مراسم اربعین هرچند که از دیرباز با مناسک و سنن خاصی همراه بوده، اما عملاً چند سالی است که با باز شدن مسیرهای تردد به سمت حرم مطهر سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین (ع)، شاهد حرکت خیل عظیم عزاداران و عاشقان حسینی به سمت کربلا هستیم.

بنا بر آمارهای رسمی امسال بیش از ۲۲ میلیون زائر از کشورهای مختلف جهان در این مراسم شرکت داشتند هرچند که وزیر حمل و نقل عراق روز چهارشنبه تعداد شرکت کنندگان در مراسم اربعین امسال را ۲۶ میلیون نفر اعلام و پیش بینی کرد که تعداد زائران در مراسم اربعین امروز عراق به ۲۷ میلیون نفر برسد.

این درحالیست که در سال ۱۳۹۳ نیز بیش از ۲۰ میلیون نفر در این مراسم شرکت کرده بودند و رشد چشمگیر نسبت به سال گذشته تقریبا غیرقابل پیش بینی بود.

اگر بخواهیم واقع گرایانه نگاه کنیم حضور چنین جمعیتی برای شرکت در یک مراسم، چه این مراسم دینی باشد یا نه، فی نفسه بسیار مهم و یک رویداد بزرگ می‌تواند تلقی شود. اگر شرایط و اوضاع سیاسی، اجتماعی و منطقه ای را هم در نظر بگیریم اهمیت آن دو صدچندان خواهد شد. عراق در قلب بحرانهای خاورمیانه است و تروریستهای تکفیری داعش مناطق بسیار زیادی در این کشور را بی ثبات و ناامن کرده اند؛ در مجموع میتوانیم بگوییم که عراق کشوری بی ثبات و ناامن است. با این وجود و با علم به این شرایط، میلیونها نفر از شیعیان از نقاط مختلف جهان با پای پیاده مسیر بسیار زیادی را در عراق طی می‌کنند تا در مراسم اربعین شرکت کنند.

از لحاظ خبری و رسانه ای نیز وجود چنین اجتماعی با ویژگیها و مختصاتی که گفته شد بسیار با اهمیت است و علاوه بر پوشش صرف خبری، می‌تواند آبشخور گزارشها، تحلیلها و تفسیرهای خبری متعدد باشد. با این وجود مشاهده می‌کنیم که رسانه‌های غربی به راحتی از کنار این رویداد بسیار مهم خبری می‌گذرند و تلاش می‌کنند آن را در حاشیه نگه دارند؛ رسانه ها و خبرگزاریهای غربی که حتی در دورافتاده ترین نقاط جهان نیز خبرنگار دارند و رویدادهای خبری را به صورت فوری و لحظه و به لحظه گزارش می‌دهند.

اینکه می‌گوییم «اجتماع بزرگ اربعین دارای ارزش خبری زیاد است» جانبدارانه و متعصبانه نیست بلکه از نظر علم رسانه و خبر، که اتفاقا بیشتر آن توسط خود غربیها نوشته شده است، هم می‌توان آن را ثابت کرد.

یوهان گالتونگ و مری ر وگ از چهره های برجسته در پژوهش های ارتباطی دو تن از افراد مشهور در زمینه بحث ارزشهای خبری هستند. این دو تن در سال ۱۹۶۵ مقاله ای با عنوان «ساختار اخبار داخلی» چاپ کرده و چند آیتم مهم از ارزشهای خبری را برشمردند که همچنان نیز به آن استناد و ارجاع می‌شود.

این دو نفر، هفت مورد از مواردی که به یک خبر ارزش می‌دهند را برشمردند. این موارد عبارتند از: "فراگیری یا دربرگیری"، "شهرت"، "برخورد، تضاد، کشمکش و اختلاف ها"، "استثناها و شگفتی‌ها"، "بزرگی و فراوانی به منظور تعداد و آمار و ارقام"، "نزدیکی"، "زمان و تازگی رویداد".

