کد مطلب : ۳۱۵۸
شمهاي از دريای فضايل کريمه اهل بيت(س)
نويسنده: جواد خرمی
1. فاطمه صغری که به او بیبی هيبت گفته میشود و در مدخل جنوبی شهر باکو در آذربايجان شوروی (سابق) دفن است.
2. فاطمه وسطی که در رشت مدفون است.
3. فاطمه وسطی (ستّی فاطمه) که در اصفهان دفن شده است.
4. فاطمه کبری(1) (فاطمه معصومه) که مدفن او در قم، زيارتگاه شيعيان و اهل دل است.
ولادت و وفات
حضرت فاطمه معصومه عليهاالسلام در روز اوّل ذيقعده سال 173 (ه . ق) در مدينه منوره، ديده به جهان گشود. چنان که مرحوم حاج شيخ علی نمازی، متوفای دوم ذيحجه 1405 (ه . ق) شرح زندگانی آن حضرت را با اين عبارت آغاز میکند: «فاطِمَةُ الْمَعْصُومَةُ اَلْمَوْلُودَةُ فی غُرَّةِ ذی القعده سنة 173؛(1) فاطمه معصومه که در روز اوّل ذيقعده 173 به دنيا آمده است.»
بايد توجه داشت که در مورد ماه و روز ولادت آن حضرت، اتفاقنظر وجود دارد، وليکن در مورد سال ولادت آن حضرت بين سالهای 173 و 183 (ه . ق) اختلاف وجود دارد.
ولی با توجه به سال شهادت حضرت موسی بن جعفر عليهماالسلام، يعنی سال 183 (ه . ق) و اين که آن حضرت در سالهای آخر عمر، در زندان و دور از خانواده به سر میبردهاند و با توجه به منابع متعدد تاريخی(2)، سال ولادت، همان سال 173 صحيحتر به نظر میرسد.
پدر بزرگوار آن حضرت، امام موسی کاظم عليهالسلام و مادر گرامیاش نجمه خاتون است که بعد از تولد حضرت رضا عليهالسلام به طاهره ملقب شد.(3) در نتيجه فاطمه معصومه عليهاالسلام با امام رضا خواهر و برادر ابوينی هستند.
فاطمه معصومه عليهاالسلام در سال 201 (ه . ق) در پی انتقال اجباری امام هشتم علیهالسلام به مرو، بعد از یک سال تحمل دوری برادر بزرگوارش از مدینه منوره، عازم خراسان گردید که در مسیر سفر در 23 ربیع الاوّل سال 201 (ه . ق) وارد شهر قم شده و مورد استقبال عده زیادی از مردم مشتاق وشیفته اهل بیت علیهمالسلام قرار گرفت.
و بعد از هفده روز اقامت در منزل موسی بن خزرج، در سن 27 سالگی در سال 201 (ه . ق) دیده از جهان فرو بست و در «باغ بابلان» محل فعلی مَزار آن حضرت، دفن گردید.
در مورد ماه و روز وفات آن حضرت بین مورخان، اختلاف است. برخی وفات آن حضرت را دهم ربیع الثانی دانسته و بعضی دیگر، دوازدهم ربیع الثانی و عدهای نیز هشتم شعبان را به عنوان روز وفات آن حضرت ذکر کردهاند؛ راز وفات آن حضرت را برخی محققان معاصر، مسمومیتی دانستهاند که از ناحیه دشمنان اهل بیت علیهمالسلام نسبت به آن بانوی بزرگوار روا داشته شد.
آنچه در پیش رو دارید نگاهی است به چند مقام و منزلت معنوی کریمه اهل بیت، فاطمه معصومه علیهاالسلام ، با این تذکر که در همین مجله، برخی موضوعات مربوط به آن حضرت در شمارههای پیشین مورد بررسی قرار گرفته است و تلاش بر این است که مطالب غیرتکراری و ناگفته در مورد آن حضرت بیان شود.
مقامات و منزلتهای معنوی
کمتر امامزادهای به اندازه حضرت معصومه عليهاالسلام مورد توجه و سفارش امامان معصوم عليهمالسلام قرار گرفته است.
حضرت عبدالعظيم حسنی علیهالسلام با آن همه عظمت، بيش از يکی دو روايت در موردش وارد نشده است.
