آیین هیات‌داری
محرم و اقامه عزا برای سید‌و‌سالار شهیدان آن هم در فضای دانشگاهی فرصت بسیار مناسبی برای آشنایی، جذب و انس گرفتن جامعه دانشگاهی با اهل بیت (ع) است. در این بین آداب، مرام و اصول و البته خرده‌کاری‌ها در برگزاری هیات کمک شایانی به با‌شکوه برگزار شدن هر چه بهتر هیات می‌کند و باعث می‌شود محتوا و مفاهیم عاشورا در این هیات‌ها محفوظ شود و دچار انحراف از مسیر اصلی عزاداری‌ها نشود. در این بین شاید توصیه‌های ریز و درشت بتواند شاخص‌ها و اصول کلی را به ما نشان دهد.
وجود نظم در برگزاری مراسم و مشخص بودن زمان برگزاری برنامه و البته پایان بهنگام آن کمکی است به کنترل انرژی سرشار دانشجویان. در این راستا آنها می‌توانند راحت‌تر برای خود برنامه‌ریزی کنند و درس و کلاس و دانشگاه را هم از دست ندهند.
دیدار با خانواده معزز شهدا، علمای دینی و... شهر از مهم‌ترین اصول و مرام‌ هیات‌داری است که باعث می‌شود برکت فراوانی سرازیر هیات شود.  یکی از آفت‌های هیات‌های دانشجویی، پاتوق شدن هیات و بیرون ماندن افراد در مراسم و گعده گرفتن حول ایستگاه صلواتی است. برای رفع این مشکل می‌توان پیش‌برنامه‌هایی را قبل از شروع مراسم در نظر گرفت و از وقت این افراد به بهترین شکل ممکن استفاده کرد. البته تذکر دادن یک شخصیت محبوب و خوش‌اخلاق با رعایت کامل ادب می‌تواند به حل این موضوع کمک کند.
اگر بتوان برنامه‌ریزی صحیحی برای مدیریت مناسب غذاها و نذری‌های اضافه مراسم کرد و مثلا  آن رابه خیریه‌ها، افراد نیازمند و امثالهم سپرد، بزرگ‌ترین کار برای جلوگیری از اسراف در این مراسم معنوی انجام شده است.
فضاسازی مناسب در محل برگزاری مراسم، مخصوصا در سیاه‌پوشی و نصب کتیبه و پرچم‌ها قطعا فضا را معنوی و مهیاتر برای برگزاری مراسم می‌کند. در این بین می‌توان از چند رشته نور ملایم برای جلوگیری از تاریکی مطلق فضا بهره گرفت که به زیبایی فضاسازی هیات هم کمک می‌کند.
هیات بهترین مامن برای جذب نیروهای تازه‌کار و مشتاق برای فعالیت در دستگاه اباعبدا... (ع) است. با اعتماد به افراد تازه‌کار، بی‌تجربه و راهنمایی‌های به موقع، نیروسازی و کادرسازی بسیار خوبی می‌توان برای هیات کرد.
حفظ شعائر دینی و جلوگیری از خواندن اشعار سبک و ترانه‌ها بهترین راه برای جلوگیری از شروع بدعت‌ها خصوصا در هیات‌های دانشجویی است.
برگزاری مسابقه کتابخوانی و نمایشگاه کتاب، عکس و فروش محصولات مذهبی یکی از فعالیت‌های جانبی هیات برای بهره‌گیری از فضای معنوی افرادی است که در مراسم حاضر نمی‌شوند و نگاه گذرا به حاشیه‌های هیات دارند.
تیپ و آراستگی ظاهری خصوصا در بین قشر دانشجو که پا به هیات می‌گذارند هیچ‌گاه ملاک قضاوت نبوده و نباید نگاه بدی به آنها داشت؛ چراکه آنان دعوت شده امام حسین (ع) به مجلس عزای خود حضرت هستند.
 
