آرمان هیأت - قرآن‌های دیجیتالی؛ سود آیین ایرانی در جیب تاجر چینی

قرآن‌های دیجیتالی؛ سود آیین ایرانی در جیب تاجر چینی

مناسک-خیمه: قرآن‌های دیجیتالی غلط دارند؛ زمزمه‌ای که از نمایشگاه قرآن امسال به گوش می‌رسید و حالا با تاکید رئیس انتشارات تلاوت سازمان دارالقرآن الکریم بر اینکه قرآن‌هایی بدون نظارت وارد کشور شده‌اند، پای مسئولین واردات کالا را نیز به میان کشیده است.

مطابق قوانین ایران برای واردکردن «حامل‌های مغناطیسی» پرشده، باید مراحل اداری خاصی طی شود. این حامل‌ها باید علاوه بر اینکه گواهی استاندارد بگیرند، از سوی دفتر توسعه فناوری رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز به لحاظ محتوایی مورد تائید قرارگیرند. مسئله‌ای که انتظار می‌رود در مورد ورود «حامل‌«های قرآنی با دقت و نظارت بیشتری پی گرفته شود.

البته این را هم نباید از یاد برد که بازشدن پای ارشاد به میان وقتی وجاهت قانونی می‌یابد که از سوی گمرک نمونه‌ای از کالای موردنظر به ارشاد ارسال شود. اما ظاهرا تاکنون با وجود حجم گسترده واردات محصولات دیجیتالی با محتوای مذهبی به ایران هیچ‌گونه درخواستی برای واردات قرآن‌های دیجیتالی ثبت نشده است.

حمیدرضا صافدل، مدیرکل صادرات و واردات سازمان توسعه تجارت، دیروز گفت: «در وزرات بازرگانی هیچ ثبت سفارشی در رابطه با قرآن‌های دیجیتالی وجود نداشته است؛ چرا که اساسا کالاها به عنوان قرآن ثبت سفارش نمی‌شود»؛ البته صافدل طرف حساب خود را ارشاد دانسته است در صورتی‌که نهاد منتقد قرآن‌های دیجیتال، سازمان دارالقرآن کریم وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی است. اما به هر حال نکته جالب اینجاست که احتمالا برای واردکردن این کالاها تنها روند واردات حامل‌های پرنشده طی شده است.

کسب‌وکار در عصراطلاعات

استفاده از فن‌آوری‌های ارتباطی در دهه اخیر در گستره جهانی بیش از هرچیز به سوی تطبیق با نیازهای روز اجتماعی و فرهنگی سوق داده شده است.

یعنی مثلا در آمریکای شمالی نهادهای غیردولتی مخالف جنگ، مدافع نهاد خانواده، مخالفان جهانی‌شدن و مانند اینها به سوی استفاده از فن‌آوری‌های جدید رفته‌اند تا بتوانند با بهره‌گیری از آنها پیام خود را به گوش مخاطبان برسانند. همچنین با توجه به اقبال عمومی به این ابزارها، شرکت‌های تجاری بزرگ و کوچک نیز با ارائه امکانات گوناگون و تنوع‌بخشی به این ابزارها به دنبال برآوردن یک «نیاز»‌ و کسب درآمد هستند.

نیاز به کسب اطلاعات به صورت سفارشی در زمان و مکان مناسب،‌ با بیشترین امکانات جنبی و با قیمتی مناسب‌؛ در یک نمای کلی باید گفت که در عصر اطلاعات بیش از هرزمان دیگری ارائه خدمات اطلاعاتی سودآور است. این خدمات به مرور برای گروه‌های اجتماعی، سنی و قومی و حتی نژادی مختلف سفارشی می‌شوند.

