بررسی کنش‌های کلامی تعزیه‌نامه و نمود آن در اجرا

ساسانی،فرهاد؛ محجوب،زیرک؛

4 آبان 1395 ساعت 9:04

کلیدواژه ها : کنش کلامی ،کنش در‏گفته ،کنش با‏گفته ،فعل کنشی صریح ،تعزیه ،verbal act ،ta'ziye

زبان پژوهی، پاییز و زمستان 1392 - شماره 9 علمی-پژوهشی/ISC (26 صفحه - از 21 تا 46)

یکی از ارکان اصلی نمایش، کنش و حرکت است. در این میان، زبان نیز در متن چند‌شیوه یا چند‌لایۀ نمایش، نقشی خاص دارد؛ اما از جهاتی می‌تواند متناظر با بدن و دیگر عوامل کنشگر و حرکت‌آفرین کنشگری کند و نمایانگر حرکت باشد. این مسئله به‌خوبی در نظریۀ کنش کلامی مطرح شده و در مطالعات گفتمانی زبان بسط یافته است؛ بر این اساس، زبان صرفا نشان‌دهندۀ صدق یا کذب گفته‌ای نیست؛ بلکه خود می‌تواند عملی را انجام دهد. این مسئله به‌ویژه در‌حوزۀ نمایش، اهمیتی خاص دارد و در نمایش‌های کمینه‌ای همچون تعزیه- که از عناصر و حرکت بدنی، به‌نسبتی اندک برخوردار است- زبان، بسیاری از کنش‌ها و حرکت‌ها را بیان می‌کند. بر این اساس، در مقالۀ حاضر کوشیده‌ایم تا بر‌پایۀ نظریۀ کنش کلامی، کنش‌هایی را که از‌طریق زبان و در متن نوشتاری مجلس شهادت امام حسین (ع) انجام گرفته است، بررسی کنیم و در‌نهایت، با مقایسۀ این کنش‌ها با حرکت‌های متناظرشان به این پرسش پاسخ دهیم که آیا عناصر کلامی موجود در متن نوشتاری، تمام و کمال در متن اجرایی تعزیه، در حرکت نمود دارند یا خیر. مقایسۀ نمود کنش‌های کلامی در تعزیه به‌عنوان نمایشی اعترافی، روایت‌گونه و آیینی- نیایشی نشان می‌دهد که در ارائۀ این عناصر، کلام بیشتر از حرکت نقش دارد.

کد مطلب: 30886

آدرس مطلب: https://www.armaneheyat.ir/interview/30886/بررسی-کنش-های-کلامی-تعزیه-نامه-نمود-اجرا