آرمان هیأت - درباره حماس

حهان-خبمه: حماس (مخفف «حرکة المقاومة الإسلامیة» و به معنی جنبش مقاومت اسلامی) سازمانی سیاسی-اجتماعی است که شاخه نظامی آن با نام گردانهای عزالدین قسام نیز فعال است.

بعد از ژوئن ۲۰۰۷ و شکست گسترده رقیب قدیمی اش، حزب فتح در انتخابات پارلمان فلسطین، با این حزب یک سری تنش‌های خشونت آمیز را آغاز کردند. بعد ز آن قرار شد که سرزمین‌های فلسطینی به دو بخش نوار غزه تحت سیطره حماس و کرانه باختری تحت اداره فتح تبدیل شود. همچنین از این تاریخ اتحادیه اروپایی، ایالات متحده و سه کشور دیگر حماس را در زمره سازمان‌های تروریستی قرار دادند.

حماس در سال ۱۹۸۷ توسط شیخ احمد یاسین، عبدالعزیز الرنتیسی و محمد طاها سه عضو برجسته شاخه فلسطینی اخوان المسلمین مصر و در آغاز نخستین انتفاضه و برای قیام در برابر حاکمیت اسرائیل در سرزمین‌های فلسطینی تأسیس شد. از آوریل ۱۹۹۳ حماس اقدام به بمبگذاری‌های انتحاری در برابر اسرائیل کرد.

این اقدامات در ۲۰۰۵ متوقف شد؛ اما دوباره از آوریل ۲۰۰۶ از سر گرفته شد. حماس همچنین مسئولیت حملات راکت‌های خود به اسرائیل وتیراندازی‌ها را نیز بر عهده گرفته است و آنها تلافی‌ اقدامات اسرائیل بر علیه مردم نوار غزه می‌داند. این حملات در سال‌های ۲۰۰۵ و ۲۰۰۶ متوقف شد یا کاهش یافت؛ اما دوباره از سال 2008 به اوج خود رسید. اما دوباره با شروع «عملیات رهبری فعالیت‌ها(OCL)» حملات موشکی و پرتاب راکت‌های حماس به مناطق اسرائیلی کاهش یافت.

در انتخابات پارلمانی ژانویه 2006 حماس 76 کرسی از 132 کرسی پارلمان را به خود اختصاص داد. این در حالی بود که حزب فتح تنها 43 کرسی رابه دست آورد. بعد از انتخابات، درگیری‌های خشونت‌آمیز و لفظی دو حزب آغاز شد. در ژوئن 2007 حماس تمام اعضای دولت فلسطین را که در کرانه باختری ساکن بود و عمدتا از اعضای فتح یا مستقل بودند از کار برکنار و به جای آنها اعضای خود را بر مصادر دولت گمارد. در 18 ژوئن 2007 و تنها چند روز پس از این انتخاب دولت، محمود عباس رئیس جمهور فلسطین و عضو فتح طی حکمی اعلام کرد شاخه نظامی حماس یاغی و متمرد و غیرقانونی است. بعد از این حکم بلافاصله اسرائیل تحریم‌های خود علیه حماس و غزه که تحت مدیریت حماس است را آغاز کرد. حماس نیز متقابلا روزانه تعدادی راکت به مناطق مرزی غزه با اسرائیل پرتاب می‌کرد. نهایتا نیز در دسامبر 2008 اسرائیل حمله هوایی و زمینی خود را به غزه و حماس (جنگ 22 روزه) آغاز کرد.

اهداف
قصد و هدف مؤسسین حماس ایجاد حکومتی در کرانه باختری و نوار غزه با پایه اسلامی و ملی گرایی فلسطینی بود. در اهدافی که در سال 1988 در اساسنامه حماس وارد شد، نابودی اسرائیل و جایگزینی حکومت اسلامی و فلسطینی به جای آن گنجانده شد. البته حماس در بیانیه‌های انتخاباتی خود در انتخابات پارلمانی 2006 هرگز سخنی از این هدف بر زبان نیاورد.

تاریخچه تأسیس
در سال ۱۹۶۷ و بعد از جنگ شش روزه، اخوان‌المسلمین به عنوان بزرگترین سازمان حامی اندیشه تأسیس حکومت اسلامی در کشورهای عربی و اسلامی، به فکر ایجاد سازمانی در برابر جنبش فتح در فلسطین افتاد. علت آن این بود که فتح سازمانی سکولار و به شدت ملی‌گرا بود. در فاصله سال‌های ۱۹۶۷ تا ۱۹۸۷ (سال تأسیس حماس) تنها در غزه تعداد مساجد با حمایت مالی مؤسسان حماس و اخوان‌المسلمین از ۲۰۰ مسجد به ۶۰۰ مسجد افزایش پیدا کرد. از همین رو بود که فتح بیشتر در دانشگاه‌ها و مجامع فرهنگی رشد یافت؛ ولی حماس در میان مردم مذهبی و مساجد و انجمن‌های مذهبی محبوبیت پیدا کرد. در ۱۹۸۷ برای نخستین بار نام حماس در میان اسناد موساد (سازمان اطلاعاتی اسرائیل) دیده می‌شود. شاخه نظامی حماس (گردان‌های عزالدین قسام) در ۱۹۹۲ ایجاد شد.

رسانه‌های حماس
وب سایت رسمی حماس به عنوان رسانه اصلی آن به زبان‌های فارسی، اردو، انگلیسی، اندونزیایی، روسی و عربی فعالیت می‌کند. همچنین تلویزیون «الأقصی تی وی» درست سه هفته قبل از انتخابات پارلمانی سال ۲۰۰۷ شروع به فعالیت آزمایشی کرد. در این شبکه برنامه‌هایی چون برنامه ویژه کودکان، اخبار و پخش اعلامیه‌های حماس پخش می‌شود. حماس خود می‌‌گوید شبکه الأقصی مؤسسه‌ای خصوصی و مستقل است که حتی گاهی اوقات سخنان اسماعیل هنیه یا بیانیه‌های حماس را پخش نمی کند. هفته‌نامه الرسالة نیز ارگان چاپی حماس است.

مشهورترین رهبران سیاسی حماس
احمد یاسین – اسماعیل ابوشنب – خلیل القوقا – عبدالعزیز الرنتیسی – محمود الزهار – خالد مشعل – اسماعیل هنیه – سعید صیام – ابراهیم المقادمة – حسین احمد ابوعجوة – حسن یوسف – موسی ابومرزوق – جمال منصور – جمال سلیم – نزار الریان – أبوأسامه عبدالمعطی

مشهورترین شهدای حماس
سعید صیام وزیر کشور سابق فلسطین – دکتر محمود الزهار – دکنر نزار الریان – ساعد الأفزع – محمود عاصی – محمد طه – عبدالفتاح الدخان – حماد الحسنات – احمد نمر حمدان – ابراهیم تمراز – دکتر مروان ابوراس – دکتر ابراهیم الیازوری – عدنان الغول – صلاح شحادة – دکتر خلیل الحیة – آم نضال مریم فرحات – دکتر علی الشریف – احمد الجعبری – حسین ابوکویک – منصور ابوحمید – مهندس عیسی النشار – نبیل النتشه – دکتر نبیل أبوسلیمة – عبدالعزیز الکجک – أبوبلال الجعابیر – جهاد أبودیة – عصام جودة – ابراهیم صلاح