عریضه ای بر عریضه نویسی
27 ارديبهشت 1389 ساعت 9:30
انتشار مصاحبه دبیر شورای عالی فرهنگی مسجد جمکران درباره عریضه‌های چاه این مسجد، جدالی قلمی را در باب صحت و درستی رواج این پدیده در سایت‌ها و وبلاگ‌های خبری به راه انداخت و انتقادات و نظرات مختلفی را به دنبال داشت.
جامعه-خیمه: وقتی اواخر فروردین ماه سال جاری، خبرگزاری مهر در مصاحبه‌ای با مرتضی وافی، دبیر شورای عالی فرهنگی مسجد جمکران، عریضه‌نویسی و انداختن آن را به چاه جمکران با پرسش و طرح جزئیات بیشتر جویا شد، نگاه‌ها به سمت قم و مسجد جمکران دوباره چرخید.
مصاحبه دبیر شورای عالی فرهنگی مسجد جمکران، پاسخ‌های او و تشریح آنچه درباره چاه جمکران می‌تواند حقیقت داشته باشد، نقد و نظرهایی را به دنبال داشت که شرح مختصری از آن را در زیر می‌خوانید.
وافی در این مصاحبه، موضوعیت نداشتن چاه جمکران را تایید کرد، اما گفت: به دلیل حرمتی که برای عریضه‌های نوشته قائل هستند، به واسطه داشتن اسماء متبرکه، آن را بدون آنکه احدی بخواند، خمیر می‌کنند و به آب روان می‌سپارند.
در عین حال، دبیر شورای عالی فرهنگی مسجد جمکران، عریضه‌نویسی را از مبانی دینی خواند و آن را راهی برای توسل دانست و با استناد به سیره علما این رفتار دینی را تایید کرد.
هرچند وافی حرمت انداختن عریضه را به درون چاه جمکران تایید نکرد اما با اشاره به اینکه انداختن عریضه به آب روان در روایات آمده است، گفت: حس و حالت توجه و حضور، به دلیل وجود مسجد بیشتر است لذا بسیاری از زائران دوست دارند عریضه خود را در این چاه بیندازند.
وافی در پایان این مصاحبه، ورود برخی خرافات، شبهات و آفات را به مذهب تایید و عنوان کرد: حرکت‌های انحرافی و مناسک آئینی اصیل ممزوج با خرافه‌ها باید از هم جدا شوند و نباید در این فرآیند اصل صورت مسئله را از بین برد.
صحبت‌های حجت‌الاسلام مرتضی وافی، عکس‌العمل‌های بسیاری را برانگیخت. نه تنها خوانندگان، نظرات خود را به شکل‌های متفاوت و با ادبیاتی مختلف برای صفحات اینترنتی ارسال و در این مورد اظهار نظر کردند، بلکه کار تا آنجا بالا گرفت که جدالی قلمی میان یک طلبه حوزه که خود را حجت الاسلام کریم مظفری معرفی کرده بود، با نویسنده صفحه اندیشه خبرآنلاین حجت‌الاسلام رسول جعفریان، پا گرفت.
جعفریان که پس از مصاحبه وافی با خبرگزاری مهر، با نگاهی انتقادی، توضیحات وی را به چالش کشیده بود؛ کنایه کوچکی به درآمد حاصل از مسجد زد و نگاه عامیانه مردم به پدیده عریضه‌نویسی و انداختن آن به چاه جمکران را نقد کرد.
حجت‌الاسلام جعفریان، انداختن عریضه را به چاه جمکران، نشانگر رواج یافتن روش‌های نامتعارفی دانست که در حوزه دین و در مکانی منتسب به حضرت مهدی علیه السلام رخ می‌دهد.
پس از آن، جعفریان اساسِ پدیده عریضه‌نویسی را زیر سوال برد و با طرح این مساله که «چگونه می‌توان با چند روایت که آن هم صراحت ندارد، چنین رسمی را رواج داد» عریضه‌نویسی را به چالش کشید و مورد تردید قرار داد.