معرفی هیات‌های دانشجویی
۳۴سال روضه در دل کویر
هیات محبان روح ا... دانشگاه سمنان: قدیمی‌ترین هیات دانشجویی استان سمنان در دانشجو‌خیز‌ترین شهر کشور، آن هم در دانشگاهی که چندین کیلومتر خارج از شهر قرار دارد، فضایی را ایجاد کرده تا از این طریق اکثر دانشجویان این دانشگاه که بیشترشان غیر‌بومی هستند انس خاصی با اهل بیت (ع) بگیرند. همان‌طوری که از اسم آن مشخص است، این هیات، هیاتی انقلابی و در راستای ارزش‌ها و آرمان‌های بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران تاسیس شده و قدم بر‌می‌دارد و تاسیس آن به سال 62 بر می‌گردد. مستقل بودن و عدم وابستگی به هیچ یک از نهاد‌ها و ارگان‌های داخل و خارج دانشگاه از مهم‌ترین خصلت‌های این هیات است. هیاتی که صفر تا صد مسائل مربوط به آن - اعم از سیاستگذاری کلان، برگزاری مراسم، پخت و پز و تهیه اقلام و... - به وسیله خود دانشجویان انجام می‌پذیرد و طبیعتا یکی از دلایل استقبال پر‌شور از آن هم همین ویژگی دانشجویی بودنش است. مراسم این هیات اغلب در مسجد امام علی‌(ع) دانشگاه سمنان یا حسینیه ثار‌ا... خوابگاه فرهیختگان و در مواردی مثل جشن نیمه‌شعبان یا عید غدیرخم در تالار هزارنفره امیرکبیر برگزار می‌شود. برگزاری 13 شب هیات در ماه محرم، اقامه عزا در فاطمیه، برگزاری اعتکاف دانشجویی، اردوی کربلای معلی و هیات هفتگی از مهم‌ترین برنامه‌های این هیات است. عشق و علاقه بی‌حد و حصر دانشجویان به این هیات دانشجویی باعث شده فارغ‌التحصیلان این دانشگاه در سال 90 هیاتی دیگر را با همین نام و در شهر تهران راه‌اندازی کنند و در برخی از مناسبت‌ها مراسم داشته باشند. از سوی دیگر خادمان سابق هیات طبق عهدی که با خود بسته‌اند، شب سوم محرم هر سال که به نام حضرت رقیه (س) مشهور شده، به دانشگاه سمنان می‌روند و در کنار دانشجویان دانشگاه اقامه عزا می‌کنند.
 
