3 سال از خاموشي هاشم فیاض، استاد تعزیه جهان گذشت

22 اسفند 1386 ساعت 14:38

23 اسفند سال 1383 پیكر هاشم فیاض، تنها بازمانده نسل تعزیه خوانان قدیمی ایران در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاك سپرده شد. این مراسم با حضور افرادی چون ناصر تقوایی، داوود فتحعلی بیگی، محمدحسین ناصربخت، محمد ابراهیمیان و ... همراه با مراسم شپپور زنی ویژه تعزیه برگزار شد.

مرحوم هاشم فیاض درسال ۱۲۹۵ در محله سنگلج تهران در خانواده ای مذهبی دیده به جهان گشود.

چنان كه خود در خاطراتش گفته است در كودكی و به تشویق مادربه تعزیه خوانی روی آورد؛ در زمان حكومت محمدعلی شاه كودكی پنج ساله بودكه به دیدن تعزیه علاقه بسیار پیدا كرد. 

دوران تحصیل وی به دلیل مشكلات فراوان تا ششم ابتدایی ادامه داشت؛ فیاض بعدها درمحضر استاد آقا سید كاظم از پیشكسوتان تعزیه آن زمان كه به میرغم معروف بود، كسب فیض كرد و سپس به مدت ۱۲سال زیر نظراستاد مشهدی رضا تعزیه خوانی را به صورت حرفه ای ادامه داد. 

مرحوم فیاض ازسن نوزده سالگی شروع به جمع آوری نسخه های تعزیه میرعزا كرد و درزمان حیات خود حدود یكصد نسخه از آن را جمع آوری نمود. 

هاشم فیاض بزرگترین سعادت زندگی خود را شناخته شدن در سراسر کشور به عنوان ذاكر امام حسين(ع) می دانست، با پشت سر گذاشتن دوره كودكي و بچه خواني و رسیدن به رشد به عنوان تنها بازمانده از تعزيه خوانان تكيه دولت به عنوان تنها استاد مجالس غريب تعزيه شناخته شد. 

او پس از کسب مهارت در زمينه‌هاي موافق خواني و مخالف خواني تعزیه به بالاترین درجه تعزیه یعنی " معين البكاء "ای رسید. 

در دوران مختلف زندگي‌اش به بسياري از شهرها و روستاهاي كشور سفر كرد، در تمام کشور او را به نام عمو هاشم می شناختند، در محلات قديمي او را با عنوان ”هاشم شمر” مي‌شناختند و به گفته‌ خود فياض، پيتر بروك با معرفی خود به نام " علي بابای " فرانسه او را " علي‌ بابای " ایران صدا می کرد.

فياض در بسياري از كشورهاي جهان از جمله فرانسه، آمريكا، ايتاليا و... به اجراي مجالس مختلف تعزيه پرداخت و توانست توجه بسياري را به تعزيه ایران معطوف كند، این توجه تا به آنجا پیش رفت که پس از اجرای مجالس تعزيه "حربن‌ يزيد رياحي" و " امام رضا(ع) " به معين البكايي و تعزيه‌خواني وي در سال 1370 در فستيوال آوينيون فرانسه بزرگاني چون "پيتر بروك" و "ژان كلود ‌كارير" وی را برای آموزش به آوینیون دعوت کردند و در محضرش به تلمذ نشستند.

بسياري از شمرخوانان امروز مانند "رضا حيدری"، " اسماعيل محمدی "، "علاءالدين‌ قاسمی "، "حاج رضا لنكرانی "، " ابوالفضل احمدی "، " احمد عزيزی " و... از شاگردان خلف استاد فیاض به حساب می آیند.

هاشم فياض تربیت کننده تعزيه‌خوانان بسياري در نسل‌هاي مختلف است كه در مخالف‌خواني، موافق‌خواني و بچه‌خواني و موسيقي فعال هستند ، وی به عنوان يكي از بزرگترين اسباب داران و جامه‌داران تعزيه به شمار مي‌آید. با گرد‌آوري 250 عنوان نسخه تعزيه و ملزومات و تكنيك‌هاي اجرايي آنها حافظه‌ آشنا با روش‌هاي اجرا و موسيقي تعزيه به حساب می آید.

وی از ابتداي تاسيس كانون نمايش‌هاي سنتي و آئيني در زمينه تعزيه اين كانون را ياري داد و در چند دوره برگزاري همايش تعزيه‌خوانان جوان به عنوان داور حضور داشت و به عنوان اولین عضو موسس انجمن تعزيه خوانان ايران شناخته می شود. 

داوود فتحعلى بيگي، يكى از اعضاى كانون نمايش هاى آيينى و سنتى با ارائه سخنانى درباره هاشم فياض گفت: او هميشه دوست داشت عزاداريش با عزادارى امام حسين(ع) همزمان شود و به آرزويش رسيد.

وی افزود: مطمئن باشيد، با خدماتى كه هاشم فياض به هنر تعزيه كرد هرگز فراموش نمى شود؛تعزيه، هنر مقاومت است چون پرچم دار كربلاست.

فتحعلی بیگی افزود: پايمردى ها و ايستادگى هاى افرادى چون هاشم فياض بود كه باعث باقى ماندن تعزيه شد كه اگر چنين نبود امروز چيزى به نام تعزيه وجود نداشت. 

به گفته وي، هاشم فياض با سفر به اقصى نقاط ايران، در جاى جاى كشور، به تعزيه خوانى پرداخت و مردم نقاط گوناگون را با اين هنر آشنا كرد. 

 اصغر دشتی از شاگردان استاد فیاض در رابطه با وی گفت: هاشم فياض هميشه آرزوي مردن در تعزيه را داشت و در زمان برگزاري نخستين سوگواره تعزيه حسيني قم كه به عنوان داور حضور داشت، بيماري چند ساله كارش را نيمه تمام گذاشت و سرانجام در روز جمعه 21 اسفند ماه 1383 بر اثر بيماري ديابت در بيمارستان شماره 2 تهران درگذشت و در روز دوشنبه 23 اسفند 1383 از محل تالار وحدت تشييع و در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاك سپرده شد.

آخرین تصویر ثبت شده از یگانه استاد بی بدیل تعزیه ایران در نقش هميشگي‌اش در تعزيه یعنی " معین البکا " با پوششي سپيد در فيلم " تمرين آخر " ساخته ناصر تقوايي به یادگار مانده است.

کد مطلب: 1609

آدرس مطلب: https://www.armaneheyat.ir/interview/1609/3-سال-خاموشي-هاشم-فیاض-استاد-تعزیه-جهان-گذشت