جعفریان با ابراز نگرانی از گسترش خرافات و راه‌یابی آن به حوزه دین و به نام دین، برخی اقدامات حکومت را، طی یک دهه اخیر در برخورد با افراد مدعی ارتباط با امام زمان(ع)، ارتباط با عالم بالا، ایجاد برخی مراکز زیارتی به واسطه خواب، امامزاده‌های خود ساخته، شفای بیماران صعب‌العلاج و تخریب این اماکن توسط بلدوزرهای دولتی، ستود و آن را شیوه‌ای در جهت کاهش عوارض خرافه و آسیب‌های دینی قلمداد کرد.
حجت‌الاسلام رسول جعفریان نوشت: «این قبیل اقدامات معقول و معتدل و درست، باید ادامه یابد و اجازه داده نشود تا دین از مسیر واقعی و اصیل خود خارج گردد و شیعه در میان سایر مسلمانان مشکل‌دار جلوه کند.»
در پایان جعفریان ضمن رد استنادات و روایاتی که در برخی کتب درباره عریضه‌نویسی و ماهیت آن نقل شده است، سندیت آنها را زیر سوال برد و تاکید کرد نهایتا کار را باید به عالمان دین‌شناس خبره سپرد و تسلیم رأی آنان شد.
این نوع نگاه و طرح شبه درباره عریضه‌نویسی و انداختن آن به چاه جمکران، عکس‌العمل حجت‌الاسلام کریم مظفری را برانگیخت.
مظفری که پیکان نقد خود را مستقیما به سمت رسول جعفریان نشانه رفته بود، تشکیک او را نسبت به پدیده عریضه‌نویسی، نوعی استهزاء دین قلمداد کرد و با اشاره به همان روایات و مستنداتی که جعفریان آنها را چندان معتبر نمی‌دانست، سعی در اثبات عریضه‌نویسی و تایید آن داشت.
کریم مظفری به طعنه با یادآوری شیوه‌های طلبگی و روش‌های حوزوی، خطاب به جعفریان، مقاله او را حکمی قطعی و صادر شده دانست که دیگر جای سوال از عالمان دین را باقی نمی‌گذارد.
در انتهای مطلب، حجت‌الاسلام مظفری ضمن تایید پدیده عریضه‌نویسی به عنوان یکی از مبانی دین، قضاوت حجت‌الاسلام جعفریان را برنمی‌تابد و این نوع اندیشه را تیشه به ریشه دین زدن تلقی و نوشته خود را از سر حق‌گویی و انجام وظیفه عنوان می‌کند.
پس از انتقاداتی که مظفری به جعفریان وارد کرد، جعفریان درصدد پاسخ برآمد و مجددا استناد به برخی روایات را ناکافی دانست، آنها را «روایات» خواند و نه «معتقدات».
وی ضمن اعلامِ اطلاع از منابعی که مظفری ذکر کرده بود، در معتبر بودن آن منابع، شک کرد و در دفاع از آنچه پیش‌تر نوشته بود گفت: به صرف آنکه مطلبی در کتب و روایات مختلف تکرار شود، اعتبار و سندیت به وجود نمی‌آید.
در این بین عکس‌العمل مخاطبان و نظرات خوانندگان این مطالب نیز شایان توجه است. برخی در حمایت از جعفریان و در رد خرافه‌گرایی و گسترش آسیب‌ها از انتقاد وی استقبال کرده‌اند و برخی نیز با اعتقاد به فلسفه عریضه‌نویسی، جانب نوشته مظفری را گرفته‌اند.
برخی عریضه‌نویسی و انداختن آن را به چاه جمکران بدعت خوانده‌اند و گفته‌اند باید به حال چنین ملتی گریست. عده‌ای با اعتقاد به اینکه سخن گفتن و درخواست از خدا به مکاتبه و نامه‌نگاری و مراحل اداری نیاز ندارد، عریضه‌نویسی را نقد کرده‌اند و بعضی دیگر خواستار اظهار نظر و استفتاء از مراجع شده‌اند.
فارغ از مستند بودن یا نبودن عریضه نویسی آنچه دغدغه بسیاری از دین اندیشان شده است رویکرد عوامانه ، غلو گونه و بدور از عقلانیت برخی دینداران در مواجه با مناسک آیینی است.آنها نگرانند که مبادا فریاد دینداری عوامانه صدای دینداران واقعی را خاموش کند.
کد مطلب: 12998
آدرس مطلب: https://www.armaneheyat.ir/article/12998/عریضه-نویسی