آرمان هیأت - آداب حضور در مجلس عزاداري

شکي نيست هر محفل و مجلسي که به لحاظي منعقد مي‌شود و با دعوت خصوصی يا عام ميزباني مي‌شود، آداب و رسومي را به خود اختصاص مي‌دهد که بايد مراعات شود و بي‌توجهي به آن نه تنها شخص را انگشت‌نما مي‌سازد، چه بسا اگر منجر به تذکر شود، زمينه‌اي براي درگيري فراهم می‌آيد.

پس مي‌بايد با مراعات جهاتي که ضرورت اين نوع مجالس است، خود را از ابتلا به مشکلات پيش‌بيني نشده نظير درگيري با افراد دور نگاه داشت و موجبات زحمت اداره‌کنندگان را فراهم نياورد.

يک: هنگام ورود اگر بنا بر اين است که کفش در بيرون نگه‌داري شود، کفش خويش را در جایي بگذاريد که به هنگام بازگشت دچار زحمت نشده، زمينه ازدحام مقابل مجلس را فراهم نياورد. اگر مي‌بايد كفش را به همراه ببرید، آنها را داخل کيسه نايلون بگذارید و اگر کفش‌هاي مقابل در ورودي نياز به مرتب کردن دارد، به صورت افتخاري اين كار را بكنيد.

مرحوم علامه نادره‌الوجود ميرجهاني مي‌نويسد: امام سجاد در آستانه مجلسي که ذکر مصائب شده است، کفش شرکت‌کنندگان را در پيش پاي آنها جفت مي‌كند.1

اين شهرت دارد كه مرحوم علامه مجلسي در عالم خواب خود را در محشر مي‌بيند که به کرسي حضرت اباعبدالله (ع) نزديک مي‌شود. مي‌شنود حضرت در خطابي مي‌فرمايند، به فلاني اين پاداش را بدهيد؛ زيرا کفش عزاداران ما را مرتب کرده است.

دوم: به راهنمايي اداره کنندگان مجلس عزاداري يا اگر دسته‌جات سينه‌زني و زنجيرزني در شهر حضور مي‌يابند به تذکرات مأموران نيروي انتظامي که مي‌خواهند مراسم عزاداري بدون درگيري و مشکل برگزار شود، توجه كنيد.

سوم: به آنچه موجب ترک مجلس مي‌شود، مانند تجديد وضو، تشنگي و نظير اين‌گونه موارد، قبل از ورود به مجلس عزاي حسيني دقت و توجه نموده و بعد از برطرف کردن نياز شرکت کنيد.

چهارم: اگر قصد دارد قبل از پايان عزاداري يا روضه‌خواني و وعظ، محيط را ترک کند، جایي را براي نشستن انتخاب نمايد که به هنگام رفتن، نظم مجلس را به هم نريزد و باعث تشتت خاطر نشود.

پنجم: جهت شرکت در محلي که اقامه‌ي عزا نموده‌اند يا استفاده از نذوراتي که در عزاداري به شرکت‌کنندگان تقديم مي‌شود، مرتکب مردم‌آزاري، بدرفتاري، دروغ‌گویي و حق‌کشي نشويد که هرکدام از اين زشتي‌ها از ارزش عزاداري مي‌کاهد و فيض کمتري نصيب شركت‌كننده مي‌كند.

ششم: مراقب وظایف مسلماني باشيد. به اين معنا که واجبي در مراسم عزاداري از ميان برداشته نشود و حرامي انجام نگيرد. مبادا عدم رعايت واجبات را در مجلس عزاداري بدون اشکال فرض کنيد! که اين زشت‌ترين و بدترين برخورد با مقام قابل تعظيم و تکريم معصوم(ع) است.

لذا نه با شعار اينکه امام به لحاظ نماز شهيد شد، بل به جهت اينکه دل‌باخته امام نبايد ترک واجبي كند، مراقب ساعات نماز که با عزاداري مصادف مي‌‌شود، باشيد؛ زيرا شهيدان کربلا در سخت‌ترين لحظات عاشورا اقامه جماعت كردند.

هفتم: هرچند در تمامي ايام بايد چون سلطاني بر خود مسلط باشيم، اعضا و جوارح را که عامل گناه يا خير و تقوا مي‌شوند از ارتکاب به اموري که شخص را مستحق عذاب قيامت مي‌کند، بازداريم ولي مي‌طلبد به لحاظ حرمت‌داري عزاي حسيني، بيش از پيش مراقب چشم، گوش، زبان و دست خود باشيم که مبادا به تحريک شيطان به گناهي کشيده شويم.

