته، تواضع، ساده‌زیستی و قدرت صدای ایشان را می‌توان از مهم‌ترین دلایل محبوبیت و موفقیت استاد موذن زاده دانست.
از ویژگی‌های صدای استاد موذن زاده می‌توان به زیبایی صدا (که یکی از زیباترین صداهای شناخته شده در حال حاضر کشور است)، قدرت صدا ( به اندازه‌ای که بارها مشاهده شده ایشان در ایام ماه محرم تا پنج ساعت در روز توانسته در اوج در میان دسته‌جات و هیئات عزادار بخواند)، مقاومت صدا (امکان خواندن در اوج در سن ۷۴ سالگی) و اوج‌صدا (امکان خواندن قابل فهم در گام‌های بالا) اشاره کرد.
استاد موذن زاده علاوه بر مداحی اهل بیت(ع) و منقبت‌خوانی شیعی، هم‌اکنون یکی از اذان‌گویان برجسته در میان مسلمانان جهان نیز در نظر گرفته می‌شود؛ تا جایی که می‌توان گفت به علت موفقیت فوق‌العاده در عرصة مداحی، تبحر ایشان در اذان‌گویی در نظر مخاطبان، تحت الشعاع مرثیه‌خوانی او قرار گرفته است. وی ابداع‌گر اذان در مایة بیات ترک است و از آنجا که بیات ترک یکی از دلنشین‌ترین مایه‌های موسیقی ایرانی در نظر گرفته می‌شود، اذان او نیز به یکی از دلچسب‌ترین اذان‌های ایرانی تبدیل شده است.
وی تاکنون در پنج زمینه آوازی اذان گفته که از آن جمله می‌توان به اذان محزون که یکی از غم انگیز ترین اذان های ایرانی و مناسب ایام عزاداری است و نیز اذان استامبولی که در یکی از آهنگ های مذهبی ترکیه ایجاد شده و تاکنون کسی در ایران جز او آن را اجرا نکرده، اشاره کرد. مناجات‌های استاد موذن‌زاده در کنار منقبت‌خوانی و اذان‌گویی ایشان نیز قابل توجه است که از آن جمله می‌توان به دعای «یا رب به قرآن ما راببخشا» و دعای عثمانی که در مایة یکی از آهنگ های مذهبی کشور ترکیه اجرا شده را ذکر کرد.
استاد موذن‌زاده را یکی از مداحان و وصافان بااخلاص درگاه سیدالشهدا علیه السلام می‌دانند. بارها از ایشان برای اجرای آواز همراه با موسیقی دعوت به عمل آمده که جواب او همواره چنین بوده: «این حنجره وقف سیدالشهدا (ع) است»
میراث معنوی استاد موذن زاده تا اندازه‌ای ضبط و ثبت گردیده است؛ به صورتی که در حال حاضر حداقل سه هزار اثر مطلوب و به یاد ماندنی از اجراهای استاد مؤذن‌زاده در اختیار داریم.
استاد سلیم موذن زاده هم اکنون در شهر اردبیل زندگی می‌کند و هر ساله با سفرهای زیاد به داخل و خارج کشور، به اجرای برنامه‌های مذهبی فراوانی می‌پردازد. احتمالاً آخرین اجرای بزرگ استاد موذن زاده در کنگره شاعران عاشورایی کشور در اسفند ماه ۱۳۸۸ در سن ۷۳ سالگی در شهر اردبیل بود که اعجاب حاضران را برانگیخت. استاد موذن زاده متأهل و دارای سه پسر و دو دختر است.
منابع:
نباتی مقدم،محمدباقر، ۱۳۸۸، «سفر به عالم ملکوت با صدای موذن‌ها»، آوای اردبیل، سومین واژه‌نامه محرم در اردبیل، آذر ماه ۱۳۸۸
«شرح حال زندگی»، لوح ماندگار:لوح یادبود سلیم موذن، تولید صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، مرکز اردبیل، خرداد ماه
با تشکر بسیار از آقای غلامرضا حسینی معز
کد مطلب: 12691
آدرس مطلب: https://www.armaneheyat.ir/article/12691/بزرگداشت-سلیم-مؤذن-زاده-اردبیلی-خیمه