آرمان هیأت - هزاوه‌اي: تعمیم امامت تناقض ایجاد می‌کند

فرهنگ- خيمه: محمدرضا هزاوه‌ای در چهارمین نشست عاشوراپژوهی از تعمیم‌دهندگان امامت انتقاد کرد و این عمل آنها را موجب فراهم کردن مشکل و تناقض دانست.

هزاوه‌ای معتقد است امامت مقام نیست و منصب است و درواقع نتیجه مقام دانستن امام دربعد نظر و عمل قابل تعمیم است و کسانی که در این وادی‌ها امامت را تعمیم دادن تناقضاتی را ایجاد کردن و مشکلاتی را به وجود آورده‌اند.

استاد کلام اسلامی در بخشی از سخنان خود به موضوع امتحاناتی که خداوند از بندگانش به عمل می آورد اشاره کرد و از سه وجوه مختلف به تبین امتحانات الهی پرداخت. وی معتقد است که امتحانات الهی می تواند یکی از این سه نوع باشد، معلم از دانش‌آموز خود امتحان می‌گیرد تا بفهمد که چه میزان از علمی که درس داده است منتقل شده و تا چه حد دانش آموز علم را فرا گرفته است كه این یک نوع امتحان است.

در این مثال هزاوه‌‌ای به وجه‌ای از امتحان خداوند اشاره دارد که امتحان شونده مناسب درک و فهمش پاسخگوی حق تعالی است. این مدرس دانشگاه در این‌باره گفت: «وجوه بعدی امتحان روشن شدن وضع امتحان شونده برای خودش است که بتواند آگاهی کافی برای توانمندی خودش را بشناسد و وجه سوم امتحان شونده ضمن این امتحان یک کمالی را طی کنند مانند این که مسئله‌ای ریاضی و یا فلسفه‌ای گروهی به دنبال حل آن باشند و در این مسیر به کمال و حقیقت دست یابند.»

هزاوه‌ای همچنین معتقد است که خداوند بیشتر وجه سوم را مورد نظر دارد همچنان که ابراهیم را امتحان کرد که ابراهیم ساخته شود و به دیگران نیز حقانیت او مشخص می‌شود.

امتحانات الهی امتحان شونده بعد از این که امتحان را پشت سر می‌گزارد تغییر میکند و از یک رشد و کمال بالاتری برخوردار می شود. از یک موقعیت و جایگاه رفیع‌تری در واقع برخوردار می‌شود و وقتی این مسیر را طی کرد مقام امامت را به دست مي‌آورد و شایستگی‌اش در خلال این امتحانات به دست آورده است، اما این‌ها باز هم برای دریافت مقام امامت کافی نیست.

امامت به امعنای انتصاب یک امر عام نیست
این مدرس کلام در ادامه ابراز داشت که انسان بعد از این بر اساس امتحانات الهی شایستگی را به دست می‌آورد اما خداوند هر کسی را به امامت بر نمی‌گزیند در واقع صرف ابراز این شایستگی برای امامت مورد نظر شیعه کافی نیست.

وی با اشاره به این موضوع مهم که امامت تنها از سوی خداوند قابل طرح است گفت که امامت به معنای انتصاب یک امر عام نیست و به معنای شایستگی تام نیست و از نگاه نظری وعملی قابل تعمیم نیست. چرا که از نظر عملی امامت قابل تکرارنیست. امامت امام تنها و تنها از سوی خود امامان قابل طرح است. اصلا طرح مسئله امامت به معنای الگوی آن و اجرای آن از سوی جامعه بشری نیست بلکه به یک معنا الهم بخش شاخص‌ها است که تا حدودی به اسلام نزدیک بشویم و از این شاخص‌ها استفاده کنیم. امامت نظام فکری است که جهت گیری به سوی یک جامعه ایده آل را مشخص می‌کند.

هزاوه‌ای همچنین با طرح این مسئله که امامت نظامی است که مقصد جوامع بشری را مشخص می‌کند نه این که در واقع خود حرکت را دقیقا مشخص کند بار دیگر نتیجه گرفت که امامت
در نظر و عمل قابل تعمیم نیست و در عمل و در نظر اختصاص به امامت دارد و این تعمیم‌ها که هر کدام توسط گروهی انجام می‌شود تنقضات و مشکلاتی را ایجاد کرده است و خیلی‌ها را به وادی‌های اشتباهی کشانده است.

وی معتقد است که بسیاری از کسانی که اصل امامت را زیر سوال می‌برند به خاطر این است که جلوی تعمیم‌ها را بگیرند واقعیت مطلب این است که هیچ کدام از این ها در امامت نمی‌تواند مصداق داشته باشد.

غدير نشانه انتصاب نيست
وی در ادامه سخنان خود را به نظریات دکتر علی شریعتی پیرامون غدیر اختصاص داد و ابراز کرد که شریعتی در بحث امامت و غدیر اصرار دارد که مسئله انتصاب را منتفی کند.
شریعتی معتقد است پیامبر را که علی را مطرح می‌کند نه انتصاب است نه انتخاب چرا که اگر بگوید انتصاب تداعی بد پیدا می‌شود و اگر بگوید انتخاب با مبانی تشیع همخوانی ندارد. تشیع اعتقادش بر این است که امام سوی پیامبر انتخاب و معرفی شده و باید هم حتما امام او باشد و نمی‌تواند امام کسی دیگر باشد.

وی اضافه کرد: شریعتی می‌گوید انتخاب هم نیست بلکه یک نوع معرفی است ليکن چون معرفی پیامبر حاصل از معصومیت است و تشخیص معصوم قطعی است و وقتی او تعیین کرده است لازم‌الاجرا است. پراکه پیامبر کسی را به مردم نشان می دهد که بهترین و قوی‌ترین است.

این استاد دانشگاه بخش پایانی سخنان خود را به بحث آزادی اختصاص داد و ابراز داشت که آزادی که ما شیعیان اعتقاد داریم آزادی است که از سوی خداوند به بشر اعطا شده و اگر آزادی نباشد خلقت زیر سوال می‌رود. این آزادی است که برای انسان‌ها کمال می‌آورد و انسان‌ها را به مسیر کمال پیش می‌برد. اگر جبر بر انسان حاکم باشد غایت انسان تحقق پیدا نمی‌کند.