آرمان هیأت - چرا علمای بزرگ قمه نمی زنند؟

ديدگاه آيت‌الله سيدمحمدباقر صدر(ره) درباره قمه‎زنی؛

در طول تاريخ شاهد نبوده‎ايم كه هيچ يك از علماء اقدام قمه زنی كنند و اين بدان معناست كه آنها اين اعمال را مستحب و مقرب كننده نزد خداوند نمی‎دانستند.

به گزارش خیمه، قمه‌زنی اگر چه در جامعه امروزی ايران در حال منسوخ شدن است اما باز هم در گوشه و كنار شنيده می‌شود كه چنين عمل ناپسندی از سوی برخی هيئت‌ها انجام می‌شود.

شهيد آيت‌الله سيدمحمدباقر صدر در كتاب «شعائر الحسينيه بين الوعی والخرافه» ص119-127 در ردّ بدعت‎های عزاداری و قمه‎زنی می‌نويسد: «از آنجا كه هدف ما بازگشت به اهل‎بيت(ع) است و آن بزرگواران آگاه‎ترين افراد بر شريعت اسلام و بر آنچه در خانه رسول رخ داده و می‎دهد و مسائل مربوط به آن می‎باشند، با اين حال چيزی از آنها به دست ما نرسيده كه بتواند ربطی به اين امور منفی كه هم اكنون در عزاداری‎ها صورت می‎گيرد داشته باشد. به گونه‎ای كه نه در زمان ائمه اطهار عليهم السلام و نه در بعد از آن مردم با اين امور منفی آشنائی نداشتند و اين شيوه‎های عزاداری در زمان‎های معاصر ايجاد و رواج يافته‎اند و اگر چيزی از اين امور می‎توانست در خدمت به اهداف نهضت حسينی مفيد و سودمند واقع شود حتماً اهل‎بيت عليهم السلام اولين كسانی بودند كه به آن سفارش می‎نمودند و يا حداقل بايد اهل‎بيت عليهم السلام در اين مورد حرفی می‎زدند و يا اين كه تشويق و حمايتی از اين امور می‎نمودند در حالی كه می‎بينيم آن بزرگواران حتی در احاديث ضعيفشان نيز هيچ گونه اشاره‎ای به اين امر نكرده‎اند.

اين در حالی است كه اهل‎بيت مثلاً هنگامی كه در موضوع زيارت امام حسين عليه السلام از زيارت پياده آن حضرت و مشكلات و سختی‎های راه آن سخن می‎گويند به بيان هر اجری كه زائر در هر قدمش كسب می‎كند پرداخته و ريزترين امور را متذكر می‎شوند. پس می‎بينيم كه چگونه اين بزرگواران از اين مسائل كوچك سخن گفته‎اند اما هيچ اشاره‎ای به اين اشكال عزاداری ننموده‎اند.

همچنين می‎توان در تأكيد اين موضوع به صورتی واضح به سيره علمای بزرگ در طول تاريخ از زمان ائمه تاكنون اشاره نمود؛ به گونه‎ای كه می‎بينيم علمای اعلام با اين كه تنها در پی عمل به واجبات شرعيه نبوده، بلكه به مستحبات و سفارشات رسيده از جانب شرع كه وسيله قرب به خداوند متعال می‎باشند نيز اهميت خاصی می‎دادند و خويش اولين كسانی بودند كه به آنها عمل می‎نمودند، با اين حال در تمام طول تاريخ و حتی تاريخ معاصر شاهد نبوده‎ايم كه يكی از مراجع تقليد و يا يكی از علمای معروف مثلاً اين گونه اعمال منفی را انجام داده باشند. در صورتی كه اگر اين اعمال از مقربات الهی بود اين علماء اولين كسانی بودند كه قيام به آن می‎نمودند.

پس اگر عالمی وجود دارد كه بر انجام شدن اين گونه اعمال اصرار دارد و آن را مستحب می‎داند پس اعتقاد دارم كه او بايد خود اولين كسی باشد كه قمه می‎زند و آن را نيز هميشه ادامه دهد تا مردم نيز بر او اقتدا نمايند.

از طرفی نيز روشن است كه در شريعت اسلام، تمام مردم مخاطب احكام شرعی هستند و وجهی وجود ندارد كه بگوئيم احكامی نزد ما وجود دارد كه مخاطب آن مثلاً فقط علماء هستند و يا اين كه احكامی باشند كه مخاطب آن فرد جاهل بوده باشد؛ به گونه‎ای كه بعضی از احكام مخصوص علماء و بعضی مخصوص جهلا باشد يا مثلاً اين حكم مخصوص فرد آبرومند و اين حكم مخصوص فرد فرومايه باشد و ... پس بايد گفت كه همه احكام شرعی مشترك بين مسلمانان است؛ چه واجب و چه مستحب. پس اگر عمل مورد نظر ما نيز مستحب باشد برای همه مردم مستحب است چه آنها عالم باشند و چه عامی. با اين حال شاهد نبوده‎ايم كه هيچ يك از علماء در طول تاريخ اقدام به اين عمل كنند كه اين بدان معناست كه آنها اين اعمال را مستحب و مقرب كننده نزد خداوند نمی‎دانسته‎اند و بنده شخصاً هيچ عالمی را تاكنون نمی‎شناسم كه اصرار بر انجام اين صورت‎های عزاداری داشته باشد و شاهد نبوده‎ام كه مثلاً عالمی قمه بزند. پس اگر عالمی وجود دارد كه بر انجام شدن اين گونه اعمال اصرار دارد و آن را مستحب می‎داند پس اعتقاد دارم كه او بايد خود اولين كسی باشد كه قمه می‎زند و آن را نيز هميشه ادامه دهد تا مردم نيز بر او اقتدا نمايند.

و من خويش شاهد اين حقيقت بودم كه مرجع كبير آيت الله العظمی سيد محسن حكيم (ره) دائماً می‌فرمودند: «همانا قضيه قمه‎زنی، اندوه و غصه‎ای در گلوی ماست» پس ايشان با اين ديد به قمه‎زنی نگاه می‌نمودند ولی در جواب سوالات نيز می‎نوشتند: اگر قمه‎زنی باعث ضرر به بدن يا هتك حرمت به مذهب اهل‎بيت و شيعيان گردد، حرام است.»