برگزاری آیینی که با حضور میلیونها شیعه در ایران و سراسر جهان با فرهنگهای گوناگون برگزار میشود خبری نیست که دروازهبانان خبر رسانههای بزرگ دنیا آن را مهم نینگارند، اما با وجود این، خبر و گزارش برگزاری این مناسبت و آیین همانند سالهای گذشته چنان نبود که مخاطبان و ناظرانی را که از نزدیک برگزاری این مناسبتها را رصد میکنند راضی نگه دارد، چنانکه تنها برخی از سایتهای خبری به انعکاس مراسم عاشورا پرداختند و بعضی دیگر در این زمینه سکوت پیشه کردند.
نشریۀ نیوزویک بهمناسبت برگزاری مراسم تاسوعا و عاشورای حسینی، نگاهی کلّی به مراسمات آغاز سال هجری انداخت و اشاره کرد که امسال مسلمانان عزاداریهای خود را با وجود نگرانیهایی نسبت به حملات و بمبگذاریهای انتحاری افراطیان سنّی انجام میدهند. نیوزویک نوشت ماه محرّم یکی از چهار ماه حرام در تقویم هجری قمری است و از نظر اهمیت، این ماه پس از ماه رمضان در رتبۀ دوم قرار دارد. نحوۀ بزرگداشت و مراسماتِ شیعیان و اهلسنّت در آغاز سال هجری با هم متفاوت است. برای شیعیان این روز مصادف با سالگرد نبرد کربلا است که در سال 680 میلادی در یکی از شهرهای جنوبی عراق اتفاق افتاد و لذا از اهمیت ویژهای برخوردار است. شیعیان معتقدند که تنها بستگان پیامبر اسلام حقّ خلافت دارند و همین موضوع است که پس از درگذشت پیامبر، موجب ایجاد دودستگی میان شیعه و سنّی شد. حسین ابن علی، نوۀ پیامبر توسط لشکریان خلیفۀ سنّی، یزید به قتل رسید و شکست او به منزلۀ پیروزی اسلام اهلسنّت بر شیعیان بود. این همان گفتمانی است که امروز نیز در کشمکشهای میان عربستانِ سنّیمذهب و ایران شیعی بر سر قدرت در جهان اسلام به چشم میخورد.
شیعیان ده روز نخست ماه محرم را برای حسین به سوگ مینشینند. آنها برای کسب آمادگی برای روز عاشورا از قبل به روزه و عبادت مشغول میشوند. میلیونها تن از شیعیان به اماکن مقدّس ایران و عراق، خصوصاً کربلا سفر میکنند و با سینه زدن، لطمه زدن، خودزنی و قمه زدن به عزاداری میپردازند.
اما مسلمانان سنّی به مناسبت بزرگداشت پیروزی حضرت موسی بر فرعون، به جای عزاداری کردن، روز عاشورا را روزه میگیرند.
نشریۀ خبری گاردین نیز امسال گزارش خود از عاشورای 2017 را صرفاً به خرّهمالیِ شیعیان خرّمآباد اختصاص داد و نوشت شیعیان شهر خرّمآباد همهساله در روز عاشورا که سالگرد درگذشت نوۀ پیامبر اسلام است، این گونه عزاداری میکنند که ابتدا در گل غوطه میخورند، سپس دور آتش بزرگی جمع میشوند تا گلها خشک شود و بعد به خودزنی مشغول میشوند.
سایت تلگراف صرفاً در گزارشی تصویری از وقایع روز یکم اکتبر، تصویر و توضیح مختصری از کودکان شیعۀ حوثی یمن که لباس رزم بر تن داشتند منتشر کرد با این توضیح که شیعیان سراسر جهان در ماه محرّم و بهویژه در روز عاشورا به مناسبت بزرگداشت شهادت امام حسین به عزاداری گستردهای میپردازند.
رویترز با تمرکز بر نگرانیهای موجود از ادامۀ حملات صورتگرفته علیه شیعیان افغانستان، به توصیفی اجمالی از مراسم عاشورا پرداخت و به نقل از اشرف غنی، رئیسجمهور این کشور نوشت حملۀ روز جمعه که علیه شیعیان صورت گرفت نمیتواند وحدت میان مذاهب را در افغانستان خدشهدار کند. هرچند متأسفانه رقابت و دشمنی میان اقوام مختلف در این کشور صورت علنی پیدا کرده و بعضیها میخواهند با دست زدن به این قبیل اقداماتِ خشونتآمیز، ایجاد بیثباتی کنند و به تنشها دامن بزنند تا اتّحاد موجود میان گروههای مختلف قومی و مذهبی را از بین ببرند.