هنری‌ترین هیات دانشجویی
هیات محبین اهل بیت (ع) دانشگاه هنر: خاص بودن دانشجویانی که در رشته‌های هنری تحصیل می‌کنند همیشه زبان‌‌زد بوده و هست. به همین دلیل آنها را از باقی دانشجویان متمایز می‌کنند. حالا دانشجویان دانشگاه هنر تهران به مدد همین ویژگی خاص بودن توانسته‌اند هیات دانشجویی خاص‌تری نسبت به سایر هیات‌های دانشجویی ترتیب بدهند و باعث شوند در هر سال و هر مناسبت تعداد کثیری از مردم عادی هم از فضای معنوی آن بهره‌مند شوند. 20 سال پیش دانشجویان هنر فعالیت‌های مذهبی خودشان را درون دانشگاه شروع کردند. شاید نقش افرادی چون حجت‌الاسلام پناهیان و حجت‌الاسلام گمار که روزی در نهاد نمایندگی رهبری این دانشگاه حضور داشتند و انس خاصی را با دانشجویان این دانشگاه پیدا کرده‌اند، در شکل‌گیری و راه‌اندازی و رشد این هیات از سایر عوامل بیشتر باشد؛ به‌طوری که بعد از سال‌ها حجت‌الاسلام پناهیان، همچنان به‌عنوان سخنران این هیات در ماه محرم است. تحول چشمگیر و جهش فوق‌العاده هیات محبین اهل بیت تقریبا به سال 84 بر‌می‌گردد. در آن زمان هیاتی جدید در این دانشگاه بنیان نهاده شد. به پشتیبانی دانشجوها و اعضای هیات محبین اهل بیت (ع)، دانشجویان و فارغ‌التحصیلان رشته‌های هنر که فعالیت‌هایشان محدود به دانشگاه هنر نبوده و در مقیاس جامعه هنری کشور مشغولیت داشته‌اند و همچنین جامعه هنرمندانی که در سطح شهر تهران مد‌نظر قرار گرفته بودند، خیمه‌ای در حیاط دانشکده کاربردی دانشگاه هنر در ماه محرم به برکت مجلس عزای سیدالشهدا(ع) با عنوان «سوگواره هنر و حماسه» به پا کرده‌اند؛ خیمه‌ای که غوغایی به راه انداخت و کم کم اسم دانشگاه هنر و هیات خاص آن را در اذهان ماندگار کرد. برگزاری کارگروه‌ها و دوره‌های آثار هنری مثل دمام‌زنی و‌سنج‌زنی، موسیقی، ادبی و نمایش، فضاسازی، طراحی چاپ پارچه، صنایع‌دستی، عکاسی، مونشن‌گرافی، گرافیک، تصویرسازی و خوش‌نویسی همه و همه باعث ریشه‌دار شدن سوگواره‌های نو آن هم با حفظ شعایر آیینی در این دانشگاه شده است.
جریان‌ساز‌ی سیاسی در محفل حسینی
هیات میثاق با شهدای دانشگاه امام صادق (ع): تهران، حوالی پل مدیریت و گنبد فیروزه‌ای، تنها مسجد دانشگاه امام صادق (ع) را در اذهان تداعی می‌کند. مسجدی که میزبان هیات دانشجویی میثاق با شهداست؛ هیاتی که تا یک دهه پیش هیچ اسم و رسمی از آن نبوده و طی چند سال گذشته به یکی از جریان‌ساز‌ترین هیات‌های مذهبی کشور تبدیل شده است و توانسته مولفه‌ها و سبک جدیدی از هیات‌داری را عرضه کند؛ به‌گونه‌ای که نه‌تنها الگوی بسیاری از هیات‌های دانشجویی، بلکه الگوی بسیاری از هیات‌های محلات و مساجد هم شده است. در سبک جدید هیات‌داری این مجموعه دانشجویی محوریت با سخنرانی، مداحی و بیان لطایف قرآنی؛ متضمن معارف اهل بیت علیهم‌السلام و بصیرت‌افزایی نسبت به اتفاقات کشور و جهان اسلام است. سبکی که به‌شدت مورد استقبال عزاداران اهل بیت و علاقه‌مندان به انقلاب اسلامی است. در واقع هیات میثاق با شهدا نماد یک هیات انقلابی و ولایی است. مداحی میثم مطیعی در این هیات که خود فارغ‌التحصیل و ساخته و پرداخته شده دانشگاه امام صادق (ع) است و به تازگی از تز دکتری خود دفاع کرده و‌ عضو هیات‌علمی این دانشگاه نیز هست خود نمونه‌ای از نخبه‌پروری و نخبه‌سازی این هیات محسوب می‌شود. اشعار و سروده‌هایی که مضامین و محتوای آنها بعضا به مبانی انقلاب اسلامی و حوادث و اتفاقات کشور از جمله فتنه 88، پیاده‌روی اربعین، خباثت‌های تکفیری‌ها، ظلم‌های آل سعود و آل‌خلیفه، فاجعه منا، کشتار مسلمانان در کشور‌های اسلامی و دفاع از حرم آل‌ا... اشاره دارد و چند زبانه بودنش باعث شده جریانی که سیاستگذاری کلان آن در هیات میثاق با شهدای دانشگاه امام صادق (ع) بنا شده از حنجره دانشجوی سابق و استاد فعلی این دانشگاه خارج شود و جهان اسلام را تحت‌تاثیر قرار دهد و طرفداران زیادی را در این کشور‌ها به دست آورد.
 
