از جمله آیین هایی که بعد از دهه نخست ماه محرم و برگزاری آیین های مرتبط به مراسم سوگواری حضرت امام حسین علیه السلام و یاران با وفای شهدای کربلا در ایران برگزار می‌شود مراسمی است که به روزهای بعد از عاشورا و شب سوم و شب هفتم شهادت حضرت امام حسین(ع) باز می گردد؛ از جمله این مراسم ها می‌توان به آیین ‌های نمایشی «هوره خوانی» و «مویه خوانی» اشاره کنیم.
ثنا و ستایش حضرت ختمی مرتبت پیامبر مصطفی صلوات الله و ائمه معصومین و همچنین برگزاری مراسم سوگواری امامان شهید از جمله مهمترین مبانی آیین اسلام بود که ما شاهد ورود آن در رفتارهای آیینی مردمان ایران زمین بوده ایم.
در حقیقت بعد از ورود اسلام و نضج گیری فرهنگ تعزیت برای شهادت ائمه معصومین(ع) خاصه حضرت امام حسین علیه السلام، اصحاب و یاران با وفای اش و شهدای حادثه کربلا، شاهد حضور آیین «هوره خوانی» و «مویه خوانی» در راستای مصائب و شهدای کربلا و واقعه عاشورا هستیم.
«هوره خوانی» نوعی آیین نمایشی تلفیقی است که در کنار بهره بردن از حرکات نمایشی از هنر موسیقی نیز به شکلی توأمان بهره می‌ برد. در حقیقت مهمترین بسترهای اجرای آیین «هوره خوانی» را در لرستان، ایلام، کرمانشاه و کردستان می توانیم مشاهده کنیم.
هرچند برخی از گونه رفتارهای «هوره خوانی» در میان برخی از قبایل عشیره نشین نیز مرسوم است؛ اما آنچه که بیشترین بروز و ظهور از نماد اجرای مراسم «هوره خوانی» را دارد در حقیقت شکل آیینی است که افراد و به ویژه زنان شهرهای مختلف در مراسم های مذهبی گرد هم و دور یک دایره می نشینند و با آواها و نواها و شیون های خود در حقیقت آیینی نمایشی را در سوگ شهدای کربلا و شب های سوم و هفتم شهادت امام حسین علیه السلام برگزار می کنند.
همچنین شیوه دیگری از اجرای این آیین با نام «مویه خوانی» را به شکل خاص در میان منطقه لرستان و همچنین در شهرهای جنوبی کشورمان مانند دزفول شاهد هستیم.
در حقیقت «مویه خوانی» و «هوره خوانی» آیین های کاملا یکسان و یکدست در راستای سرایش اشعار مذهبی در رثای شهادت امام حسین(ع) و همچنین مظلومیت ایشان و یاران با وفایش هستند.
آنچنان که پیشتر ذکرش رفت بعد از واقعه عاشورا، طی هفت شب بعد از آن، اجرای آیین های «مویه خوانی» و «هوره خوانی» بیشترین بروز و ظهور را دارند.
 

آرمان هیأت