نگاهي به نمايشگاه‌هاي هنرهاي تجسمي در ايام محرم
عاشورا در قاب
نویسنده: زهرا آران
روزنامه همشهری , 13 بهمن 1387 ساعت 12:41
هنرمندان، نشانه‌ها و سرنخ‌هايي را كه نقطه اتصال مخاطب به روز عاشوراست، به خوبي مي‌شناسند و البته با زحمت فراوان توانسته‌اند همه آنها را در كنار هم جمع كنند.
برپايي نمايشگاه‌هاي تجسمي به مناسبت تاسوعا و عاشوراي حسيني يا به‌طور كلي ايام محرم و صفر، آن‌قدر طبيعي شده و براي سازمان‌ها و نهادهاي دولتي و غيردولتي اهميت دارد كه حالا ديگر تمام سازمان‌هاي علاقه‌مند يا حتي جامعه تجسمي كشور، براي برپا شدن بهتر اين نمايشگاه‌ها هر سال اقدام مي‌كنند تا سال آينده را بدون نمايشگاه به پايان نرسانند.
در اين ميان، به‌نظر مي‌رسد هنرمندان نيز با اين فرايند همراهند و هر سال مي‌توانيم آثار جديد آنها را با موضوع شهادت امام حسين(ع) بر در و ديوار نگارخانه‌ها ببينيم.
امسال فرهنگستان صبا همزمان با دهه اول محرم، 2 نمايشگاه در موزه صبا و فلسطين برگزار كرد كه اولي شامل نمايش آثار گنجينه فرهنگستان هنر و دومي، نمايشگاه عكسي به همت سازمان حج و اوقاف بود؛ 2 رشته هنري كاملاً متفاوت با ديدگاه‌ها و ابزارهاي مختلف.
نمايشگاه عكس آثاري را نمايش مي‌دهد كه مربوط به محرم و عزاداري سال گذشته مي‌شود؛ عكاسان خلاق در ايام محرم از چهارگوشه ايران بازديد و صحنه‌هايي به ياد‌ماندني را ثبت كرده‌اند.
طبيعي است كه اين شاخه از هنر (آن‌هم با موضوع محرم) تنها مي‌تواند واقعيات را تصوير كند اما با اين‌همه، در نمايشگاه، آثار خلاق‌ترين و ريزبين‌ترين عكاسان در معرض ديد قرار گرفت؛ سايه شدن آدم‌ها، نشان دادن غروب خورشيد در پس زمينه عكس، سياه و سفيد كردن عكس‌ها در چاپ و كم و زياد كردن نور عكس‌ها، نمونه‌هايي ساده و معمولي از شگفتي‌هاي اين نمايشگاه محسوب مي‌شود.
هنرمندان، نشانه‌ها و سرنخ‌هايي را كه نقطه اتصال مخاطب به روز عاشوراست، به خوبي مي‌شناسند و البته با زيركي و زحمت فراوان توانسته‌اند همه آنها را در كنار هم جمع كنند.
اما نكته ديگري كه باعث اهميت نمايشگاه عكس عاشورايي مي‌شود، جنبه اجتماعي آثار است؛ درواقع بخش عمده نمايشگاه، پرونده‌اي محسوب مي‌شود براي شناخت فرهنگ و آداب و رسوم عزاداري سالار شهيدان در گوشه گوشه ايران.
به‌عنوان مثال، عكسي از عزاداري در بيجار به نمايش درآمده كه عزاداران در آن بر سرشان گل ماليده‌اند، درحالي‌كه در شهر ديگري، ظرفي بزرگ از آب و گچ درست و خود را به آن آغشته مي‌كنند.
خوشبختانه از آنجا كه نام شهر، استان و حتي در مواردي روستا در كنار تاريخ عكس‌ها نوشته شده، راحت‌تر مي‌توان به تفاوت نوع عزاداري‌ها در استان‌هاي مختلف مثل زنجان و اردبيل يا لرستان پي برد.
نمايشگاه محتشم كاشاني
نمايشگاه نقاشي گنجينه‌هاي فرهنگستان هنر هم كه تا پايان ماه محرم برپاست به نمايش نقاشي‌هاي هنرمندان با محوريت عاشورا مي‌پردازد؛ اگرچه تعداد آثار، كمتر از آن است كه مخاطب تصور مي‌كند اما تابلوها به لحاظ كيفيت هنري، به اندازه‌اي زيبا هستند كه همان 16 نقاشي را دو يا حتي سه بار مرور كند.
آثار اين نمايشگاه هم مثل عكس‌هاي موزه فلسطين در سال86 خلق شده‌اند؛ اما عمده تفاوت آن با نمايشگاه عكس، وجود تابلوهاي منحصر به فرد از نقاشان معاصر در نمايشگاه است؛ هنرمنداني همچون كاظم چليپا، صداقت جباري، زهرا رهنورد، حبيب‌الله صادقي، محمد علي بني‌اسدي، مصطفي گودرزي و عبدالمجيد قديريان.
به جز تنوع تكنيك و سبك كه از مشخصه‌هاي اصلي همه نمايشگاه‌هاي نقاشي و هنرهاي تجسمي محسوب مي‌شود، مسئله‌اي كه به نمايشگاه محتشم كاشاني تشخص داده، تفاوت و تنوع زاويه ديد هنرمندان است.
اينها، اتفاقاتي است كه عيناً در عاشورا رخ داده و بعد از گذشت سال‌ها هم چيزي از آن كم يا به آن اضافه نشده اما اثر رهنورد، با تكنيك ديجيتال و تركيب مواد، اثري سوررئال به‌نظر مي‌رسد كه البته وجود ابياتي از تركيب بند معروف محتشم كاشاني، آن را با واقعه عاشورا و امام حسين(ع) مرتبط مي‌كند.
يا مثلاً اثر ايرج اسكندري كه آن هم با تكنيك تركيب مواد خلق شده، به شرح و تفصيل اتفاقات روز عاشورا نپرداخته بلكه به‌نظر مي‌رسد برداشت و احساسات شخصي هنرمند است كه به شكل نقاشي درآمده است.
کد مطلب: 5213
آدرس مطلب: https://www.armaneheyat.ir/article/5213/عاشورا-قاب