ولی درباره عظمت و مقامات فاطمه معصومه علیهاالسلام حدود يازده روایت وارد شده است، حتی سالها قبل از ولادت آن حضرت حدود (45 سال قبل) امام صادق عليهالسلام سخنان بسیار ارزشمندی درباره عظمت و فضیلت آن بانو بيان داشته است که نشان از اوج عظمت و فضيلت آن حضرت دارد.
يکی از شيعيان، به محضر امام صادق عليهالسلام شرفياب شد و مشاهده کرد که آن حضرت، در کنار گهواره با کودکی سخن میگويد، تعجب کرد و عرض کرد: آيا با کودک نوزاد سخن میگويی؟ حضرت صادق عليهالسلام فرمود: اگر تو هم مايل هستی میتوانی نزد او بيايی و با او گفتوگو کنی. او میگويد: نزد گهواره آن نوزاد رفتم، سلام کردم، جواب سلام را داد و به من فرمود: نامی که برای دختر تازه به دنيا آمدهات برگزيدهای عوض کن، زيرا خداوند آن نام را دشمن میدارد. (سخن نوزاد اشاره به نام دختری بود که به تازگی، خداوند به من عنايت فرموده بود، که او را «حميرا» نامگذاری کرده بودم).
سخنان آن نوزاد و اطلاع او از اخبار پنهانی و نهی از منکر او، مرا بیشتر به تعجب واداشت و بهت زده شدم، امام صادق علیهالسلام فرمود: تعجب نکن! این کودک فرزندم موسی است، خداونداز او دختری به من عنایت کند که نامش فاطمه است؛ او در سرزمین قم به خاک سپرده میشود، و هرکس او را زیارت کند، بهشت بر او واجب میشود.(1) و در جای دیگر فرمود: «سَتُدْفَنُ فیها امْرَأةٌ مِنْ اَوْلادی تُسَمّی فاطِمَةُ فَمَنْ زارَها وَجَبَتْ لَهُ الجَنّةُ؛ به زودی بانویی از فرزندان من به نام فاطمه در آن (قم) دفن میشود، هرکس او را زیارت کند، بهشت برای او واجب میگردد.»
در ذيل روايت آمده است که امام صادق عليهالسلام اين سخن را قبل از ولادت امام کاظم عليهالسلام فرمود.با توجه به اين که امام کاظم عليهالسلام در سال 128 (ه . ق) چشم به جهان گشوده است و تولد حضرت معصومه عليهاالسلام در سال 173 رخ داده است امام صادق عليهالسلام اين سخن را 45 سال قبل از تولد حضرت معصومه فرموده است.
الف. پاداش زیارت حضرت معصومه علیهاالسلام
از آنجا که آن بانو در سه ضلع ولایت یعنی: فرزند و خواهر و عمه امام، قرار گرفته، چنانکه در زیارتنامه آن حضرت نیز به آن تصریح شده است.از همان سه ضلع امامت نیز روایات فراوانی درباره پاداش زیارت آن حضرت نقل شده است که به یکی از آنها اشاره میشود.
امام صادق علیهالسلام فرمود: «فَمَن زارَها وَجَبَتْ لَهُ الجَنَّةُ؛ پس هر کس او (فاطمه) را زیارت کند، بهشت بر او واجب میگردد.» به همین مضمون روایات متعددی از آن حضرت نقل شده است.
ب. طهارت و پاکیزگی
هرچند عصمت در مرحله عالی، اختصاص به معصومین دارد، ولی شواهدی در دست است که نشان میدهد، فاطمه معصومه علیهاالسلام در مرحلهای از عصمت قرار دارد. امام هشتم علیهالسلام آن بانو را با لقب «معصومه» یاد کرده است. و فرموده است: «مَنْ زارَ الْمَعْصُومَةَ بِقُمْ کَمَنْ زارَنی» که نشان از پاکی و طهارت نسبی آن حضرت دارد و در زیارت نامه آن حضرت میخوانیم: «اَلسَّلامُ عَلَیْکِ أَیَّتُها الطّاهِرَةُ الْحَمیدَةُ البَرَّة الرَّشیدَةُ، التَّقیَّةُ النَّقیّةُ الرضیَّةُ الْمَرضیّة؛(5) سلام بر تو ای پاکیزه ستوده، [ای[ نیکوکار رشیده، پاک و پاکیزه، [ای بانوی] شایسته و پسندیده.»
صفات فوق، به خوبی نشانگر طهارت و پاکیزگی آن بانوی مطهره است.
