آرمان هیأت - سنگری «آتشکده نَیِّر» را روایت کرد

محمد رضا سنگری، محقق و عاشورا پژوه در بیست و چهارمین جلسه مرجع شناسی کتب عاشورایی 4 بخش از مثنوی آتشکده را از دیوان نیر تبریزی بررسی کرد.

به گزارش خیمه، دکترمحمدرضاسنگري، محقق‌ونويسنده عاشورايي در بیست و چهارمین جلسه مرجع شناسی کتب عاشورایی به بحث وبررسي پيرامون يك اثر منظومباعنوان «آتشكده‌ي‌نير» در زمينه منابع عاشورایی پرداخت که این اثر‌بخشي‌ از ديوان‌ نيرتبريزي‌ را تشکيل ‌مي‌دهد.

مثنوي آتشكده‌گزارشي عاشقانه و عارفانه از كربلاست که از 41 بخش تشكيل گردیده و در این نشست چهار بخش نزول انسان به عالم خاك، امام در شب عاشورا، رفتن امام به ميدان، شهادت حضرت‌حر توسط دکتر سنگری مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

دکتر سنگری در تشریح این اثر گفت: «آتشکده نیر»، گزارشی منظوم و عاشقانه از کربلای اباعبدالله‌الحسین است. البته نظم و شعر با هم متفاوتند، در شعرخود به خود به قلمرویی وارد می‌شویم که با چند عنصر مواجهیم. از طرف دیگر عناصری نیز در نثر وجوددارد که ممکن است بعضی از آن‌عناصر و یا هیچ‌کدام از آنها در شعریافت نشود.

این محقق و نویسنده افزود: شعر ساحتی است که چهار عنصر اساسی و جدی در آن وجود دارد. عنصر اول که مثل خون در رگ‌های شعر جریان دارد عنصرتخیل است. عنصر دوم عاطفه است چرا که شعر نمی تواند خالی از عاطفه باشد. شاعر احساسات خودش را در قالب شعر به ما عرضه می‌کند.عنصر سوم که در شعر وجود دارد عنصر موسیقی است. منظور از موسیقی وزنی است که در شعر احساس می‌شود.عنصر چهارم ، معنا است.

وی با بیان این که هدف من از طرح این مسائل فراهم آوردن بستری مناسب برای ورود به کار بررسی کتاب است، ادامه داد: چون شاعر ممکن است با تخیل خودش بخشی از تاریخ را حذف کند، ممکن است آنجا که عاطفه سرشار می شود سمت و بستر شعر اصلا با آن که ما فکر می کنیم متفاوت باشد نباید منتظر باشید که همه اجزا به هم پیوسته باشند.

سنگری در معرفی خالق این اثر گفت: نیر تبریزی در پنج شنبه ، جمادی الاول سال 1248 قمری، چهارم آبان سال 1211 شمسی در تبریز (175 سال قبل) به دنیا آمده است. این شخصیت بزرگوار در 22 سالگی به نجف می رود و پس از چند سال درس خواندن درآنجا و رسیدن به درجه اجتهاد به ایران بر می گردد و در تبریز مشغول تدریس و سرودن شعر می شود که حاصل زندگی او چندین کتاب است که یکی ازآنها همین دیوان نیر تبریزی است.

وی در ادامه به معرفی بخش های نخستین این کتاب پرداخت و گفت: بخش اول به نزول انسان به عالم خاک و آلوده شدنش اختصاص دارد و بخش دوم امام را در شب عاشورا وصف می کند. و....ازحرکت امام حسین ، مرگ معاویه، مرگ یزد، بیت خواستن از امام،حرکت امام از مدینه به مکه و ازمکه به کربلا در این منظومه صحبتی به میان نیامده است.

این عاشورا پژوه در معرفی بخش سوم این اثر گفت: رفتن حضرت اباعبدالله(ع) به میدان به احتجاج با دشمن که ترجمان مظلومیت آباعبدلله حسین(ع) است.
چیستم من قره العین علی
در خلافت صاحب نص جلی
خون من خون خدای لایزال
کی بود خون خدا کس را حلال

وی با بیان این که بخش چهارم آتشکده نیر شهادت حضرت حربن ریاحی را روایت می کند، گفت: قطعاً همه‌ چهارده تا پانزده جریان یا اگر دقیق تر بگویم شصت، هفتاد جریان را حدس زده‌ایم که در این میان اشاره به آنها نشده است تا به شهادت حضرت حر رسیده است.

سنگری در ادامه به بیان ابیاتی از بخش چهارم این کتاب که به داستان حضرت سلیمان اشاره دارد پرداخت و گفت: حر می‌گوید؛ من مثل دیو آمدم ولی آمدم شرمسار، ولی تلمیح بسیار زیبای تاریخی دارد که خودش را دیو سیه‌رو می داند که آمده خدمت اباعبدالله که او دستش را بگیرد. چون حربن یزید ریاحی قبل از اینکه با حضرت اباعبدلله به پیوندد با عمر سعد دیدار کرد. و حجت را بر خودش تمام کرد عمرسعدگفت؛با حسین می جنگی؟ گفت آری جنگی خواهم کرد و ...

این محقق و نویسنده در ادامه چگونگی پرداختن به داستان حر آتشکده نیر گفت: در خودش به شدت درگیر شد و پایان این درگیری درونی او رابه لشگر اباعبدالله راند و خدمت حضرت اباعبدلله رسید بسیار زیبا این موقعیت را توصیف کرده است.خیلی زیباست این باز گشت حر،حالت سر فرو انداختن شرمی که در چهره‌اش بود، از ابالفضل العباس اجازه گرفت و آمد به حضرت اباعبدالله رسید تاریخ ننوشته است اما چون ما می دانیم، باب کربلا حضرت عباس(ع) است باب الحوائج است، کسی می خواهد وارد شود حتماً باید از باب وارد شود.