يكي از برنامه‌هاي مهم بعثه مقام معظم رهبري برگزاري جلسات آموزشي و توجيهي براي زايران حجاج تمتع در سراسر كشور و قبل از اعزام زايران به سرزمين وحي است كه اين برنامه‌هايي به شيوه‌هاي مختلف و با حضور كارشناسان و متخصصان حوزه حج وزيارت برگزار مي شود، در اين گزارش جزييات اين برنامه‌ها را تشريح مي‌كنيم.

اهم فعاليت‌هاي كه ويژه زايران قبل از سفر برگزار مي‌شود
معرفي مكه و مدينه، به عنوان سرزمين‌هاي وحي و ترسيم آن براي درس‌آموزي و عبرت‌گيري از تاريخ آن‌ها با محيط‌آرائي مناسب؛ بيان آثار و فوائد سفر به سوي حرمين؛ انس با قرآن و عترت، جهت بهره‌مندي از آن نورها در سراسر زندگي و انس با دعا و دارا شدن روح راز و نياز با خداوند از جمله اين برنامه‌ها به شمار مي‌آيد.

تدارك كالاهاي فرهنگي بين راهي ويژه زايران حج تمتع
در طول سفر يك ماهه حج، فرصت‌هاي ناشناخته‌اي وجود دارد كه كمتر مورد توجه و برنامه‌ريزي قرار مي‌گيرد. زماني كه در طول مسيرها يا پيش از برگزاري جلسات آموزشي در ايران و عربستان وجود دارد و غالباً هدر مي‌رود، فرصت مناسبي براي بعضي از كارهاي فرهنگي مختصر و مفيد است. تهيه و تدارك مجموعه‌اي از لوح‌هاي فشرده صوتي يا تصويري (مداحي و درس اخلاق و تفسيرعلما و اساتيد حوزه)، همچنين معرفي كتاب‌هاي خواندني در قطع پالتويي و متناسب با فضاي حج، براي اين منظور بسيار مؤثر است؛ از اين‌رو بعثه مقام معظم رهبري كالاهاي مختلف فرهنگي را در اين خصوص تدارك ديده و در ميان زايران توزيع مي‌كند تا از فرصت حضور در حج به خوبي بهره بگيرند.
اطلاع‌رساني از ديگر برنامه‌هاي قبل از سفر حج است، زيرا ارايه اطلاعات كافي در جهت ملزومات سفر حج تمتع و تبيين شرايط متفاوت فرهنگي، سياسي و عقيدتي كشور عربستان جهت بالا‌بردن ضريب درك امنيتي زائر بسيار مهم به شمار مي‌آيد از اين رو اطلاع‌رساني در خصوص برنامه‌هاي فرهنگي در موسم حج؛ توضيح درباره حفظ قرآن و مسابقات فرهنگي از ديگر برنامه‌هاي بعثه مقام معظم رهبري قبل از سفر حج اعلام شده است.

هشدارها به زايران حج تمتع
حج نيز مانند همه مقاطع زندگي خطرات و تهديداتي دارد كه اگر پيش از بروز، اطلاعات كافي در مورد آنها و نحوه مواجه با آنها، در اختيار زائران قرار گيرد، عامل مؤثري در پيشگيري از حوادث ناخواسته و ايجاد آرامش رواني زائران است.
هشدارها و توصيه‌هاي فرهنگي توسط روحاني كاروان؛ هشدارها و توصيه‌هاي اجرايي توسط مدير كاروان؛ هشدارها و توصيه‌هاي درماني و بهداشتي توسط پزشك كاروان و هشدارها و توصيه‌هاي ايمني توسط مسئولان حراست حج و زيارت استان از جمله برنامه‌هاي است كه به زايران عزيز ارائه مي‌شود.

تدارك مقدمات فقهي و معنوي حج عموم زائران
هر سفر و ضيافتي مقدماتي دارد كه بايد از پيش تدارك شود. سفر معنوي حج و ضيافت الهي نيز از اين قاعده مستثني نيست. در منابع ديني از مقدمات فقهي و معنوي حج سخن به ميان آمده است. قبولي طاعات و تحقق حج كامل و مطلوب، به انجام صحيح و كامل اين مقدمات بستگي دارد. روحانيون محترم كاروان‌ها مي‌بايست زائران بيت‌الله الحرام را در جريان اين مقدمات قرار دهند و تدابيري براي پي‌گيري و انجام آنها توسط زائران اتخاذ نمايند؛ از اين‌رو برگزاري جلسات آموزشي و توجيهي از جمله مهم‌ترين برنامه‌هاي فرهنگي بعثه به شمار مي‌آيد كه مديران و روحانيون كاروان‌هاي به برگزاري آن همت مي‌گمارند.

همايش‌هاي آموزشي ـ توجيهي عموم زائران
دفاتر نمايندگي بعثه، دفاتر سازمان حج و زيارت، روحاني و مدير كاروان شوراي فرهنگي كاروان با هماهنگي دفاتر نمايندگي بعثه در مناطق و دفاتر سازمان حج و زيارت در برگزاري همايش‌هاي ذيل اهتمام و همكاري لازم را دارند كه همايش متمركز آموزش زائران (بر اساس دستورالعمل ابلاغي مديريت آموزش) و ثبت گزارش آن در سامانه؛ همايش متمركز آموزش بانوان حج‌گزار (بر اساس دستورالعمل ابلاغي مديريت آموزش) و ثبت گزارش آن در سامانه و همايش توجيهي گروه ياوران حجاج از جمله اين برنامه‌هاست.

