آرمان هیأت - قم، امروز میزبان همایش «دین و رسانه» بود

رسانه-خیمه: اولین روز از همایش دین و رسانه در سالن همایش‌های سازمان تبلیغات اسلامی قم برگزار شد.

در اولین روز از همایش ذو روزه دین و رسانه که به همت دفتر پژوهش های اسلامی صدا و سیمای قم صبح امروز در قم برگزار شد، دکتر «سعید رضا عاملی»، رییس دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران، «علیرضا پویا»، رییس مرکز تحقیقات صدا و سیما و «عیسی جهانگیر» به ارائه مقالات خود پرداختند.

همچنین آیت الله «مرتضی مقتدایی»، رییس حوزه علمیه قم نیز با تاکید بر برگزاری همایش‌هایی از این دست، با محوریت رسانه و دین سخنرانی کرد.

سعید رضا عاملی، رییس دانشکده مطالعات جهان و استادیار دانشگاه تهران مقاله خود را با عنوان شهر مجازی اسلامی ارائه داد. عاملی از اساتید مطرح در حوزه مطالعات جهانی شدن و فضای مجازی است و هم اکنون پروژه شهر مجازی اسلامی را در حال اجرا دارد.

وی با مقایسه ویژگی‌های دین و فضای مجازی، با تعبیر «سرزمین همیشه آفتاب» برای فضای مجازی به موضوع زمان در فضای مجازی که ۲۷ ساعته و هفت روز هفته است، پرداخت که بر خلاف زمان واقعی که گذشته و حال دارای معناست، این عناصر در این فضا رنگ می‌بازد.

دین می‌تواند با ظرفیت رسانه‌ای فضای مجازی تطابق پیدا کند زیرا که فراگیری و همه‌جا‌ حاضر بودن فضای مجازی و فرازمانی و فرامکانی از ویژگی‌های فضای مجازی است. در دین اسلام مفهوم ابدیت پیام وجود دارد که سازگارا با ویژگی فضای مجازی است.

در ادامه عاملی به ارائه نتایج پیمایشی در حوزه نیاز سنجی مسلمانان از فضای مجازی پرداخت.
پیمایشی که مسلمانان ۶۴ کشور پاسخ‌گوی آن بودند، نشان داد که فعالیت‌هایی که مسلمانان علاقمند به انجام آن از طریق فضای مجازی هستند عبارتند از: پرداختن به امور تجاری و مالی مبتنی بر بانکداری اسلامی، خرید و فروش کالاهای مرتبط با دین وامور معنوی، ارسال ای میل با محتوای مذهبی، به جا آوردن آیین‌های مذهبی، گفتگو با دیگران در مورد مسائل دینی، امور زندگی اجتماعی، گرفتن مشاوره در مورد مسائل دینی، استفتاء از طریق وب سایت مراجع، انفاق و کمک به نیازمندان.

۶۹درصد پاسخ گویان از آسیا، ۰/۳% از استرالیا، ۶درصد از امریکا، ۱۹درصد از افریقا، ۴/۶ درصد از اروپا بودند.

آیت‌الله مقتدایی، رییس حوزه علمیه قم سخنران بعدی همایش بودند که به بررسی تاریخی حضور دین در نظام جمهوری اسلامی ایران پرداختند. وی از تاکید امام خمینی (ره) بر حضور نظام اسلامی در جامعه گفت و از رسانه دینی داشتن حالت قداست گونه را خواستار شد.

وی معتقد است که هنر باید چهره دینی داشته باشد و هدف این همایش ارائه بحث‌هایی در زمینه دینی شدن رسانه دانست.

حجت‌الاسلام «محمد کاویانی»، به بررسی مدل‌های تبلیغات اسلامی پرداخت و مقاله خود را با عنوان «جایگاه رسانه در مدل اسلامی تبلیغات» ارائه کرد.

کاویانی سه مدل محتوایی، ساختاری و جریانی را بیان کرد و به تشریح این سه مدل پرداخت.
منظور از مدل محتوایی این است که فضای محتوای دینی چه باید باشد و اهداف و مسیر آن چیست؟ مدل ساختاری به ساختار پیام و شکل‌دهی پیام می‌پردازد. مدل جریانی نیز به کیفیت اجرای تبلیغ از ابتدا تا انتها به صورت زنجیروه‌وار اشاره دارد.