واشنگتن پست تیتر زد «کابل مراسم عاشورا را با نگرانی برگزار کرد». این نشریۀ آمریکایی نوشت روز عاشورا برای شیعیان روز ابراز احساسات و عواطف عمیق دینی، اعم از اندوه و خشم و توبه است که همه به یاد امام حسین، شخصیت بزرگ شیعی انجام میگیرد. اما عاشورای امسال برای نواحی شیعهنشین شهر کابل روز سوت و کوری بود. در خیابانها خبری از کاروان ماشینهای عزاداری و دستهجات عزاداری نبود و فقط خانوادهها با شتاب به مساجد و زیارتگاهها آمدوشد میکردند و در هر مکان مذهبی مأمورین غیرنظامی شیعی نگهبانی میدادند. به خاطر حملات مکرر تروریستی در ماه گذشته، حفظ جان مردم بر عزاداریهای سنتّیِ این ایام اولویت پیدا کرده است.
تیتر نشریۀ بریتانیاییِ سان از این قرار بود: «روز عاشورای 2017 چه روزی است و چرا مسلمانان در این روز روزه میگیرند؟»
عاشورا روز مهمّی در تقویم اسلامی است، اما اهلسنّت و شیعیان هر یک این روز را به دلایل متفاوتی بزرگداشت میکنند. اهلسنّت به تبعیت از یهودیان، در این روز به مناسبت نجات حضرت موسی و پیروانش از چنگ فرعون روزه میگیرند و میگویند خود پیامبر اسلام به همین مناسبت در این روز روزه گرفتند و پیروان خود را نیز به انجام این کار تشویق کردند. لذا اهلسنّت در این روز روزه میگیرند و به شکرگذاری و تفکّر میپردازند.
اما برای شیعیان این روز از آن جهت قداست دارد که سالروز درگذشت نوۀ پیامبر، حسین ابن علی در نبرد کربلا است. بعضی از شیعیان در این روز با خودزنی و شلاق زدن به خود، برای حسین ابراز اندوه میکنند. عاشورا در افغانستان، ایران، عراق، لبنان، آذربایجان، ترکیه، بحرین و پاکستان تعطیلی رسمی است.
ایندیپندنت نیز به گزارشی از روز عاشورا و نحوۀ بزرگداشت این روز پرداخت و نوشت شیعیان سراسر جهان روز درگذشت نوۀ پیامبر اسلام را با ابراز غم و اندوه، اهدای خون و خودزنی بزرگداشت میکنند. تاسوعا و عاشورا روزهای نهم و دهم ماه محرم هستند که برای شیعیان به عزاداری شهادت امام حسین اختصاص دارد. صفوفی از عزاداران سیاهپوشِ شیعه در این روز در فضاهای عمومی حاضر میشوند و با غم و اندوه بسیار به خواندن اشعار و نواهای حزنانگیز به سوگواری میپردازند. در بعضی از نقاط جهان نیز عزاداران با دست، زنجیر یا شمشیر بر سر و سینۀ خود میزنند تا با امام حسین همدردی کنند. البته دولتها بهشدّت «تلوار»، «تطبیر» و قمهزنی را به خاطر خطراتِ آن منع کردهاند و رهبر معظم ایران، علی خامنهای در سال 1994 فتوایی علیه قمهزنی صادر کرد. حزبالله لبنان نیز کراراً از مسلمانان درخواست کرده که به جای این کار، به اهدای خون بپردازند.
اما امسال نیز به سازماندهی جنبش سیاسی «امل»، شاهد قمهزنی هزاران تن از مردم در شعر نبطیۀ لبنان بودیم به طوری که در روز یکشنبه خیابانها پر از خون شد و هوا بوی آهن میداد!
ولیکن در بیروت هزاران زن و مرد بدون خون و خونریزی در عزاداری شرکت کردند و در پایان مراسم سید حسن نصرالله، رهبر حزبالله برای آنها سخنرانی کرد و عنوان داشت همهپرسی استقلال کردهای عراق زاییدۀ توطئۀ آمریکا و اسرائیل برای ایجاد تفرقه در خاورمیانه است.
حملات مکرّر افراطگرایان اهلسنّت، از جمله داعش به دستهجات عزاداری محرّم، باعث شد امسال عراق 25000 تن از نیروهای امنیتی خود را راهی شهر زیارتی کربلا کند تا از جان زائران محافظت به عمل آورند. این جملهای است که دیلی نیوز در گزارش خود از عاشورای سال جاری نوشت. این نشریۀ بریتانیایی در ادامه نوشت امسال بعضی از عزاداران شعارهایی برضدّ مسعود بارزانی، رهبر کردستان عراق میدادند.