سکولارنشدن یک اصل ثابت در هیات

هیات علمدار کربلای دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشان: قریب به 13 سال از تاسیس هیات علمدار کربلای دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشان توسط دانشجویان و البته استادان این دانشگاه می‌گذرد. هیاتی دانشجویی در شهری که معروف به دارالمومنین است و عطر بهشتی قمصر کاشان آن شهره جهانی دارد. از آنجا که گفته‌اند هیات‌های دانشجویی قطب فرهنگی- مذهبی دانشگاه‌ هستند، تصمیم‌گیری‌ها و اتخاذ سیاست‌های این مجموعه دانشجویی توسط هیات‌های اندیشه‌ورز صورت می‌گیرد. آنچه اعضای هیات علمدار کربلا بدان معتقدند آن است که یکی از اصول هیات‌داری سکولار نشدن آن است. همین موضوع باعث شده برگزاری جلسات ماهانه تفسیر موضوعات سیاسی جهان اسلام را در برنامه خود قرار دهند و شعارشان در ایام محرم را «محرم مهدوی» انتخاب کنند و فضاسازی داخل دانشگاه را بر پایه این موضوع انجام دهند. برگزاری نمایشگاه عفاف و حجاب با عرضه محصولات برای خواهران در ایام فاطمیه، برگزاری اردوی کربلا در اربعین حسینی و برگزاری تعزیه دانشجویی در فضای دانشگاه در ایام محرم از مهم‌ترین فعالیت‌های این هیات دانشجویی محسوب می‌شود. هیات علمدار کربلا آنچنان در شهر کاشان مطرح شده که برنامه‌های فرهنگی- مذهبی مشترکی با بعضی از ارگان‌ها و سازمان‌های این شهر برگزار می‌کند. اما نکته جالب و البته متمایز‌کننده درباره هیات علمدار کربلا حفظ سنت‌های بومی دیارشان از جمله مراسم چاووش‌زنی است؛ سنتی که در آن، یک هفته قبل از شروع ایام محرم با دعوت از چاووش‌خوانان قدیمی این شهر در دانشگاه و خواندن اشعار و نواهای حسینی که متعلق به ورود کاروان سیدالشهدا به کربلاست، برگزار می‌شود و سپس به مراسم سیاه‌پوشی می‌پردازند. البته دو سالی است که در این مراسم پرچم اهدایی آستان مقدس حرم حضرت عباس(ع) در کربلای معلی، که این هیات دانشجویی هم به نام ایشان مزین است، آورده شده و دانشجویان با تبرک به آن وارد مراسم سیاه‌پوشی می‌شوند.

جناحی نه اما سیاسی در دانشگاه شریف

هیات الزهرا دانشگاه صنعتی شریف: دانشجویان دانشگاه شریف اولین بار سال69 آن هم در خوابگاه و با مقدار کمی رنگ هیات دانشجویی را  احداث کردند. چندین سال بعد با تغییر اسم هیات از متوسلین به چهارده معصوم و سپس به هیات الزهرا و انتقال آن از خوابگاه به مسجد دانشگاه شریف کم کم دایره مخاطبانش افزایش یافته تا امروز که به یکی از هیات‌های معروف و پر‌جمعیت غرب تهران تبدیل شده است. هیاتی که در ایام محرم بین سه تا شش هزار نفر جمعیت را به خود می‌بیند و در دسته عزاداری‌اش در روز تاسوعا و عاشورا حدود هزار نفر شرکت می‌کنند و 500 نفر کادر اجرایی برای شب‌های محرم در این هیات فعالیت می‌کنند. همین آمار خود گویای تاثیر فوق‌العاده این هیات دانشجویی بین دانشگاهیان - اعم از دانشجویان، استادان و کارکنان دانشگاه- با سلایق و تفکر‌های مختلف است. به گفته اعضای شاخص این هیات، هیات الزهرا در عین سیاسی و انقلابی بودن و اعتقاد به بعد سیاسی اسلام و تلاش در جهت ایجاد حکومت جهانی اسلام، دید جناحی ندارد و هیچ‌گاه نخواسته نقش دربان‌های بخیل کشتی نجات امام حسین (ع) را بازی کند. تعمیق معنویت و پاسخگویی به نیاز مخاطبان دانشگاهی در عین حفظ اصالت‌های دینی در مراسم هیات از جمله اهداف این مجموعه دانشجویی است. حضور شخصیت‌ها و افراد برجسته‌ای از جمله آیت‌ا... صدیقی، امام‌جمعه موقت تهران، حجت‌الاسلام قمی و حجت‌الاسلام قاسمیان در هیات امنای هیات الزهرا اعتبار فوق‌العاده‌ای به این هیات بخشیده است. تلاش اعضای هیات به این‌گونه بوده که تا امروز از حضور این افراد در برنامه هیات استفاده لازم را ببرند. جلسات تفسیر هفتگی زیارت جامعه کبیره آیت‌ا... صدیقی، سخنرانی حجت‌الاسلام قاسمیان که محبوبیت زیادی در بین قشر دانشجویی دارد در مناسبت‌های مهم و شاخص مثل ایام محرم و... باعث رونق بخشیدن به این مجموعه دانشجویی شده است. موکب هیات الزهرای دانشگاه صنعتی شریف در مرز مهران یکی از پر‌تردد‌ترین موکب‌های داخل کشور در ایام اربعین است.