جایگاه رسانه در مدل اسلامی تبلیغات

کاویانی در ادامه نقش رسانه‌های گروهی را در تبلیغ دین بررسی کرد. وی معتقد است که رسانه‌های گروهی در تعامل چند جانبه نقش مخزن بزرگ اطلاعات را باز ی می‌کنند که بخش‌هایی دیگر به آن راه دارند و به تبادل اطلاعات با سایر مجموعه‌ها می‌پردازند.

مونوگرافی فضای سایبر شیعه

«عیسی جهانگیر» مقاله‌ای با عنوان «مونوگرافی فضای سایبر شیعه» که از پایان نامه ارشد وی اخذ شده بود، ارائه داد.

وی با نگاهی تماشاگرایانه به حضور ۱۱ساله شیعه در فضای مجازی پرداخت. منظور از فضای سایبر شیعه در این مقاله، سایت‌های متعلق به شیعیان اثنی عشری که اطلاعاتی در حوزه شیعه ارائه می‌کنند، اعلام کرد.

اولین فضای سایبر شیعه در ایران با سایت «حوزه نت» در سال ۷۷ آغاز شده‌است و پس از آن سایتی متعلق به آیت‌الله سیستانی و سپس «بلاغ»، پا به عرصه ظهور نهاده‌اند. وی از نقش پر رنگ قم و حوزه علمیه و طلاب دینی در فضای سایبر شیعی یادکرد و هفت موج از فضای سایبر شیعی را به ترتیب زیر ارائه کرد: متن محوری، نهادمحوری، مناسک محوری، مواجهه محوری، گفتگو محوری، اجتماع محوری، آموزش محوری.

هفت موج فضای سایبر شیعی

موج متن محوری: متون دینی بر سایر فعالیت‌های ارتباطی غلبه داشته و سایت‌های ایستا با گرافیک ساده و صرف انتقال مفاهیم مکتوب بوده‌اند.

موج نهاد محوری: نهادهای دینی ومراجع به ایجاد سایت و یا حمایت از وب سایت های موجود پرداخته و چندزبانگی از ویِگی‌های این سایت‌ها است.
مناسک محوری: که با تاکید بر عواطف دینی در جامعه به جای تاکید بر شناخت سایت‌هایی چون استختاره آنلاین، حج مجازی، حسینه مجازی و ... را شامل می‌شود.

موج مواجهه محوری: سایت‌ها به مواجهه عقیدتی نگاه می‌گنند و بیشتر حالت دفاع انفعالی در برابر وهابیت دارند . مواجهه سیاسی چون تکفیر اینترنتی، سایبر تروریسم از مفاهیم این موج است.

موج گفتگو محوری: به همزیستی و گفتگوهای دینی چون تالار گفتمان‌ها اشاره دارد.

موج اجتماع محوری: که به ساماندهی یک زندگی دینی در اینترنت که نیازهای مختلف کاربران دینی را مجازی در برمی‌گیرد، شامل می‌شود. ارتباط دوسویه، پویا بودن و به روزرسانی سریع مانند سایت تبیان از جمله این موج محسوب می‌شود.

موج آموزش محوری: که گرایش به آموزش مجازی دارد.

جهانگیر راه‌حل‌هایی برای تثبیت موج اجتماع محوری ارائه داد که عبارتند از: اجتناب از موازی کاری، بازآفرینی هنری وتولید محتوا، اهتمام به ابعاد ارتباطی و تعاملی و توجه به مخاطب و ارتباط دوسویه.
دکتر «علیرضا پویا» به ارائه نتایج مقاله خود درباره «معیارهای خبر و اطلاع‌رسانی در قرآن کریم» که کتابی با این عنوان نیز چاپ شده است، ارائه داد.

وی معتقد است که نظام خبررسانی حاکم بر جهان و مبانی نظری آن که جامعه ما نیز آن‌ها را به قرض گرفته‌است، به وضعیت بهتر ومطلوب‌تری نخواهد رسید.

فردا دومین روز همایش دین و رسانه در سالن همایش‌های دانشکده صدا و سیما از ساعت ۹ الی ۱۷ برگزار می‌شود.