ج. کریمه اهل بیت علیهمالسلام
از دیگر مقامات آن حضرت که توسط امام باقر علیهالسلام به آن حضرت نسبت داده شده است، «کریمه اهلبیت» بودن است.
از مرحوم آیت اللّه العظمی سیدمحمود مرعشی نقل شده است که بسیار علاقمند بودم که به طریقی محل قبر شریف جدهام حضرت زهرا علیهاالسلام را بیابم. برای این مقصود، ختم مجربی انتخاب کرده و چهل شب به آن مداومت کردم، تا شاید با این طریق، از محل مرقد شریف حضرت زهرا علیهاالسلام ، آگاه گردم.
شب چهلم بعد از انجام ختم و توسل فراوان به بستر خواب رفتم. در عالم خواب به محضر امام باقر علیهالسلام یا امام صادق علیهالسلام رسیدم، امام به من فرمود: «عَلَیْکَ بِکَریمَةِ اهلِ البَیْتِ؛ به دامن کریمه اهل بیت علیهاالسلام چنگ بزن.» تصور کردم که منظور امام علیهالسلام از این جمله، حضرت زهرا علیهاالسلام است.
عرض کردم: آری قربانت گردم، من نیز ختم را برای همین گرفتم که محل شریف قبر حضرت را دقیقتر بدانم و زیارتش کنم.
امام علیهالسلام فرمود: منظور من، قبر شریف حضرت معصومه علیهاالسلام در قم است. سپس افزود: به خاطر مصالحی، خداوند اراده کرده است که قبر حضرت زهرا علیهاالسلام برای همیشه برای همگان مخفی باشد.
از اين رو قبر حضرت معصومه عليهاالسلام را تجلیگاه قبر شريف حضرت زهرا عليهاالسلام قرار داده و شکوه و عظمت مرقد حضرت زهرا عليهاالسلام را در قبر حضرت معصومه عليهاالسلام متجلی کرده است.
مرحوم سيدمحمود مرعشی رحمهالله وقتی از خواب برمیخيزد، تصمیم میگيرد که با اعضای خانواده خود عازم قم شود.
نمی از کرامات کریمه
پایان بخش بحث را ذکر نمونههایی از کرامات آن بانو قرار میدهیم.
1. حل مشکل آیتاللّه العظمی نجفی مرعشی رحمهالله :
مرحوم آيتاللّه العظمی سيدشهابالدين مرعشی نجفی میگويد: روزی بر اثر مشکلات فراوان زندگی، از جمله اين که میخواستم دخترم را شوهر دهم ولی مال و ثروتی نداشتم تا برای او جهيزيه تهيه کنم.
با ناراحتی به حرم حضرت معصومه عليهاالسلام رفتم و با عتاب و خطاب، در حالی که اشکهايم سرازير بود، گفتم: ای سيده و مولای من! چرا نسبت به امر زندگی من اهميت نمیدهيد؟ من چگونه با اين دست خالی دخترم را شوهر دهم؟ سپس با دلی شکسته به خانه برگشتم، حالت خواب مرا فرا گرفت.
در همان حال شنيدم که در میزنند؛ رفتم و در را باز کردم؛ شخصی را ديدم که در پشت در ايستاده و وقتی مرا ديد، گفت: «سيده تو را میطلبد»، با شتاب به حرم رفتم، وقتی که وارد صحن شريف آن حضرت شدم، چند کنيز را ديدم که به تميز کردن ايوان طلا اشتغال داشتند، از سبب آن پرسيدم.
گفتند: اکنون سيده میآيد، پس از اندکی، حضرت فاطمه معصومه عليهاالسلام آمد در حالی که در شکل و شمايل، مانند مادرم فاطمه زهرا عليهاالسلام بود (چون جدهام زهرا را سه بار قبل از آن در خواب ديده بودم) نزد عمهام حضرت معصومه عليهاالسلام رفتم و دستش را بوسيدم؛ به من فرمود: «ای شهاب! کِی ما در فکر تو نبودهايم که ما را مورد عتاب قرار داده و از دست ما شاکی هستی؟ تو از زمانی که به قم آمدی، زير نظر ما و مورد عنايت ما بودهای.»
وقتی که از خواب بيدار شدم، فهميدم که نسبت به حضرت معصومه عليهاالسلام اسائه ادب کردهام، همان دم برای عذرخواهی به حرم شريفش رفتم و از آن پس، حاجتم برآورده شد و در کارم گشايشی صورت گرفت و مشکل من حل و زندگیام آسان شد.