شور و شعور حسینی در هیات پلی‌تکنیکی‌ها

هیات رهروان شهدای دانشگاه صنعتی امیرکبیر: هیات رهروان شهدای دانشگاه 12 هزار نفری امیرکبیر تقریبا به اندازه ظرفیت مسجد دانشگاه است که چیزی قریب به هزارو500 مخاطب را در ایام محرم پای این هیات می‌کشاند. تاسیس هیات رهروان شهدای دانشگاه امیرکبیر به سال‌های انتهایی دهه 70 بر‌می‌گردد. تاسیس هیاتی که علاوه‌بر اهداف مشترک بسیاری که در هیات‌ها وجود دارد، هدفی چون اسلامی کردن دانشگاه آن هم از طریق بستر‌ها و پتانسیل‌های موجود در آن را دنبال می‌کند. این اعتقاد در باور اعضای هیات وجود دارد که دانشجویان علاوه‌بر تخصص در دانشگاه، نیاز به تعهد هم دارند و این مهم از مجرای هیات به دست می‌آید. اعضای هیات می‌گویند در سیاستگذاری‌های کلان خود در برنامه‌ریزی و تولید محتوای هیات توجه به شعور حسینی در فضای دانشگاهی بسیار ضروری‌تر از شور حسینی است. وقتی شعور حسینی به مخاطبان تزریق شود، از آنجا که جمع دانشجویی حرارت‌  و انرژی بسیاری دارد، این شور خود به خود به وجود خواهد آمد. به عبارت دیگر اگر انسان پخته شود هیچ‌گاه دچار خامی نمی‌شود. اما کسی که یک روز گرم شود، یک روز هم سرد می‌شود. تصور آن است که حضور و مسئولیت گرفتن در چنین مجموعه‌های دانشجویی‌ای پاشنه آشیل دانشجو‌ها از نظر درسی است. اما یکی از نکات جالب توجه در این هیات آن است که بعضی از مسئولان آن به‌طور همزمان در دو رشته تحصیل می‌کنند و افرادی هم سابقه ارائه مقاله در مجله‌های برتر علمی را دارند. برگزاری اردوی هفتگی قم- جمکران، جلسات اخلاق چهارشنبه‌ صبح‌های آیت‌ا... صدیقی، موکب‌داری در ایام اربعین و برگزاری جلسه‌های تبیین ولایت فقیه، پخش مستند و... مهم‌ترین برنامه‌های این هیات را تشکیل می‌دهند. البته کار خوب رسانه‌ای هیات رهروان شهدا، مخصوصا در پوشش‌دهی مراسم و بارگذاری صوت‌ها باعث شده آنها نسبت به هیات‌های دانشجویی دیگر در این زمینه موفق‌تر باشند.

احیای مراسم سنتی در دانشگاه

هیات رهپویان وصال دانشگاه آزاد اسلامی واحد آباده- شیراز: در سالروز ولادت امام علی ابن موسی الرضا (ع) در سال 83، تلاش شبانه‌روزی دانشجویان فعال در حوزه فرهنگی شهرستان آباده به بار نشست و هیات رهپویان وصال دانشگاه آزاد اسلامی واحد آباده تاسیس شد؛ هیاتی دانشجویی که یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های آن تعامل بسیار سازنده با تشکل‌ها و کانون‌های فرهنگی داخل دانشگاه و سازمان‌های خارج از دانشگاه و در سطح شهر آباده است. تعاملی که باعث همکاری‌ها و برگزاری برنامه‌های بزرگ دانشگاهی و حتی در سطح شهر می‌شود. اقامه عزا در ایام محرم و فاطمیه، برگزاری مراسم شب شعر با حضور شاعران شاخص آیینی و بومی این شهرستان، همکاری در جهت برگزاری مراسم اعتکاف، برگزاری اردو‌های زیارتی قم- جمکران و اردوی مشهد مقدس به صورت دوره‌ای از شاخص‌ترین برنامه‌های این هیات دانشجویی است. مراسم‌ بزرگ این هیات که مشارکت چند صد نفری دارد در مسجد دانشگاه آزاد اسلامی و مراسم‌ کوچک‌تر یا جداگانه خواهران و برادران به صورت مجزا در حسینیه خوابگاه‌های دانشجویی برگزار می‌شود. سنت قدیمی سینی‌گردانی حضرت قاسم علیه‌السلام که متعلق به مردمان جنوب کشور است، از جمله آیین‌هایی است که توانسته به هیات دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی واحد آباده رسوخ کند؛ آیینی که متعلق به  شب هشتم محرم است. دانشجویانی که نذر دارند پارچه‌ای سبز را روی سینی‌ای که محتویاتش شیرینی، حنا، میوه، مشکل‌گشا و... است می‌کشند و از ابتدای روضه‌خوانی تا پایان مراسم روی سر می‌گیرند و عزاداری می‌کنند.  این هیات این روزها به عنوان یک هیات دانشجویی آیینی در بین واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی شناخته می‌شود و هر سال مورد توجه رسانه‌ها قرار می‌گیرد.