هشتم: بايد از هرگونه عمل خودسرانه‌اي که ممکن است نظام عزاداري را درهم ريزد و موجب هرج‌ومرج شود، خودداري کرد. مبادا تصور شود در محيط عزاداري از آنجا كه عموم مردم بدون شرط مي‌توانند در آن شرکت کنند، مايل باشيد دل‌خواه خويش را تأمين کنيد که البته اماکن عمومي مانند پارک‌ها يا مساجد و تکايا و ... هم داراي مقرراتي است که بايد مراعات شود.

نهم: چون وارد شديد و جاي مناسبي را براي نشستن اختيار کرديد، چهار زانو بنشينيد تا مقدار مکان موردنياز را در اختيار بگيريد و به هنگام جابه‌جا شدن يا پابه‌پا کردن در مضيقه قرار نگرفته، موجب زحمت ديگران نشويد؛ زيرا از دو زانو نشستن به صورت چهار زانو در آمدن، به جاي زيادتري احتياج داريد.

دهم: در نوع نشستن ادب مراعات شود. خصوصاً اينکه مجالس ذکر مناقب و مصائب ائمه معصومين (ع) در حضور شخصيت باطني آسماني آن ذوات مقدس قرار گرفتن است.

يازدهم: استفاده از سيگار يا پيپ بدترين نوع بي‌حرمتي به عزاداري است، زيرا مجلس عزاي عزيز آل‌مصطفي را به صورت محيط تفريحي يا مهماني معمولي درمي‌آورد. به علاوه بايد توجه داشت دود دخانيات موجب ناراحتي ديگران مي‌شود.

دوازدهم: اگر جايی در مجلس عزاداري مستقر شديد و به وعظ و خطابه، روضه يا نوحه، گوش جان سپرديد و متوجه نگاه پي در پي شخص یا اشخاصی شديد، فوراً مؤدبانه جويا شويد آيا موجب مشکلي شده‌ام؟ ممکن است بوي پا يا دهان بر اثر بازدم يا عرق تن و هر چيز ديگر مربوط به شما، راحتي و آرامش اطرافيان را مختل کرده باشد. اگر محبت کردند و تذکري دادند، فوراً براي رفع آن، مجلس را ترک کنيد.

سيزدهم: ادب حکم مي‌کند زنگ تلفن همراه را خاموش کنید که صداي زنگ اخبار آن بي‌حرمتي به مجلس عزاداري و موجب بهم‌ريختگي حضور قلب حاضران مي‌شود.

چهاردهم: به هنگام پذيرایي سعي بر تقدم‌جویي بر ديگران نداشته باشيد. از جایي که نشسته‌ايد، براي دريافت آنچه به صورت نذر يا پذيرایي تقديم مي‌شود، بلند نشويد. اين عمل زشت علاوه بر اينکه بي‌توجهي به شئون مجلس و شرکت‌کنندگان است، موجب بهم ريختن نظم ضروري محيط عزاداري نيز مي‌شود.

پانزدهم: اگر نياز به صحبت با کسي پيدا شد، آرام و کوتاه صورت گيرد تا موجب آشفتگي مجلس يا کسي که به طور دقيق به وعظ و روضه توجه دارد، نشويد. علي (ع) مي‌فرمايند: سخنانت را بشمار تا کلامت در غير امر خير تقليل يابد.»2
شانزدهم: تا زماني که در جمع عزاداران مجلسي حضور داريد و به لحاظ وعظ يا روضه سکوت برقرار شده است، با وسايلي که دست‌ها را مشغول مي‌کند و توليد صدا مي‌نمايد، مانند تسبيح انداختن خود را سرگرم نکنید و اگر ديگري به چنين عملي مشغول بود، آرام و باادب تذکر دهيد.

هفدهم: بسيار اتفاق افتاده است که مجبور مي‌شويد موضوعي را به شخصي تذکر دهيد، جهت تأمين منظورتان، آرامش و افتادگي صدا را مراعات كنيد.

هجدهم: به هنگام ترک مجلس کفش‌ها را اگر همراه داريد يا از کفش‌داري دريافت کرديد، آن‌طور که عادت عده‌اي شده که بر زمين مي‌اندازند و به پا مي‌کنند، عمل نكنيد که اين بي‌حرمتي به خود و ديگران است.

پي‌نوشت:
2. البکا، تاليف ايشان: 474
2. بحارالانوار، ج 71، ص 281