نهمين نشست عاشوراپژوهي چهل منزل تا اربعين برگزار شد
18 تير 1389 ساعت 19:43
نهمين نشست از دور دوم سلسله نشست‌هاي چهل منزل تا اربعين با حضور رئيس هيئت علمي دفتر مطالعات هنر آييني و با موضوع «هنر مرثيه‌خواني» در قم برگزار شد.
اندیشه - جلال بیطرفان:مهدی امین فروغی در نهمين نشست از دوره دوم سلسله نشست‌هاي چهل منزل تا اربعين كه با موضوع «هنر مرثيه‌خواني» گفت: «مقوله مرثيه خواني براي اهل بيت(ع) به ويژه مرثيه‌خواني براي حضرت سيدالشهدا و ماجراي عاشورا داراي سابقه‌اي بسيار ديرينه است تا آنجا كه در كتب روايي و مقاتل ما از روضه‌خواندن حضرت آدم سخن به ميان آمده است.»
وی با بيان اينكه عمده مرثيه خواني‌ها پس از واقعه عاشورا در بين عامه مردم، شعرا، محدثين و علما رواج پيدا كرده است، افزود: «شعرا نيز هنر شعر را در اين عرصه به كار گرفتند و معارف، مراثي و مناقب اهل بيت(ع) را به صورت شعر عرضه كردند.»
نویسنده کتاب هنر مرثیه خوانی بیان کرد که در واقع معارف اهل بيت(ع) و ماجراهايي كه در ارتباط با اين بزرگواران وجود آمده دارد هنر را در وادي شعر و ادبيات به كار گرفتند و اين گونه دعبل‌ها پيدا مي‌شوند.
وي با اشاره به توجه خاص اهل بيت در دوره‌هاي مختلف به شعرا ابراز داشت: «اين توجه اهل بيت به شعرا نشان مي‌دهد كه هر كاري كه به زيور هنر آميخته شود بيشتر مورد توجه قرار مي‌گيرد و مقبول فطرت انسان و خداوند است.»
امين‌فروغي در اين زمينه به تاكيدات پيامبر(ص) به خواندن قرآن با صوت خوش اشاره كرد و گفت: «پيامبر همچنين ارزش شعر حسان‌بن ثابت را مانند كساني مي‌داند كه در ميدان جنگ مشغول نبرد با دشمنان هستند.»
نویسنده کتاب هنر مرثیه خوانی افزود: «قرآن نيز علاوه بر كلام، به زيورهاي هنري مختلف آميخته است.»
این پژوهشگر موسیقی آیینی با بيان اينكه در طول تاريخ مردم اقوام مختلف براي القا احساسات خود از نوا استفاده مي‌كردند، عنوان داشت: «در واقع بشر از ابتدا الحان را در خدمت اعتقادات مذهبي بومي خود به كار مي‌برده است.»
وي تصريح كرد: هر چند ما سندي مبني بر زمان دقيق به وجود آمدن نوا در دست نداريم اما بشر در طول تاريخ بر اساس فطرت و بينش انساني خود دريافته است كه هر چه كار هنري‌تر باشد، چشمگير تر و بيشتر قابل عرضه است.
امين فروغي تاكيد كرد: «از زماني كه مراثي با صنايع شعري و آرايه‌هاي ادبي درآميخت و با قواعد فصاحت و بلاغت تلفيق شد، مقبول اهل بيت (ع) و عامه مردم قرار گرفت.»
نویسنده کتاب هنر مرثیه خوانی با اشاره به تاريخچه‌اي از موسقي در ايران اظهارداشت: «بعد از پيدايش اسلام با توجه به محدوديت‌هايي كه اسلام براي موسيقي داشته است، موسيقي و اجراي الحان و نقمات صوتي و سازها روندشان در ايران كم مي‌شود.»
رئيس هيئت علمي دفتر مطالعات هنر آييني با اشاره به وارد شدن اهل موسيقي به عرصه عزاداري امام حسين خاطرنشان كرد: «با توجه به محدوديت هاي ايجاد شده براي موسيقي، اهل موسيق در قالب الحان، نغامات آييني و ديني و تلفيق كردن با اشعار مرثيه كارشان را ادامه دادند.»
وي حفظ نغمات موسيقي و همچنين افزايش سطح كار نوحه‌خوانان با استفاده ازدستگاه‌هاي موسيقي را از جمله آثاري نام برد كه ورود اهل موسيقي به عرصه عزاداري امام حسين (ع) به همراه داشت.
امين فروغي با بيان اينكه اگر تعزيه خوان نبود ما چيزي به عنوان موسيقي ملي نداشتيم اظهارداشت: «بسياري از موسيقي دادان، خوانندگان و ... از جمله اقبال السطان، تاج اصفهاني، اديب خوانساري، عارف قزويني، روح‌الله خالقي، بنان و... پرورش يافته دامن تعزيه و روضه‌خواني هستند.»
وي با اشاره به اينكه اساتيد بزرگ موسيقي روضه‌خوان‌ها هستند، خاطرنشان كرد: «مرحوم صدر اصفهاني و تاج نيشابوري روضه‌خوانهايي بودند كه موسيقي را حفظ و كارشان را هنرمندانه عرضه مي‌كردند.»