هیاتی با مخاطبان غیرایرانی
هیات سیدالشهدای دانشگاه فردوسی مشهد: به قول خود اعضای هیات سید‌الشهدای دانشگاه فردوسی تا قبل از سال 88 تمامی فعالیت‌ها و کنش‌های این هیات در چهار تا آجر و یک پارچه سبز و صندلی‌ای که کاربری منبر داشت، خلاصه می‌شد. اما رسمیت یافتن این هیات دانشجویی در دانشگاه در آن سال و ساخته شدن مسجد امام رضا (ع) دانشگاه فردوسی در سال 90 موجب گسترده شدن برنامه‌های این مجموعه دانشجویی شده است به‌طوری که دانشجو‌های غیر‌ایرانی دانشگاه فردوسی از ملیت‌های مختلفی چون چین، لبنان و... مخاطبان این هیات شده و حتی برگزاری ایستگاه‌های صلواتی درون دانشگاه که یکی از برنامه‌های ثابت و همیشگی هیات سیدالشهداست، توسط این دانشجو‌ها انجام می‌پذیرد. ویژگی فکر باز یا به تعبیری روشنفکری در فضای دانشجویی شاید چالش و تهدیدی باشد برای جمع کردن اقشار مختلف دانشجویی در زیر یک بیرق و این کار به نظر کمی سخت بیاید. اما اعضای هیات سیدالشهدا با استقبال از همه نظرات و سلایق فکری و به کارگیری آنها در برنامه‌های خود این چالش را به فرصتی با‌برکت برای استفاده معنوی از خیرات حضور در دستگاه اباعبدا... (ع) تبدیل کرده‌اند. جز برنامه‌های روتین هیات‌های دانشجویی مثل ایام عزاداری در ایام محرم، فاطمیه، جلسات هفتگی و مسابقه‌های فرهنگی مختلف، برپایی جلسات هفتگی و درس اخلاق شب‌های جمعه در حرم مطهر امام رضا (ع) و داشتن نشریه‌هایی در زمینه‌های علمی چون فلسفه، منطق و... از جمله ویژگی‌های ممتاز این هیات دانشجویی است.  یکی از دانشجویان در خاطره‌ای از این هیات می‌گوید:  «سال86 زمستان سردی بود. برف شدیدی باریده بود؛ طوری که گاز چند استان قطع شد.‌ محرم بود و موقع امتحانات دانشگاه. قرار بود چند مراسم کوچک در نمازخانه‌ها بگیریم. امتحانات را لغو کردند و راه‌ها هم بسته شده بود. همه در دانشگاه ماندگار شدیم اما با وجود این شرایط و  با اصرار بچه‌ها قرار شد مراسم را در حسینیه  برگزار کنیم که در نهایت برگزار شد.»
زنده‌سازی آیین تعزیه به سبک دانشجویی
یکی از آیین‌های سنتی در مراسم عزاداری، برپایی تعزیه‌ها و نمایشنامه‌خوانی‌هاست. حفظ چنین رسم و رسوم‌هایی شاید یکی از وظایف متولیان هیات‌ها باشد. مراسم تعزیه‌خوانی که تا چندین سال پیش در دانشگاه‌ها مرسوم نبوده است حالا کم کم دارد جای خود را در هیات‌های دانشجویی باز می‌کند. اجرای این نمایش‌ها باعث شده دانشجویان هم علاقه‌مندی خود را نسبت به این مراسم نشان دهند. اجرای زنده آیین تعزیه‌خوانی در دانشگاه‌ها باعث تداعی واقعه عاشورا در ذهن مخاطبان و سبب ترویج فرهنگ عاشورایی شده و نقش مهمی در فرهنگ و ادب و هنر عامه و روال جمعی، آن هم در مجامع دانشگاهی دارد. همچنین سبب زنده و پویا نگه داشتن وقایع تاریخی و مذهبی در اذهان دانشجویان شده است. در‌واقع ایجاد همبستگی، وحدت، تزکیه دانش، تطهیر روح و تقویت فرهنگ شهادت و ازخود‌گذشتگی و فداکاری از جمله مسائلی هستند که می‌تواند تاثیر فراوانی در بین اقشار مختلف دانشجویی داشته باشد. واحد 38 یا همان واحد فرهنگ و هنر دانشگاه جامع علمی- کاربردی تهران که دانشجویانی را در این حوزه می‌پذیرد، یکی از مراکز دانشگاهی است که سعی و تلاش بسیاری در برگزاری چنین آیین‌هایی در فضای دانشگاهی دارد. انجمن تئاتر و بازیگری و کانون‌های مذهبی این واحد دانشگاهی با استعداد‌یابی از بین دانشجویان علاقه‌مند، آنها را جذب کرده و پرورش می‌دهد و هر کدام از آنها را به‌عنوان یک نیروی متخصص وارد این حرفه می‌کند. تشکیل گروه‌های تعزیه برای اجرا در دانشگاه و خلق آثار تک نفره نمایشنامه‌خوانی- که به صورت مونولوگ انجام می‌شود- حاصل فعالیت‌های فعالان دانشجویی در دانشگاه جامع علمی- کاربردی واحد فرهنگ و هنر است. تعزیه «دلسوختگان» به کارگردانی آرزو کریمی که موضوع آن جاماندگان قیام کربلا است و نمایشنامه‌خوانی پیمان محسنی به صورت مونولوگ با موضوع «شمر‌کشی» که از دانشجویان همین واحد دانشگاهی است و آثارش در جشنواره رویش هم دیده شده‌، مثال‌های خوبی برای معرفی آثار این مجموعه دانشجویی است.

