آرمان هیأت - محرم در میان مذاهب هند

محرم و صفر در کشور هند ، اگرچه در تقويم با ساير نقاط دنيا تفاوتي ندارد، ولي مفهومي را دربرمي گيرد که برنامه فشرده عزاداري مذهبي از صبح نخستين روز محرم تا غروب هشتمين روز ربيع الاول را شامل مي‌شود.

به گزارش خیمه، محرم واقعيت مشترکي است که در طول حدود يکهزار و 400 سال، رنگ و بوي زندگي مردم گوشه و کنار مختلف دنيا را گرفته است.

اگر در ايران در ساخت علم‌هاي عزاداري فلزاتي همچون نقره و برنز بکار مي رود و تزئين مي شود، علم هاي عزاداري در هند با ريسمان‌هايي از گل هاي سفيد و زرد است که اماکن مذهبي مردم را زينت مي بخشند.

مسلمانان هند بنا به آمار غيررسمي نزديک به 20 درصد جمعيت يک ميليارد و يکصد هزار نفري اين کشور را شامل مي‌شوند و از نظر تعداد پيروان، اسلام بعد از هندوئيسم، دومين مذهب بزرگ اين کشور به شمار مي‌رود.

اين روزها نه تنها جمعيت مسلمان، بلکه پيروان ساير مذاهب که عاشورا و تاسوعا را روزهايي مقدس مي‌شمارند، در هند به استقبال محرم مي روند. احترام امام حسين (ع) در ميان هندوها به قدري زياد است که او را «حسين بابا» مي‌خوانند.

حضور مسلمانان سني هند در مراسم عزاداري در کنار شيعيان، از مشخصه‌هاي قابل توجه عزاداري در هند است؛ بويژه در شهرهايي همچون "لکنو"، "عليگر"، "امروهه"، "حيدرآباد"، "سرينگر"، "لداخ"،" دهلي"، "مظفرنگر" و.... مردم سراسر روز را به مراسم عزاداري اختصاص مي‌دهند.

در خيابان‌هاي اين شهرها، گهواره و تابوت حضرت علي‌اصغر، اسب سفيد امام حسين(ع) و علم هاي کوچکي که از يک ستون چوبي که ريسه‌هاي بسيار بلند گل آنها را مزين کرده است، روانه شده و مردم سياه‌پوش، اجتماعات و دسته‌هاي مذهبي خود را به راه انداخته‌اند.

10 روز اول محرم خيابان‌هاي رنگارنگ هند، رنگشان را به سياهي لباس عزاي جمعيتي داده‌اند که از خانه ها بيرون آمده‌اند تا در مراسم عزاداري شرکت کنند. تعدادي از مردم به خيابان‌ها مي روند تا قطره اي از سيل عزاداران شوند و گروهي ديگر روي پشت‌بام‌ها به تماشا مي‌ايستند.

دولت هند نيز احترام خاصي براي مراسم عزاداري محرم قائل است.

سيد انور زيدي از مسلمانان هند مي‌گويد: «مسلمانان از برخي جهات موقعيت متمايزي در هند دارند؛ به عنوان مثال براساس قوانين هند، هيچ تظاهرات يا مراسمي نبايد در شعاع حدود دو کيلومتري پارلمان هند برپا شود و تنها مراسم براي تعزيه، اربعين حسيني و هفتم ربيع الاول است که در محوطه پارلمان واقع در يکي از محله هاي مرکزي دهلي نو برگزار مي شود.»

محله‌هايي که مساجدي به نام "کشميري گيت" و "کربلا مسجد" و "باب العلم" متعلق به شيعيان شهر دهلي در آن قرار دارد، مرکز برگزاري مراسم پرشور عزاداري عاشقان حسيني در روزهاي محرم بويژه در روز عاشور است.

مراسمي همچون قمه زني و زنجيرزني با زنجيرهاي برنده همچنان در هند رواج دارد و اين موضوعي است که علماي شيعه هند بايستي براي محو آن چاره اي بينديشند.

