آرمان هیأت - درباره فیلم محمد رسول‌الله

فرهنگ - خیمه: فیلم «محمد رسول‌الله» به کارگردانی مصطفی عقاد که در سال ۱۹۷۶ با نام انگلیسی «The Messenger» و نام عربی «الرساله» ساخته شد.

این فیلم به عنوان نمونه یک فیلم تجاری غربی یاد می‌شود که برای اسلام احترام قائل شده است و داستان زندگی آخرین پیامبر را به تصویر می‌کشد.

عقاد «محمد رسول الله» را سال ۱۹۷۶ بر مبنای فیلمنامه ه. ا. ل. کریگ ساخت و در آن آنتونی کوئین، ایرنه پاپاس، مایکل آنسارا، جانی سکا، مایکل گادفری، نویل جیسن، جان بنت و مایکل فارست نقش‌آفرینی کردند. موسیقی فیلم را نیز موریس ژار، آهنگساز سرشناس ساخت.

سازندگان این فیلم از به تصوير كشيدن چهره مبارك پيامبر و همچنين حضرت علي(ع) خودداري كردند. در سكانس‌هاي مربوط به حضرت محمد(ص)، بازيگران به جاي ايشان، با دوربين صحبت مي‌كنند و کارگران سوریه ای تبار حضور وی را با موسیقی آرام نشان داد و درباره حضرت علي(ع) نيز در تنها سكانسي كه ايشان حضور دارد، تنها شمشير «ذوالفقار» نشان داده مي‌شود.

عقاد قصد داشت فیلم ۱۸۲دقیقه‌ای «محمد رسول الله» را که نخستین تجربه کارگردانی‌اش بود در هالیوود تولید کند، اما به خاطر مخالفت تهیه‌کنندگان هالیوودی ناچار شد فیلم خود را خارج از آمریکا بسازد.

از آنجا که کسی حاضر به سرمایه‌گذاری روی پروژه نبود، فیلم در آستانه تعطیلی قرار گرفت، تا اینکه معمر قزافی، رهبر لیبی حاضر شد بودجه ده میلیون دلاری فیلم را تامین کند.

«محمد رسول الله» در لیبی و مغرب فیلمبرداری شد و چهار ماه و نیم صرف ساخت دکورهای شهر مکه و مدینه شد تا این دو شهر کاملا شبیه زمان پیامبر به نظر برسد.

سازنده فيلم «محمد رسول‌الله» كه عنوان ابتدايي‌اش «محمد، فرستاده خدا» (mohammad, massenger of God) بود، در حين ساخت و سازش، كاري ابتكاري نيز انجام داد.

عقاد يك ورسيون انگليسي و يك نسخه عربي از فيلم تهيه كرد.نسخه عربي در واقع بازيگراني داشت كه عمدتا عرب‌زبان بودند و كيفيت كار در پايان به گونه‌اي بود كه با نسخه انگليسي به همراه بازيگران نامي و بين‌المللي برابري مي‌كرد.

«محمد رسول‌الله» پربیننده‌ترین و محبوب‌ترين فيلم تاريخ سينماي اسلام لقب گرفته است و نامزد دریافت جایزه اسکار بهترین موسیقی و بهترين فيلمنامه غيراقتباسي شد.

فيلم «محمد رسول‌الله» كه جدي‌ترين كار عقاد محسوب مي‌شود، به‌‌رغم آنكه در خاورميانه با استقبال خوبي روبه‌رو شد ولي پس از آنكه براي اولين‌بار در واشنگتن به نمايش درآمد، با مخالفت گروه‌هايي از مسلمانان آمريكايي روبه‌رو شد. آنها كه اين فيلم را به‌گونه‌اي توهين به مقدسات اسلامي تلقي مي‌كردند، خواستار عدم نمايش آن در ايالات متحده آمريكا شدند.

در نهم مارس سال ۱۹۷۷ نمايش سراسري در آمریکا و کانادا و در هشت جولاي همان سال اكران اروپايي فيلم در فرانسه آغاز شد و در مجموع چيزي حدود دو سال اكران اين فيلم ادامه يافت تا زماني كه در اكتبر سال ۱۹۷۹اكران به تركيه رسيد.

عقاد در سال ۱۹۷۷طي مصاحبه‌اي با خبرگزاري آسوشيتدپرس گفت: «من اين فيلم را ساختم تا بدين‌وسيله بتوانم داستان اسلام و ۷۰۰ ميليون مسلمان را براي غربيان روايت كنم. این فیلم می‌تواند مسلمانان جهان را یک‌بار دیگر با هم متحد کند و عدالت و درستکاری رهبر بزرگوارشان را در قرن‌ها پیش به تصویر بکشد.»

آنتونی کوئین که در فیلم «محمد رسول‌الله» نقش حمزه، عموی بزرگوار حضرت محمد(ص) را بازی کرد، این فیلم را نقطه درخشان کارنامه خود می‌دانست.