هیات کجا برم؟
با فرا رسیدن ایام محرم و برپایی هیات‌های مختلف در سطح شهر، هیات‌های دانشجویی بزرگ و شاخص دانشگاه‌های شهر تهران هم برنامه خود را اعلام کرده‌اند تا اقشار مختلف به‌خصوص دانشجویان تصمیم‌گیری راحت‌تری در این رابطه داشته باشند. در ادامه به برنامه برخی از این هیات‌ها اشاره می‌شود.  مسجد دانشگاه تهران به مدت 10 روز جز روز‌های تعطیل از ساعت 10 صبح و در روز‌های تاسوعا و عاشورا از ساعت 9 صبح مراسم خود را با سخنرانی حجت‌الاسلام پناهیان و مداحی حاج‌سعید حدادیان برگزار می‌کند.  از پنجشنبه 30 شهریور به مدت 11 شب و پس از اقامه نماز مغرب و عشا، مسجد دانشگاه امام صادق (ع) واقع در بزرگراه چمران، پل مدیریت، محل برگزاری هیات میثاق با شهدای بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق‌(ع) با سخنرانی حجت‌الاسلام پناهیان و مداحی حاج میثم مطیعی خواهد بود.  حجج اسلام میراحمدی و علوی به مدت هفت شب از پنجشنبه 30 شهریور بعد از نماز مغرب و عشا در مسجد دانشگاه صنعتی امیرکبیر واقع در خیابان حافظ سخنرانی خواهند داشت. امین پویان‌راد مداح هیات رهروان شهدا این دانشگاه خواهد بود. البته شروع مراسم 15 دقیقه قبل از اذان مغرب و با تلاوت قرآن خواهد بود.  مراسم هیات الزهرا دانشگاه صنعتی شریف به مدت 10 شب از پنجشنبه 30 شهریور از ساعت 19:30 شب با نوای کربلایی احمد عباسی و محمدرضا رجبی‌فر برگزار خواهد کرد. سخنرانان این مراسم آیت‌ا... صدیقی، حجج‌اسلام قمی و قاسمیان خواهند بود.  بعد از نمار مغرب و عشا، هیات رهروان شهدای دانشگاه علم و صنعت به مدت 11 شب با سخنرانی حجج‌‌اسلام قاسمیان و عابدی و با نوای محمد‌جواد احمدی و حمید رشدی در مسجد این دانشگاه اقامه عزا می‌کنند. اولین شب این مراسم 30 شهریور خواهد بود.  حجج‌اسلام نبی‌زاده و حریزاوی سخنرانان مراسم مسجد دانشگاه شهید بهشتی به مدت 11 شب خواهند بود. این مراسم از ساعت 19:30‌، 30 شهریور آغاز خواهد شد و مجتبی حیدری مداح این برنامه است.
معرفی کتاب
  نامیرا
یک عصر جمعه که فراغت از کار را به همراه دارد، فرصت بسیار مناسبی است برای خواندن رمانی 330 صفحه‌ای از وقایع تاریخی قبل از عاشورای سال 61 هجری. نامیرای صادق کرمیار به خوبی توانسته حوادث و فتنه‌های گوناگون شهر کوفه و قبیله‌های اطراف آن را قبل از حادث شدن واقعه کربلا به تصویر بکشد. داستانی جذاب، شیوا و دارای عقبه تحقیقی مستند و ظریف که سبب می‌شود خواننده دوست نداشته باشد کتاب را لحظه‌ای ببندد. در‌واقع نامیرا یک دوره فتنه‌شناسی است. کسانی که می‌خواهند پی ببرند چرا آن همه کوفی و قبایل اطرافش چند ده‌هزار نامه برای حسین بن علی‌(ع) نوشته‌اند و او را به عراق دعوت کرده‌اند و بعد در خانه‌هایشان را روی مسلم ابن عقیل فرستاده امام (ع) بستند و او را یاری نکردند، جواب سوال‌های‌شان را در این کتاب پیدا می‌کنند. نامیرا که منتشر شده از نشر نیستان است، اثر برگزیده چهارمین جشنواره «کتاب دین و پژوهش‌های برتر» است.