داستان قرآن‌های دیجیتالی در بازار ایران هم از این رشته جدانیست. چند سالی است در دنیا «گجت»ها یا ابزارهای همه‌کاره مورد توجه قرار گرفته‌اند. ابزارهایی که مجموعه‌ای از نیازهای کاربر را در کنار هم پاسخ می‌دهند. هم دفترچه تلفن دیجیتال هستند، هم دوربین دیجیتال، هم چندتایی بازی روی آنها یافت می‌شود و هم اینکه ضبط و پخش صدا دارند. خلاصه مجموعه‌ای از اینها را در کنار هم به مخاطب ارائه می‌کنند.

قرآن‌های دیجیتالی چینی که این روزها مورد نقد واقع می‌شوند نیز نوع ساده‌شده و ارزان قیمت همین ابزارهای همه‌کاره هستند. ابزارهایی که برای بازار ایران سفارشی شده‌اند.

نکته تاسف‌بار اینجاست که کارآفرینان چینی هستند که نیاز را دریافته‌اند و برای بازار ایران ابزارهای سفارشی‌شده دیجیتال را طراحی کرده‌اند. مسئله‌ای که می‌توانست با خلاقیت و نوآوری در خود ایران آغاز شود و توسعه یابد، حالا در دست تجار چینی است و برای اصلاح اشتباهاتی که به دلیل نبود مجاورت میان تولیدکننده و بازار مصرف شاید گریزناپذیر بوده است، حالا باید راه درازی را تا چین برویم.

رسانه دیجیتال در عرش

شب‌های احیای این سال‌های اخیر برای پژوهشگران رسانه نمونه خوبی از ورود بازار فن‌آوری به حوزه مذهب بوده است. وقتی که این ابزارهای همه‌کاره و یا تلفن‌های همراهی که روی آنها نرم‌افزارهای دعا و قرآن نصب شده است به جای قرآن چاپی بر روی سر قرار می‌گیرند و وارد بخشی از مناسک عزاداری می‌شوند. در میان انبوه قرآن‌های برسرگرفته شده شاهد این هستیم که چندتایی موبایل و «گجت» هم در دستان کاربرانی است که در یک مراسم سنتی مذهبی مشغول رازونیاز با پروردگار هستند.

جدای از تفاوت در ارایه محتوا با یک جستجوی ساده در گوگل می‌بینیم که این قرآن‌های دیجیتالی امروز درکنار گنج‌یاب دیجیتالی، قفل دیجیتالی در، دبی‌سنج و حتی پلوپز دیجیتالی به فروش می‌روند، مسئله‌ای که به لحاظ فرهنگی نشان از گسستی جدی در باورهای مذهبی‌ای دارد که ترجیح می‌دادند مجلدات کتاب آسمانی‌شان را «هدیه» دهند به جای آنکه «بها» بر روی آن درج کنند و با احترام آن را جابجا می‌کنندو برای خط‌نوشته‌ آن ارزش و احترام قایل هستند.

فرصت و تهدید رسانه دیجیتال

اینکه خوب است به جای قرآن موبایلی که نرم‌افزار قرآنی روی آن نصب‌کرده‌ایم، بر سر بگیریم یا نه پرسشی است که هر جوابی برای آن داشته باشیم باید بپذیریم این اتفاق افتاده است و می‌افتد. و اینکه ابزارهای دیجیتال نرم‌نرمک به مناسک مذهبی ما وارد می‌شوند. قرآن‌های دیجیتال هم بخشی از این فرآیند دیجیتالی شدن هستند.

با این دستگاه‌ها، به سادگی می‌توان قرآن خواند، به قرآن گوش کرد. ترجمه فارسی آن را دید و حتی به یکی دو تفسیر رجوع کرد. همه اینها فرصت‌هایی است که این ابزارهای همه‌کاره در اختیار گذاشته‌اند، اما در کنار اینها برخی از ملزومات خود را نیز به مناسک و آیین‌های ما تحمیل کرده‌اند؛ ملزوماتی که گاه برای دین‌داران ملال‌آور می‌شوند و برای تجار سودآور.