آرمان هیأت - قيام اباعبدالله نهضت اصلاح طلبی است

اهمیت اصلاح اجتماع، ‌نظامات سیاسی و حكومتی بیشتر از اصلاح فردی است زیرا اگر نظامات اجتماعی و سیاسی فاسد شوند دو زیان را به همراه دارند یكی اینكه با در اختیار داشتن پول، قدرت و امكانات شمار زیادی از مردم را فاسد می‌كنند و دیگر اینكه رهبران سیاسی الگوهای جامعه هستند و جامعه از آنها به شدت متاثر است اگر آنها فاسد باشند جامعه نیز به فساد كشیده می‌شود.

اندیشه - مهدی جعفری: سی و يكمين نشست از دور دوم سلسله نشست‌های عاشوراپژوهی چهل منزل تا اربعين با موضوع «نهضت اصلاحی عاشورا» و سخنرانی محمدجواد صاحبی، رئيس انجمن علمی اديان و مذاهب حوزه علميه قم برگزار شد.

صاحبی در این نشست كه به همت مركز مطالعات راهبردی خیمه در مركز انجمن‌های علمی حوزه علمیه قم برگزار شد در سخنانی به تشریح واژه اصلاح پرداخت و اظهار داشت: اصلاح و احیا دو واژه‌ای هستند كه در فرهنگ دینی ما پیشینه‌ای طولانی دارند.

وی با بیان اینكه اصلاح در برابر افساد است، تصریح كرد: افساد یعنی نابسامانی، ‌آشفتگی و درهم‌ریختگی و اصلاح كاملا در مقابل آن به معنی به سامان آوردن و مرتب كردن است و لذا وقتی باغبانی علف‌های هرزه را وجین می‌كند و یا شاخ و برگ‌های اضافی درختان را حذف می‌كند می‌گویند این درخت را اصلاح كرده است.

رئیس انجمن علمی ادیان و مذاهب حوزه علمیه قم با تبیین ساحت‌های انجام اصلاح ابراز داشت:‌ اصلاح گاهی در آداب، رسوم، فرهنگ و عقاید صورت می‌گیرد، یعنی زمانی كه آداب، رسوم و عقاید یك جامعه با مطالب واهی، خرافات و امور غیرعقلانی آمیخته شود، كسانی به عنوان مصلح این عقاید،‌ آداب و رسوم را پالایش می‌كنند و در واقع اصلاح در این موارد صورت می‌گیرد.

وی افزود: وقتی مفاهیم غلط جایگزین مفاهیم صحیح می‌شوند مصلحان می‌آیند و این مفاهیم را اصلاح و به اصل خود باز می‌گردانند.

صاحبی با بیان اینكه گاهی اصلاح در نظام سیاسی و حكومتی صورت می‌گیرد، تصریح كرد: وقتی نظام اجتماعی و سیاسی یك جامعه دچار انحرافات و از مسیر اصلی خود خارج می‌شود كسانی كه مصلح و اصلاح‌گر هستند با مبارزات پیگیر و بی‌امان و با روش‌های مختلف تلاش می‌كنند، این نظام سیاسی و اجتماعی حكومت را اصلاح كنند.

وی با تاكید بر اینكه هدف همه انبیا و اولیا الهی اصلاح است، افزود: اصلاح عقاید، فرهنگ، اخلاق، نظامات اجتماعی، سیاسی و حكومت در جامعه از عمده‌ترین اهداف انبیا و اولیا الهی است.

این پژوهشگر حوزوی از حضرت اباعبدالله الحسین(ع) به عنوان یك مصلح و اصلاح‌گر بزرگ یاد كرد و گفت: حضرت سیدالشهدا(ع) زمانی كه مدینه را به سمت مكه ترك كرد وصیت‌نامه‌ای به برادرش محمدبن حنفیه می‌نویسد در آن وصیت‌نامه این جمله معروف را می‌فرماید: «حقیقتاً و به راستی من برای ایجاد آشفتگی، خودنمایی و ظلم و ستم این شهر را ترك نمی‌كنم بلكه من از مدینه بیرون می‌روم برای اینكه امور امت را اصلاح كنم و به سیره جدم پیامبر(ص) و پدرم علی‌بن ابیطالب(ع)، امر به معروف كنم، نهی از منكر كنم».

وی با تقسیم اصلاح به دوگونه فردی و اجتماعی،‌ اظهار داشت: ضمن اینكه هم اصلاح فردی و هم اجتماعی دارای اهمیت است و انبیا و اولیا خدا و علمای بزرگ به آنها اهتمام داشتند، اما اصلاح اجتماعی دارای اهمیت بیشتری است.

صاحبی با بیان اینكه اصلاح فردی در بستر مبارزات اجتماعی امكان پذیر است، ابراز داشت: اینكه انسان گوشه‌ای بنشیند و تهذیب نفس كند اصلاح صورت نمی‌گیرد بلكه باید با با مشكلات درگیر شود تا بتواند در این پستی‌ها، بلندی‌ها و افت و خیزها، تنگناها و مشكلات شخصیت خود را بسازد.

وی با بیان اینكه حضرت اباعبدالله‌الحسین(ع) هر دو طریق اصلاح را پیمودند، تصریح كرد: اصلاح فردی حضرت(ع) از همان لحظه حركت از مدینه به سمت مكه آغاز شد و تا انتهای سفر به كربلا ادامه داشت و در تمام این مدت اصلاح فردی را از یاد نبردند.