ويژه برنامه‌هاي فرهيختگان كاروان نخبگان و تحصيل‌كرده‌ها
كاروان‌هاي حج از اقشار مختلفي تشكيل شده كه هر كدام ويژگي‌ها و نيازهاي متفاوتي دارند و برنامه‌هاي فرهنگي بايد متناسب با آن ويژگي‌ها و نيازها طراحي شود. نخبگان و اقشار تحصيل‌كرده از اقشاري هستند كه ممكن است مطالب جلسات عمومي به دليل ساده‌بودن، آنها را اقناع نكند؛ بنابراين بايد برنامه‌هاي ويژه‌اي براي آنان در نظر گرفته شود.
عمده برنامه‌هايي كه در اين حوزه قابل اجرا است، شناسايي نخبگان و تحصيل‌كردگان و دعوت از آنها براي حضور در جلسه ويژه؛ در اين جلسه پس از بيان مقدمات و ضرورت مشاركت خواص در برنامه‌ها، از آنها خواسته شود كه با توجه به تخصص و دانشي كه دارند، مشخص كنند كه در چه حوزه‌اي مي‌توانند همكاري كنند و سپس براي همكاري آنها در موضوعي كه ابراز علاقه كرده‌اند، برنامه‌ريزي شود. كمترين نوع مشاركت اين قشر آن است كه از آنان خواسته شود با توجه به تخصص و تجارب به دست آمده، مجموعه‌اي از مطالب كاربردي مرتبط با حج را به صورت مكتوب ارايه نمايند.

برگزاري جلسات قرائت، ترجمه و تفسير قرآن و پرسش و پاسخ
با برگزاري جلسات انس با قرآن مي‌توان به مباحث عميق معرفتي و معنوي مورد نياز اقشار تحصيل كرده پرداخته مي‌شود و پايان جلسه را به پرسش و پاسخ اختصاص مي‌دهند. اگر چه نخبگان، مخاطبان اصلي اين برنامه هستند، اما شركت براي عموم زائران آزاد است.

برگزاري مسابقه كتابخواني ويژه حجاج
نشريه و كتاب‌هايي در قالب بسته فرهنگي ازسوي معاونت فرهنگي به دفاتر ارسال مي‌شود كه موضوع برگزاري مسابقه كتابخواني قرار مي‌گيرد. هر يك ازاين كتاب‌ها مي‌تواند براي مطالعه در طول يك هفته تعيين كرد و در پايان هفته، آزموني از آن به عمل آمده و از برندگان تقدير مي‌شود.

برگزاري جلسات مسايل اعتقادي ـ فرهنگي
زائران گرامي، به خصوص تحصيل‌كردگان، در ايام اقامت در مكه و مدينه با مسائل متعدد عقيدتي و فرهنگي روبه‌رو مي‌شوند. از اين رو لازم است پيش از سفر، راهنمايي‌هاي لازم جهت مطالعة آثار و منابع مناسب براي يافتن پاسخ آن سؤالات، صورت گيرد كه اين موضوع مهم در قبل از سفر در قالب جلسات مسايل اعتقادي و فرهنگي از سوي معاونت فرهنگي بعثه مقام معظم رهبري به صورت ويژه برگزار مي‌شود.

اقدامات و امور اجرايي
با توجه به فرصت كم و لزوم بهره‌برداري از آن لازم است روحاني و مدير كاروان قبل از عزيمت به اين سفر معنوي اقداماتي را انجام دهند تا زائران در طول سفر سردرگم نباشند و بتوانند از لحظات معنوي حج بهره‌برداري كامل نمايند، از آن جمله است:
معرفي اعضاي شوراي فرهنگي و گروه ياوران حجاج بر اساس دستورالعمل و تهيه فهرست اسامي آنها جهت ارسال به معاونت فرهنگي و ثبت در سامانه آموزش بر اساس جدول زمان‌بندي؛ تلاش در جهت نظم و انضباط در برنامه‌هاي فرهنگي؛ ترغيب و سازماندهي گروه ياوران حجاج جهت شركت در همايش آموزشي - توجيهي در ايران كه تاريخ برگزاري آن توسط دفاتر نمايندگي اعلام مي‌گردد.
برگزاري جلسات گروه ياوران حجاج و توجيه اهميت كار آنها؛ ترغيب زائران به اجراي طرح «فصل مهماني» طبق دستورالعمل ابلاغي و مشخص‌كردن جانبازان، آزادگان و خانواده شهداي كاروان، تهيه فهرست و ارسال آن به معاونت فرهنگي از ديگر برنامه‌هاي فرهنگي بعثه مقام معظم رهبري در حج تمتع است.

اقدامات پايگاه اطلاع رساني حج ويژه حجاج ايراني
پايگاه اطلاع رساني بعثه مقام معظم رهبري نيز به منظور بهره‌مندي هر چه بيشتر حجاج ايراني از فرصت اعزام اقدام‌هاي مختلف اطلاع رساني را انجام داده است كه از جمله آن‌ها برگزاري جشنواره وبلاگ نويسي حج، راه اندازي خبرنگاران افتخاري حج، خبرنامه اينترنتي حج، كتابخانه همراه حج شامل نرم‌افزارهاي حج از جمله مناسك همراه( كه به تازگي از سوي حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج وزيارت منتشر شد) و كتابخانه آنلاين حج( اين كتاب‌خانه به صورت اينترنتي با يكهزار عنوان به نشانيhttp://lib.hajj.ir/در حال حاضر فعال است و زايران و حجاج مي‌توانند به راحتي فايل موبايلي و اينترنتي آن را در سيستم خود داشته باشند) اشاره كرد.

آرمان هیأت