آرمان هیأت - تعزیه؛ یک ابزار کمک آموزشی

جامعه-خیمه:شهر آرام است و زندگی روزمره در جریان، که ناگاه غوغای نواختن طبل و شیپور بلند می‌شود و صدای کودکانه ای که از روی پشت بام فریاد می کشد:
هنگام دعاست ای عمه/ بابم به کجاست ای عمه؟

چند خطی که در بالا آمد توصیفی از نقطه شروع یک مراسم عزاداری مذهبی در شهر شاهرود واقع در استان سمنان بود. مراسمی که محلی ها به آن «تعبیه» یا «شبیه خوانی» گویند و نام آشناتر آن برای ما «تعزیه» است. با شنیدن این صدا که نوعی دعوت همگانی است اهالی اعم از زن و مرد و بچه و مسن، دور محل برگزاری تعزیه که مسجد، تکیه و یا میدان مرکزی است جمع می شوند.

تعزیه‌خوانان لباس‌های مخصوص نقش خود را پوشیده و در صحنه جایگیری کرده‌اند، روایت داستان آغاز می‌شود، این روایت می‌تواند به زندگی هرکدام از شخصیت‌های مذهبی دخیل در واقعه عاشورا اختصاص داشته باشد، برهمین اساس، تعزیه‌های مختلفی وجود دارد که طبق تقویم زمانی مشخصی هر روز اجرا می‌شوند. در شاهرود رسم بوده که در ماه محرم، تعزیه‌های جداگانه‌ای برای مسلم، حر، قاسم، علی‌اکبر، ابوالفضل، عابس، عباس و نیز مختار برگزار می‌کرده‌اند. در این بین، تعزیه‌های دیگری هم تحت عنوان پشت در پشت، حجه الوداع، عاشورا و نیز غارت برگزار می‌شده‌است.

تعزیه‌های ماه صفر هم به چند موضوع مشخص اختصاص داشته که از جمله آنها می‌توان به تعزیه ورود اهل بیت به مدینه، تعزیه فاطمه صغری، تعزیه مصیبت و نیز تعزیه‌های مربوط به ضربت خوردن امام علی، امام موسی کاظم، حضرت زهرا، حسن مجتبی و نیز امام رضا اشاره کرد. در صحنه اجرا، موسیقی، شعر و روایت‌های داستانی دست به دست هم داده و شخصیتی، رویدادی و یا مفهومی را به تماشاچیان معرفی می‌کرده‌اند.

اهمیت تعزیه در شاهرود تاحدی بوده که در مناسبت‌های مذهبی دیگری چون وفات حضرت زهرا، مراسم تعزیه‌های زنانه در خانه‌ها و اماکن خصوصی زنانه برپا می‌شده است. این مراسم، حالت نمایشی نداشته و از تبلیغات پیش از شروع تعزیه، لباس‌های مخصوص تعزیه و نیز صحنه‌آرایی در آن استفاده نمی‌شده است، چرا که مراسمی عزاداری بوده که شرکت‌کنندگان در آن، به تخلیه احساسی خود و نیز اداری نذورات برای گرفتن حاجاتشان می‌پرداخته‌اند.