رئیس انجمن علمی ادیان و مذاهب حوزه علمیه قم افزود: نفوذ در قلوب افراد و ساختن افرادی مخلص و فداكار جزء هدف‌های اباعبدالله(ع) بود، لذا در بین راه مكه تا كوفه هر جا بارانداز می‌كردند و فرد یا گروهی را می‌دیدند به سمت آنها می‌رفتند تا آنها را اصلاح و به راه راست هدایت و از انحرافات او جلوگیری كنند.

وی تاكید كرد: اینكه فرد سابقه خوبی ندارد، ‌آلوده است،‌ از حزب و گروه ما نیست و یا انحراف عقیدتی ندارد دلیل نمی‌شود كه حسین(ع) با افراد سخن نگوید و آنها به راه هدایت نكند چراكه نمونه بارز آن ماجرای «حربن یزید ریاحی» است.

صاحبی با بیان اینكه اصلاح افراد با هر عقیده، زمینه و پیشینه‌ای كاری حسینی است، تصریح كرد: متاسفانه رفتار كسانی كه مدعی پیروی از حسین بن علی(ع) هستند با آن حضرت(ع) فاصله زیادی دارد، یعنی بر خلاف مكتب تربیتی حسین(ع)، ما می‌گوییم هر كس با ما نیست بر ما است.

وی با تاكید بر اینكه حضرت سیدالشهدا(ع) در كنار اصلاح فردی از اصلاح اجتماعی غافل نبوده است، بیان داشت: اهمیت اصلاح اجتماع، ‌نظامات سیاسی و حكومتی بیشتر از اصلاح فردی است زیرا اگر نظامات اجتماعی و سیاسی فاسد شوند دو زیان را به همراه دارند یكی اینكه با در اختیار داشتن پول، قدرت و امكانات شمار زیادی از مردم را فاسد می‌كنند و دیگر اینكه رهبران سیاسی الگوهای جامعه هستند و جامعه از آنها به شدت متاثر است اگر آنها فاسد باشند جامعه نیز به فساد كشیده می‌شود.

این محقق و نویسنده اصلاح كردن نظامات اجتماعی و سیاسی را در راس برنامه‌های مصلحان بزرگ از پیامبران تا اولیا خدا دانست و گفت: حسین بن علی(ع) به عنوان یك مصلح بزرگ در كنار اصلاحات فردی به اصلاحات اجتماعی می‌اندیشد و از همان ابتدا بر روی این موضع خود پافشاری كرده و تا روز عاشورا هم بر روی آن تاكید داشتند.

وی با بیان اینكه آحاد یك جامعه در برابر یك حكومت ستمكار مسئول هستند و باید برای اصلاح نظام فاسد تلاش كنند، ‌اظهار داشت: امام(ع) در نامه‌ای كه به مردم كوفه می‌نویسد، می‌فرماید: «به جان خودم سوگند رهبر و امام جامعه نمی‌تواند باشد مگر كسی كه غائل به قسط باشد، برای اجرای عدالت در جامعه قیام كرده باشد و خودش را بدهكار به دین خدا بداند» و لذا بعضی از محققان گفته‌اند هدف از قیام حكومت بوده است.

صاحبی تصریح كرد:‌ گویندگان این مطالب تنها توجه به بخشی از هدف‌های امام حسین(ع) كرده‌اند اما این‌ها همه هدف‌های آن حضرت نیست، اباعبدالله(ع) یك مصلح و اصلاح‌گر است و شكی نیست كه اصلاح نظامات اجتماعی و سیاسی در راس برنامه‌های حضرت(ع) قرار دارد.

وی افزود: اما واقعیت این است كه شرایط كوفه به گونه‌ای نبود كه حضرت اباعبدالله(ع) در این اقدام به پیروزی برسد زیرا كوفه یك پیشینه‌های داشت و همه هم این پیشنیه را می‌دانستند كه از جمله مردم دوشخصیتی كوفه بودند كه عهد شكنی و تفاوت در ظاهر و باطن از ویژگی‌های آنها بود.

رئیس انجمن علمی ادیان و مذاهب حوزه علمیه قم با بیان اینكه امام حسین(ع) واقعیت مردم كوفه می‌دانست و با علم اینكه این سفر به پیروزی نمی‌انجامد حركت كردند، یادآور شد: حضرت(ع) در برپایی این نهضت اهداف و آرمان‌هایی را مطرح كرده است كه این اهداف و آرمان‌های تمام انبیا و اولیا خدا است.

وی بیان احكام دین خدا، تشكیل حكومت، زدودن مفاسد اجتماعی، مبارزه با استبداد از جمله اهداف امام حسین(ع) از قیام عنوان كرد و گفت: برای حسین بن علی(ع) تمامی این اهداف اهمیت دارد حتی به دست گرفتن قدرت به دست مومنان، اما زمان آن مشخص نیست و باید حسین(ع) برای این آرمان ها اقدام كند ولو اینكه به شهادت برسد زیرا شهادت مانع از اقدام نمی‌شود.

صاحبی تصریح كرد: اگر بگوییم اقدامی كه نتیجه نمی‌دهد و به پیروزی نمی‌رسد هدردادن خون است، بر این اساس باید همه نهضت‌های اصلاحی از جمله نهضت‌های علما را تخطئه كنیم زیرا در برابر نظام‌های فاسد و مقتدر هر گونه‌ اقدامی به نابودی می‌انجامد.

وی یادآور شد: اما این حركت در همه دنیا معقول است كه كسانی آرمان‌هایی را مطرح می‌كنند و پیگیری می‌كنند اگر پیروز شدند چه بهتر اگر پیروز هم نشدند باز هم پیروز هستند زیرا شهادت یك نوع پیروزی است.

در پایان این نشست از سوی مركز مطالعات راهبردی خیمه از محمدجواد صاحبی رئیس انجمن علمی ادیان و مذاهب حوزه علمیه قم تجلیل شد.