* نامگذاري روزهاي محرم در هند
بسياري از مسلمانان هند با شروع ماه محرم دست از کار مي کشند تا در مراسم مذهبي ويژه 10 روز اول اين ماه شرکت کنند.

لکنو، مرکز ايالت اوتارپرادش در شمال هند بعنوان مرکز فرهنگي تشيع در اين کشور معروف است؛ اين شهر مرکز عزاداري هند خوانده مي شود؛ شيعيان لکنو و شهر امروهه از اولين روز ماه محرم تا هشتم ماه ربيع الاول (دو ماه و هشت روز) عزاداري مي کنند.

شيعيان اين شهرها در اين مدت مجالس و اجتماعات را براي بازگويي تعاليم اسلامي و بزرگداشت امام حسين(ع) و ياران باوفاي وي ترتيب مي دهند.

فيصل الحق يکي از مسلمانان هند است که براي حضور در مراسم عزاداري شهر لکنو از محل کارش در دهلي مرخصي گرفته است؛ او توضيح مي‌دهد که در شهرهاي مذهبي حتي خانه هايي که نذري ندارند به‌طور معمول روزانه چند کيلو غذا ميان عزاداران پخش مي‌کنند.

در هند، هر يک از روزهاي محرم به نام يکي از قهرمانان کربلا نامگذاري شده است و البته ممکن است اين نامگذاري در شهرهاي مختلف متفاوت باشد.

در لکنو ، روز اول محرم مراسم تعزيه برگزار مي شود که به آن "شاهي زري" مي‌گويند، "زري" به معني تعزيه است و پيشوند "شاهي" به اين دليل انتخاب شده که تعزيه از زمان "نواب واجدعلي شاه" به مراسم مذهبي محرم هند وارد شده است.

پنجم محرم به "آون" و "محمد" «پسران حضرت زينب(س)» اختصاص دارد؛ روز ششم براي حضرت علي اصغر(ع)، هفتم به نام حضرت قاسم(ع)، هشتم به نام حضرت ابوالفضل عباس(ع)، نهم به نام حضرت علي اکبر و روز دهم (عاشورا) متعلق به امام حسين(ع) است.

شيعيان هند اين تقسيم‌بندي را براي بزرگداشت همه شهداي عاشورا انجام داده‌اند و هر روز مصائب و مجالس مربوط به اين عنوان‌ها را برگزار مي‌کنند.

سينه‌زني، زنجيرزني و قمه‌زني به صورت نشانه‌هاي عادي عزاداري در آمده‌اند؛ عزاداري براي امام حسين (ع) همچنين در اماکن خاصي تحت عنوان "اماباره"، مساجد و منازل شخصي نيز صورت مي‌گيرد.

علم‌هاي داراي آذين‌بندي به سبک هندي آن در همه مراسم عاشورا ديده مي‌شود؛ تنها در روز هشتم ماه محرم علم خاصي براي حضرت عباس(ع) وجود دارد.

مراسم عزاداري در هند از نخستين روز ماه محرم آغاز مي‌شود و تا هشتم ربيع الاول ادامه دارد؛ در اين ايام در شهرهاي مذهبي هند هر شب مجالس عزاداري و سينه‌زني برپاست؛ اما در دهلي و ساير شهرهاي هند در اين دوره زماني، روزهاي يکشنبه مراسم عزاداري برگزار مي‌شود.

ادامه يافتن عزاداري‌ها تا نهم ربيع‌الاول به اين دليل است که هفتم ربيع ‌لاول روز شهادت امام حسن عسكري(ع) است و روز هشتم ربيع‌الاول مختار در انتقام امام حسين(ع) و يارانش، سر يزيد را از تن جدا کرده است؛ نهم ربيع‌الاول نيز در هند عيد زهرا (س) ناميده مي‌شود.