آرمان هیأت - در ذات اسلام، غم راه ندارد

دکتر محمود گلزاری دین را سراسر شادی‌آفرین و شادی‌بخش توصیف می‌کند و معتقد است در محتوا و ذات اسلام، غم راه ندارد.

جامعه: شادی یعنی بالندگی، نشاط، حرکت و سیلان که در مقابل آن جمود، خمودی، یخ زدگی، رکود و مـرداب است.

هــر موجودی که بخواهد زنده باشد باید به این مفهوم، حرکت داشته و شاد باشد زیرا نه تنها زندگی مخالف افسردگی، بلکه مساوی شادی و سرور است. اگر در زندگی حرکت، سیلان، بالندگی و نشاط وجود نداشته باشد، اصلاً «زندگی» امکان پذیر نیست.

بنابراین چون دین از منبع لایزال حیات سرچشمه می‏‏‌گیرد، پیام آن هم، همان حیات واقعی است. بدین جهت اندیشه دینی قائل به مرگ نبوده و حیات را امری مستمر و جریان‌دار قلمداد می‏‏‌کند.

پیام دین حیات و زندگی است «ولنحیینک حیاة طیبة». تمام هستی از منظر قرآن در جنبش و حرکت بوده و حتی حرکت جوهری ـ که «ملاصدرا» مبدع آن و فلاسفه دیگر بر آن تأیید کردند ـ مؤید همین مطلب مهم است که کل هستی در حرکت، جنبش و دارای حیات است.

اگر با این دید به اسلام بنگریم، درمی‌یابیم که در تمام مسائل و موضوعات دینی و اسلامی، زندگی جریان دارد. بطور مثال نه تنها در عرفان ـ که اوج حرکت آفرینی انسان است ـ بلکه حتی در هر حکم و عمل فقهی که در آن انسان با قانون، حق و تکلیف سر و کار دارد و به ظاهر خشک می‌نماید، شما شاهد حرکت و پویایی خواهید بود. زیرا تمام این اعمال یا واجب شده‏اند تا حیات استمرار داشته باشد و یا اگر حکمی مبنی بر حرمت چیزی از شارع مقدس صادر گردیده، به این دلیل بوده که حیات واقعی و کمال انسانها قطع نشود.

پس در محتوا و ذات اسلام، نه تنها غم راه ندارد بلکه سراسر دین، شادی آفرین و شادی بخش است. با توجه به تعریف شادی، هر عملی که در درون آن، حرکت و پویایی نباشد غم محسوب می‌شود ولو فرد غمناک نباشد. اما بعضی از مصادیق و جلوه‌های غم، همچون گریستن، گوشه نشینی و .. . اگر همراه با حرکت و پویایی باشد، غم نیست زیرا جنبش و پویایی در آن موج می‌زند. لکن اگر همین موارد مانع پویایی و حرکت انسان شوند، نشانه‌هایی از غم منفی و مطرود و عامل افسردگی انسان خواهند بود. مولوی می‏گوید:

راه لــذت از درون دان نز بــــرون
ابلهی دان جــستن از قصر و حصـون
آن یکی در کنج مسجد، مست و شاد
و آن دگــر در باغ، تُرشْ و بی مـــراد