آرمان هیأت - مراسم حسی در ترینیداد و توباگو (1)

مراسم آيينی «حُسَی» در میان شیعیان کشور ترینیداد و توباگو در دریای کارائیب در ایام محرم به عنوان مناسک عزاداری شهادت امام حسین(ع)برگزار می‌شود.

به گزارش خیمه، ترینیداد و توباگو کشوری کوچک در دریای کارائیب است که 80 درصد جمعیت حدوداً یک میلیون و سیصد هزار نفری آن را افرادی با تبار آفریقائی و هندی تشکیل می‌دهند.

در اوایل قرن نوزدهم، دولت بریتانیا شماری از مردمان شمال هندوستان را برای کار در مزارع به ترینیداد و توباگو منتقل کرد. در سال 1917م حدود یکصد و چهل و چهار هزار کارگر از هندوستان به ترینیداد کوچ داده شده بودند. این افراد از مناطقی چون آگره و اوده به ترینیداد آمده بودند. از نظر دینی آنها بیشتر هندو بودند؛ اما در میان‌شان شیعیانی نیز یافت می‌شدند.

از آنجا که علاوه بر شیعیان شبه قاره هند، ارباب دیگر ادیان این منطقه نیز مشارکت فعالی در مراسم محرم و سوگواری امام حسین علیه‌السلام دارند، به‌زودی برگزاری مراسم دهه محرم در میان این مهاجران نیز آغاز شد و تاکنون نیز ادامه داشته است. این مراسم که به دلايلی مردم شناختی صورت‌های فرهنگی تازه‌ای یافته، عموما به مراسم «حسی» (تحریف شده نام حسین) معروف است.

«حسی» مجموعه‌ای از آداب فرهنگی است که توسط گروه های مختلف مردم در این کشور برگزاری می‌شود. در این مراسم از ماکت‌های حرم امام حسین (علیه‌السلام) که «تجه» نام دارد و طبل‌هايی خاصی که عموماً «تسه» نامیده می‌شود، استفاده می‌شود.

شرکت‌کنندگان در کنار تجه‌هايی که در خیابان ها گردانده می شود، راه‌پیمايی می کنند و افرادی نیز تسه‌ها را به صدا در می‌آورند. برخی عناصر مادی دیگر همچون ساخته‌هايی به نام ماه کبود که نماد امام حسین(ع) است و ماه سرخ که نماد امام حسن(ع) است، نیز در این مراسم مورد استفاده قرار می گیرد.

بسیاری از عناصر این مراسم که نتیجه ترکیب و امتزاج (Syncretism) با فرهنگ‌های محلی است، چنان آن را از صورت‌های اولیه عزاداری مهاجران شیعه هند، متفاوت کرده که درک آنها و یافتن منشا و ارتباطشان با صورت های اولیه آسان نیست. از نکات قابل توجه این مراسم، استفاده از طبل های گوناگون و فریاد «حسی! حسی!» عزاداران و مشارکت «گویم حسی! گویم حسی!» کسانی است که آن عزاداری را شاهدند.

تجه ها در پایان مراسم به دریا انداخته می شوند. در این مراسم علاوه بر تجه و تسه، ساخته‌هايی به نام ماه نیز وجود دارند. این ساخته‌ها که به صورت گرد ساخته و تزئین مي‌شوند اصولا نماد امام حسن و امام حسین (علیهماالسلام) است. ماه سرخ نماد امام حسین(ع) و ماه آبی و یا سبز نماد امام حسن(ع) است.

افرادی نیز در اطراف هر یک از این ماه‌ها در حرکت و به اصطلاح رقص هستند. این دو ماه در حرکت در خیابان‌ها، با تجه‌ها روبه‌رو می‌شود. شرکت‌کنندگان تجه ها و ماه ها را به هم نزدیک می‌کنند و این عمل را بوسه آن دو می‌دانند (شبیه سلام دادن علامت‌ها به هم در عزاداری‌های ایرانی). برگزارکنندگان این مراسم در اشتباهی فاحش معتقدند که امام حسن(ع) نیز در کربلا به شهادت رسیده است!

ناگفته نماند که در سال های اخیر جماعت شیعیان اثنی عشریه خوجه، با ارسال شماری از کارشناسان دینی و بررسی مراسم حسی از نزدیک، تلاش بسیاری را برای اصلاح این مراسم و تبدیل آن از فستیوال و کارناوال به صورت های اصیل تر عزاداری آغاز کرده‌اند.

عکس‌های حاضر از مراسم حسی در سال 2004 در شهر سنت جیمز ترینیداد و توباگو برداشته شده است.