آئین چک چکو از ۱۵۰ تا ۲۰۰ سال پيش در استهبان فارس و بعضی دیگر از شهرهای این استان تاریخی و کهن کشور برگزار مي‌شده است.

مردم اين شهر مانند ديگر عاشقان در مناطق مختلف کشور به شيوه خود مراسم عزاي‌ حسين‌(ع) را برگزار مي‌کنند.

برگزاري آيين چک چکو در استهبان از دير باز در ایام محرم و عصر عاشورا مرسوم بوده و نوعي نمايش مذهبي است.

در این آئین، دسته عزاداران با لباس‌های سیاه و شال‌های سبز در یک دایره دور حوض حلقه می‌زنند و در فاصله یک قدمي می‌گردند، در حالي كه در میان دست‌هایشان چوب‌های کوچکی به نرمی می‌چرخد.

در میانه مرثیه‌خوان ایستاده و می‌خواند: «این دل تنگم عقده‌ها دارد / گوئیا میل کربلا دارد»
مردان سیاهپوش چوب‌ها را به بالای سر می‌برند و بر هم می‌سایند و با آهنگ مرثیه‌خوان تکرار می‌کنند: «کز لبش جاری صوت قرآن است»

و صدای چک چک چوب‌ها با صدای مرثیه‌خوان در هم می‌پیچد.

عزاداران با در دست گرفتن دو چوب (يا دو سنگ) به دور فردي که نوحه مي‌خواند حلقه مي‌زنند و با آهنگ او دست‌ها را بالاي سر مي‌برند، دو بار چوب‌ها (سنگ‌ها) را به هم مي‌زنند و پس از خم شدن، دوباره آنها را بين پاها به يکديگر می‌زنند.

سپس قدمي به جلو و بعد قدمي به عقب بر مي‌دارند. در همين حال مرثيه‌خوان به نوحه خود ادامه مي‌دهد و عزاداران بيت اول نوحة او را تکرار مي‌کنند.

این آئین شکلی سمبلیک از اتفاقاتی است که پس از شهادت امام حسین(ع) روی می‌دهد. 

مردم شهر استهبان معتقدند بر اساس روایت مورخین، پس از شهادت امام حسین (ع) لشکریان یزید به دستور شمر با اسب‌هایشان بر جنازه شهدای کربلا می‌تازند و آئین چک چکو، واکنش به سم کوبی اسبان اشقیا بر بدن‌های مطهر اولیا است.

آرمان هیأت