مراثی خوشدل
نوحه‌های منتشر نشده و مرثیه‌های شادروان علی اکبر صلح‌خواه (خوشدل تهرانی)
به کوشش مهدی آصفی
ناشر: ستاره قطبی
چاپ اول، 1394ش
 
زندگی‌نامه مولف
علی اکبر صلح‌خواه در نهم تیرماه سال 1293 در تهران دیده به جهان گشود. وی فرزند حاج رحیم صلح‏‌خواه بود و از همان اوان جوانی طبع و ذوقی لطیف داشت. علی‌اکبر تحصیلات متوسطه خود را در مدرسه ثروت به پایان برد و علوم قدیمه از صرف و نحو، فقه و اصول و معانى بیان و بدیع را در مدرسه‏ مروى به انجام رساند. آنگاه یک دوره کتاب مطول تفتازانى و مغنى ابن‌هشام را در محضر آقا شیخ على رشتى به انجام آورد و روزگارى را در اصفهان و شیراز به تحصیل حکمت و منطق پرداخت. خوشدل سپس به سیر و سیاحت روی آورد و به مدت سی سال، ایران، عراق، مصر، ترکیه، حجاز، افغانستان، پاکستان و هندوستان را به پای شوق طی نمود و چهار بار به زیارت خانه خدا رفت. وی از آن پس در تهران ماندگار شد و به شعر و شاعری پرداخت
علی‌اکبر صلح‌خواه پس از عمری مجاهدت ادبی و هنری در دوم مهرماه 1365 در 72 سالگی درگذشت و در آستانه شیخ صدوق در شهر ری به خاک سپرده شد.
على‏اكبر صلح‌خواه که خوشدل تخلص می‌کرد در قالب غزل، قصیده، قطعه و مثنوى شعر مى‏سرود و در غزل به شیوه‏ طائب معتقد بود. آثار اوست: دیوان خوشدل، دیوان غزلیات، دیوان منتخبات، عمده الاسرار، و گلشن خوشدل.


مراثی خوشدل
مجموعه مراثی خوشدل مشتمل بر نوحه‌ها و مراثی منتشر نشده شادروان علی‌اکبر صلح‌خواه معروف به خوشدل تهرانی است که در سال 1394 به کوشش مهدی آصفی روانه بازار کتاب شد.
این اثر ابتدا به تاریخ نوحه‌سرایی مشهورترین شاعر نوحه‌سرای معاصر پرداخته و مخاطب در ادامه می‌تواند با مطالعه اشعار مندرج در آن، به هنر، ادب و معرفت یکی از پیشکسوتان این حوزه دست یابد. تعدادی از سروده‌های ارائه‌شده در این کتاب، اشعاریست که سال‌هاست در هیئات مذهبی خوانده می‌شود. لذا آشنایی با شاعر این سروده‌ها و همچنین مطالعه دیگر سروده‌های این شاعر از دیگر مواردی است که با مطالعه این اثر حاصل می‌شود.
مهدی آصفی که کتاب حاضر به کوشش وی منتشر شده، در مقدمه خود با اشاره به اینکه گردآوری و انتشار این نوحه‌ها، پیشنهاد مداحان و ذاکران اهل بیت(ع) پس از انتشار کتاب گزیده اشعار خوشدل تهرانی بوده، آورده است: «نوحه‌های خوشدل علاوه بر سوز و گذار و شور و حالی که به مجالس می‌داد از ویژگی خاصی نیز بهره داشت، زیرا نوحه را با مضامین حماسی و انقلابی در هم می‌آمیخت. نوحه‌های این کتاب علاوه بر کوشش مهدی آصفی، با تلاش مضاعف سید جواد زریباف، حاج علی بهاری، حاج سید مهدی شریعتی و حاج علی کلافچی گردآوری و در بیش از ۵۶۰ صفحه منتشر شده است.
گزیده اشعار
ای ساقـی لب تشنگان، ای جـان جانانم
سقای طفلانم
داغت شکسته پشت من، ای راحت جانم
سقای طفلانم
من بـی‌برادر چـون کنم بـا این سپـاه دون
در دامـن هامـون
بینـم تـو را در ابــر خـون، ای مـاه تابـانم
سقای طفلانم
خواهـم بـرم در خیمه‌گه، ای گل تن پاکت
پیکـر صدچـاکت
ممکـن نبـاشد «یا اخا» محـزون و نـالانم
سقای طفلانم
برخیـز و ای جــان بـرادر کـن علمـداری
بنما مـرا یـاری
بی تـو غـریب و بی‌معیـن در این بیابـانم
سقای طفـلانم
بی تـو یقیـن دارم کـه فـردا زینب نـالان
بـر ناقـه عریان
گردد سوار از راه کینـه بــا یتیمانم
سقای طفلانم
شد روز روشن پیش چشمم تیره‌تر از شب
چون معجر زینب
بینم تو را در موج خون، ای دُرّ غلطانم
سقای طفلانم
------------------------------------
امروز حق غالب کفر و دین شد
دین پایدار از خون شاه دین شد
فنای یزید است
دین حق جاوید است
ای اهل عالم
ای اهل عالم
------------------------------------
اسلام جز آزادگی نباشد
با عجز و ذلت بردگی نباشد
مردن به عزت
بهتر از مذلت
ای اهل عالم
ای اهل عالم
----------------------------------
در خاطرات شیخ حسین لنکرانی آمده است که خوشدل تهرانی برای مبارزه مستمر با صهیونیزم و افشای هویت جعلی رژیم صهیونیستی قصیده‌ای 112 بیتی در شرح دسایس و جنایات یهود، سرود. این قصیده این‌چنین آغاز می‌شود:
گویید ز ما صلیب صهیون را
با خون شویند مسلمین، خون را

در جامه صلح، جنگ و خونریزی
دور اندازید برگ زیتون را...
-------------------------------
خوشدل همچنین در سرودن قصاید توحیدی، قطعات اخلاقی و مدیحه‌سرایی دستی توانا داشته است که یکی از معروف‌ترین  قطعات او به شرح زیر است.
چـنــان از قــطـع پــیــوند عزیزان دیـــده می‌گرید
کـــه تـــاک پاکــدل از شـــاخه‌ ببـریده می‌گرید
 
بـخار ســینه‌ جوشـــان دریـا می‌شــود بـاران
بلی می‌سوزد اول دل، پس آن‌گه دیده می‌گرید
 
دلم با یاد وصلش شاد و از هجرش بود غمگین
گهی دیوانه می‌خنـدد گهی شـــوریده می‌گرید
 
 

آرمان هیأت