نقاشي مفهومي ايران در عاشورا؛ كلكي خيال‌انگيز بر بوم اعتقاد
22 دی 1387 ساعت 13:47
هنر نقاشي يك هنر بصري يا ديداري است كه به نوعي زبان مشترك بين همه انسان‌هاست و در اين زبان مشترك، انسان‌ها از خطوط و رنگ‌ها به مفاهيم حسي نقاش دست مي‌يابند.
به گزارش خیمه، واقعه عاشورا و وصف‌هاي صورت گرفته در خصوص قيام عاشوراي حسيني، اذهان مردم را با تصويرسازي در اين خصوص در ناخودآگاه ذهن آنان روبه‌رو كرده است.
در وصف عاشورا و كربلا گفته اند كه عاشوراي حسيني به عنوان تابلوي عظيم از عدالت خواهي و برافراشتن پرچم ارزشگراي مبارزات توحيدي امام حسين (ع) است كه حركت امام حسين (ع) در اين راستا يك حركت سياسي و اعتقادي براي مقابله با انحرافات بني اميه است.
هنر نقاشي ايران نيز با درهم آميختگي انديشه‌هاي ناب و رنگ‌ها و طرح‌ها هميشه در پي بروز تصويري از عاشورا بوده كه در اين زمينه تابلوي مشهور و مفهومي ظهر عاشورا اثر استاد محمود فرشچيان، هنرمند برجسته كشورمان به عنوان يكي از آثار هنرمندان مدرن معروفيت و محبوبيت يافته است.
اما نقاشي ايران خود داراي ابعاد مختلف فرهنگي و تاويلي مي باشد، كه از ويژگي هاي اين هنر مي توان به «گردش قلم» يا سماع قلم بر روي بوم اشاره كرد كه اين ويژگي در آثار نقاشان متاخر و مقدم يافت مي‌شود.
«گردش قلم» و نوع «قلم‌گيري» مهمترين مولفه نقاشي ايراني است و اين دو مولفه باعث تمايز در نقاشي ايران و ديگر آثار نقاشي جهان مي شود.
كاربرد نشانه‌ها و «اِلـِمان‌ها» در نقاشي ايراني باعث ماندگاري آن شده و تركيب‌بندي و استفاده از مولفه‌هاي سنتي، نقاشي ايراني را ممتاز كرده است.
نوع كاربرد رنگ در هنر نقاشي ايران مرز بين هنر نقاشي شرق و غرب است و نوع رنگ در نقاشي ايران، نه داراي فضاي مه‌آلود و محوگونه نقاشي خاور دور و شرق و نه همانند خاكستري نقاشان غربي نيست.
اعتدالي هنرمندانه
«رنگ ناب» كه نقاشي ايران به كار گرفته شده، داراي يك اعتدال بسيار هنرمندانه است و اين رنگ ناب به منزله رنگ ناپخته نيست و رنگ پردازي در فرم لباس و پوشش و زندگي آييني مردم و اقوام مختلف در ايران نشانه اين اعتدال است و همواره مورد توجه همه هنرمندان نقاش قرار گرفته است.
كاربرد نوع رنگ در هنر نگارگري ايران همواره به عنوان يك شاهكار هنري براي هنرمندان جهان محسوس و شناخته شده و در مكتب نقاشي " سقاخانه " هنرمندان نوگراي ايران مفاهيم سنتي را در اين سبك به روز كردند و هم اكنون نمايشگاه نقاشي قاجار معتبرترين نوع نقاشي در آمريكاست.
موتيف ها و نگاره هاي هنر نقاشي سنتي ايران ، قابليت اجرا در سبكهاي مدرن را دارد و اين امر نيز از سوي برخي از هنرمندان رشته نقاشي در كشور اجرا شده و دليل گرايش برخي از نقاشان جوان به سبك هاي نقاشي روز دنيا، تدريس اين سبك‌ها در كلاس‌هاي دانشگاه است.
بنيانگذار مكتب «هنرهاي مدرن اسلامي» و سبك نقاشي اماميه ايران معتقد بود:«متاسفانه هنر نقاشي حال حاضر ايران، برگرفته از سبكهاي اروپايي است و بسياري ازاستاداني كه به ايران سفر كرده‌اند، سبكهاي اروپايي رابه نقاشان ايراني آموزش داده‌اند.»
مرحوم سيدضياء‌الدين امامي دهكردي در آخرين گفت‌وگوي خود اظهار داشت: دين همواره با سنت همراه بوده و اكنون تنها نشانه هاي ديني در هنر "تذهيب" با پايه‌گذاري "رضا عباسي" با مولفه‌هاي " هشت‌گل" وجود دارد و در چهارصد سال گذشته از نظر هنرهاي اسلامي تنها همين هشت گل در رشته‌هاي مختلف خودنمايي كرده است.
به گفته وي، ذات هنرهاي روز ايراني ، اروپايي و با سبك پست مدرن آميخته است و به اين نكته كمترتوجه شده و هنر پست مدرن در خدمت مردم نيست و تنها به ديوار چسبانده مي‌شود.
وي از ويژگي‌هاي اين مكتب مفهومي را وجود 12 هزار طرح هنري قابل اجرا دانست و گفت:«اين طرح‌ها هم اكنون در برخي از رشته نقاشي‌هاي مدادي و تابلو نقاشي‌ها در حال اجراست.»
به گفته وي، در طرح تذهيب، خط و نقاشي با هنرهاي مدرن اسلامي همسو مي شود، كه اين امر از سوي استادان دانشگاه و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي بايد در بين نقاشان نهادينه شود.
امامي دهكردي گفت:«هنرهاي ناب مانند نقاشي مفهومي و معناگرا بايد در تمامي كشورهاي اسلامي با راه اندازي بنياد هنرهاي مدرن اسلامي كه آميخته با عرفان، فلسفه و حكمت اسلامي است، فراگير شود.»
يكي از نقاشان برجسته ايران نيز معتقد است: كار نقاش روايت‌گري نيست، بلكه خلق يك اثري است كه به واسطه آن مخاطب به فكر فرو رود.
مرتضي (پرويز) حبيب‌پور افزود:«هنر هر ملتي به نوعي آيينه و منعكس كننده موضوع عمومي آن جامعه است و در هنرمندان با هنر خويش وضع عمومي جامعه را به تصوير مي كشانند.»
وي تصريح كرد:«نقاشي ايران در تاثيرپذيري از شعر بوده و ادبيات تاثير خود را بر هنرهاي ديگر مي گذاشته است.»
هم اكنون در بين برخي از جوانان توجه به نقاشي مفهومي و معناگرا به ويژه در نگارگري، مينياتور، نقاشي قهوه‌خانه اي و نقاشي‌هاي سنتي برگرفته از مفاهيم ديني و فرهنگي است.
کد مطلب: 4568
آدرس مطلب: https://www.armaneheyat.ir/article/4568/نقاشي-مفهومي-ايران-عاشورا-كلكي-خيال-انگيز-بوم-اعتقاد