  آفتاب در حجاب
آفتاب در حجاب روایتی است از آنکه اگر نبود کربلا در کربلا می‌ماند؛ روایتی از کودکی تا عاشورا، تا اسارت و تا هر چه بعد از کربلا اتفاق افتاد و زینب (س) آنها را دید. دانای‌کل داستان را روایت می‌کند و با پشتوانه تاریخی و روایی از همه گوشه و کنار زندگی و رفتار و درونیات آن حضرت مزگشایی می‌کند. کتاب از کابوس رحلت پیامبر اکرم (ص) شروع می‌شود و در ادامه به شهادت مادر و در انتها به کابوس دوران بچگی که خود تعبیری از دوران واپسین زندگی ایشان است، می‌پردازد. این داستان را فقط سید‌مهدی شجاعی می‌تواند به این خوبی روایت کند. «آفتاب در حجاب» منتشر شده از نشر «نیستان» است.
  ماه به روایت آه
«ماه به روایت آه» 12 برش از زندگی علمدار کربلا - قمر بنی‌هاشم- از 12 شخصیت تاریخی همچون امام حسین (ع)، حضرت زینب(ع)، مسلم ابن عقیل، عبیدا... بن عباس و ‌ام‌کلثوم و... است. عباس زرویی‌نصر‌آبادی در این اثر بر‌خلاف عادت مالوف به سراغ حماسه‌آفرینی‌های حضرت عباس (ع) در ظهر عاشورا نرفته و سعی کرده ناگفته‌هایی از قبل و بعد از شهادت پرچمدار کربلا را با امانتداری، پایبندی به مستندات تاریخی و روایی و پرهیز از اغراق روایت کند. همه همت زرویی در این کتاب صرف بازگویی و رازگشایی از اموری شده که با وجود جذابیت برای مخاطب، متاسفانه کمتر به آنها پرداخته شده است؛ اموری چون خانواده مادری، کودکی، ازدواج، فرزندان، برادران، حیطه دانش و معرفت و جایگاه آن حضرت در میان اهل بیت و مسلمانان آن روزگار. این کتاب منتشر شده از نشر نیستان است.

  کرشمه خسروانی
بدون‌شک «کرشمه خسروانی» را می‌توان از شاهکارهای سیدمهدی شجاعی دانست. این کتاب  نمایشنامه‌ای است از کرامات سیدالشهدا (ع). نمایشنامه‌ای که از اتاق یزید و کاخ معاویه شروع می‌شود تا خانه زینب و بیابانی که حسین‌بن علی(ع) مردانگی غریبی را تصویر می‌کند. شجاعی در این اثر چنان ظریف و دقیق حیله‌های‌ کثیف معاویه و عنادش با پیامبر (ص) را به تحریر در‌می‌آورد که خواننده پی هر فصل متعجب می‌ماند. یکی از ویژگی‌های دیگر این کتاب دیالوگ‌نویسی فاخر و البته سنگین شجاعی است؛ اما سعی کرده است از مصنوع‌‌نویسی پرهیز کند.

آرمان هیأت