اگر رویدادی مثل اجتماع اربعین در کربلا را در قالب ارزشهای خبری ذکر شده قرار دهیم می‌بینیم که این رویداد حداقل ۳ مورد از ۷ مورد ارزشهای خبری را دارا می‌باشد. به عنوان مثال حضور بیش از ۲۰ میلیون نفر از چند کشور از جمله عراق، ایران، نیجریه، بحرین، پاکستان، لبنان، سوریه، ترکیه، افغانستان، هند، مصر، یمن، عربستان، کویت و .. اصل دربرگیری و اصل بزرگی و فراوانی این رویداد را تضمین می‌کند. اگر بخواهیم اربعین را با یک مورد دیگر از اجتماع مسلمانان مقایسه کنیم باید آن را با حج مقایسه کرد. این درحالیست که در مراسم حج تنها ۵ میلیون نفر شرکت می‌کنند و فراوانی و دربرگیری اجتماع اربعین حدود ۵ برابر اجتماع حج است. دردنیای غیرمسلمانان نیز چنین اجتماعی با این حجم فراوانی و دربرگیری وجود ندارد.

مساله بعدی اصل چالش یا کشمکش است. عراق اولین کشوری بود که هدف تروریستهای داعش قرار گرفت و ارتش و نیروهای مردمی این کشور هر روز با نیروهای تروریستی درگیر هستند و روزی نیست که شاهد انفجار و کشته شدن مردم بیگناه در این کشور نباشیم. اگر به ایده ئولوژی ضد شیعی داعش نیز توجه کنیم، اجتماع شیعیان در اربعین هر لحظه ممکن بود هدف حملات داعش قرار بگیرد. بنابراین برگزاری چنین مراسمی در منطقه ای که درگیر بی ثباتی و ناامنی است بر اهمیت خبری این رویداد اضافه می‌کند.

یکی دیگر از مواردی که به یک رویداد ارزش خبری می‌بخشد اصل استنثا و منحصر به فرد بودن است. همانطور که در بالا به آن پرداخته شد اجتماع اربعین یک رویداد استثنایی و منحصر به فرد نه تنها در میان مسلمانان بلکه در میان سایر ادیان جهان است و به جرات می‌توانیم بگوییم نمونه آن در هیچ کجای دیگر جهان رخ نمی‌دهد.

علیرغم اهمیت اجتماع حسینی اربعین و ویژگیهایی که برای آن گفته شد شاهد آن هستیم که رسانه های غربی اخبار مربوط به آن را عمدا سانسور می‌کنند و تلاش می‌کنند با بها ندادن به آن از ارزش و اهمیت این رویداد بکاهند. مهمترین علت آن این می‌تواند باشد که ایران در محور وقوع چنین رویداد سیاسی و مذهبی قرار دارد و برجسته کردن چنین رویدادی برخلاق معیارها و استانداردهای خبری آنهاست! در واقع برگزاری این اجتماع بزرگ بشری در منطقه ای بی ثبات و ناامن به گونه‌ای که حتی یک مورد از ناامنی به وجود نیاید یک موفقیت بزرگ برای ایران و عراق است که رسانه‌های غربی نمیخواهند با پوشش دادن آن به نفع ایران و شیعیان عراق تبلیغ شود. اگر در برابر این موفقیت به ناامنی در قلب اروپا که چند هفته است تمام نیروهای امنیتی اتحادیه اروپا را درگیر خود کرده است اشاره کنیم سانسور خبری چنین رویدادی قابل فهمتر خواهد شد.

این مساله بار دیگر نشان داد که رسانه‌های غربی هرچه خودشان بخواهند را برجسته می‌کنند و هر رویدادی که پوشش خبری آن به ضررشان باشد و یا به نفع دشمن باشد را بایکوت می‌کنند. هنوز یادمان نرفته است که نحوزه پوشش خبری آنها از حملات تروریستی پاریس با حملات دو روز قبل از آن در لبنان چقدر سروصدا به راه انداخت، حملاتی که ماهیتا مشابه بودند و تعداد قربانیان آن تقریبا برابر بود.

آرمان هیأت