رئيس هيئت علمي دفتر مطالعات هنر آييني بهره‌گيري از علم موسيقي را لازمه كار مرثيه‌خوانان دانست و ابرازداشت: «اگر گفته مي‌شود روضه‌خوان موسيقي بداند نه اينكه به دنبال ساز برود بلكه بايد به دنبال علم موسيقي بود و علم موسيقي يعني اينكه علم ترتيب اصوات را ياد بگيرد و در اين زمينه به اجتهاد برسد و بتواند در مرثيه‌خواني از اين علم بهره ببرد.»
وي از قاريان قرآن همچون مصطفي اسماعيل و عبدالباسط به عنوان موسيقي‌دان ياد كرد و گفت: «اين افراد علم الحان و نقمات مختلف را شناخته و توانسته‌اند آنها را به زيبايي در خدمت قرائت قرآن بگيرند.»
امين‌فروغي با تاكيد بر اينكه مرثيه خواني بايد به صورت هنرمندانه ارائه شود، اظهارداشت: «مرثيه خواني عرصه‌اي است كه هنرها و فنون مختلف را به كار گرفته است و اگر هنرمند مرثيه خوان در اين هنرها كوتاه بيايد و بالنده نباشد كارش ناقص است.»
نویسنده کتاب هنر مرثیه خوانی ، شعرشناسي را يكي ديگر از ويژگي‌هاي يك مرثيه‌خوان برشمرد و تاكيد كرد: «يك مرثيه‌خوان بايد اديب و شعر شناس باشد زيرا اگر با شعر آشنا نباشد به كارش لطمه خواهد خورد.اگر يك مرثيه‌خوان دامنه تحقيقات و اطلاعات خود را وسيع‌تر كند مي‌تواند اشعاري را حتي از شاعراني پيدا كند كه كه به پيشاني آنها مهر بي‌ديني خورده شده است در ميان آثار آنها نمونه‌هايي پيدا كند كه اگر اين اشعار در خدمت مرثيه‌خواني قرار گيرد بسيار تاثيرگذار خواهد بود.»
وي خواستار گسترش تحقيق و پژوهش در حوزه مداحي شد و گفت: «مداح و روضه‌خوان بايد بداند كه روضه خواني صرفا گرياندن نيست بلكه بايد اخلاق آفرين باشد و صفات رذيله را از بين ببرد.»
امين‌فروغي تاكيد كرد: «هنرمند مرثيه‌خوان بايد نتيجه تحقيق پژوهشگران را بگيرد و نتجه احساسات شاعران را درك كند و آن را در عرصه منبر به گوش مردم برساند تا اين مرثيه مورد قبول و توجه مردم واقع شود.»
وي در ادامه با اشاره به اينكه موسيقي و تعزيه در خدمت امام حسين(ع) و عزاداري با هم پيوند خورده‌اند، خاطرنشان كرد: «آنچه مسلم است دانستن استفاده صحيح از الحان و نقمات و به استخدام گرفتن اين هنر سطح كار مرثيه‌خواني را بالا مي‌برد.هنرمند مرثيه‌خوان بايد ضمن اينكه اديب باشد با موسيقي، زبان عربي، تفسير قرآن، روان‌شناسي مخاطب، هنر تصويري سازي، هنر وآيين سخن وري و... آشنايي كامل داشته باشد.»
دبير شورای عالی فرهنگی مسجد مقدس جمكران نیز گفت: «موسيقی در اسلام دچار مشكل نيست اما چون عمدتا در خدمت اهداف غيراسلامی و غير انسانی بوده است در مقاطعی از سوی متدينين با ممنوعيت مواجه شده است.»
حجت الاسلام مرتضی وافی با اشاره به اینکه نوحه ميراث فرهنگی جامعه است، افزود: «اشعار زيادی مانند منطق الطير عطار نيشابوری وجود دارد كه می تواند مورد استفاده مرثيه خوانان قرار گيرد كه البته نيازمند آشنايی با اين منابع است.»
مدیر مرکز مطالعات راهبردی خیمه تصریح کرد: «در مقاطعی موسيقی شرق و ايران به دليل فضای دينی و نوع نگاه متدينين به جريان موسيقی دچار ممنوعيت شد.»
وی بیان کرد که اين نگاه به دليل اينكه موسيقی عمدتا در خدمت لهو و لعب و دربار و سلاطين قرار گرفت و مسير زلال موسيقی در خدمت جريانی قرار گرفت كه كاربرد صحيحی برای آن پيدا نمی شد حاكم شد.
در پایان این نشست حجت الاسلام وافی، مدیر مرکز مطالعات راهبردی خیمه و دبیر شورای عالی مسجد مقدس جمکران از مولف کتاب «هنر مرثیه خوانی» تقدير به عمل آورد.
جلسات عاشوراپژوهی «چهل منزل تا اربعين»، به همت مركز مطالعات راهبردی خيمه هر پنج‌شنبه از ساعت ۱۷:۳۰ الی برگزار می‌شود و كليه علاقه‌مندان به مباحث عاشوراپژوهی می‌توانند در اين نشست‌ها شركت كنند و برای كسب اطلاعات بيشتر با شماره تلفن ۷۷۵۱۴۲۳-۰۲۵۱ تماس حاصل كنند.
کد مطلب: 13650
آدرس مطلب: https://www.armaneheyat.ir/gallery/13650/1/نهمين-نشست-عاشوراپژوهي-چهل-منزل-اربعين-برگزار