نقش هيأت‌هاي مذهبي در شکل‌گيري هـسـتـه مـرکـزي انـقـلاب اســلامـي
نویسنده: فاطمه عباسی
20 بهمن 1387 ساعت 9:40
حضور امام راحل(ره) در هيأت‌ها و تکاياي قم در شب‌هاي محرم، خود باعث رويکرد جدي‌تر هيأت‌ها به نوحه‌هاي انقلابي مي‌شد.
بي‌ترديد نخستين هسته اصلي انقلاب اسلامي را مي‌توان قيام خرداد 1342 به رهبري امام راحل(ره) دانست؛ روح بيداري و آگاهي عمومي که آن حرکت عظيم سياسي در جامعه ايجاد کرد، باعث شد مسير حرکت انقلاب اسلامي به سوي پيروزي هموار شود.
در واقع قيام 15 خرداد به شکلي جدانشدني با آيين‌هاي عزاداري حضرت سيدالشهداء(ع) عجين شد، چرا که ماجراي پانزدهم خرداد که در دوازدهم محرم 1383 هجري‌قمري رخ داد، در واقع ثمره و نتيجه حرکت‌هاي سنجيده و حساب‌شدة امام خميني(ره) در روزهاي دهة اول محرم و همراهي تمام و کمال عزاداران حسيني و هيأت‌هاي عزاداري در اين زمينه بود.
سازماندهي هيأت‌هاي عزاداري در زمينة مبارزه عليه رژيم طاغوت را مي‌توان از اطلاعيه حضرت امام(ره) در آستانة محرم سال 1383 هجري‌قمري به وضوح دريافت.
امام خميني در آن اطلاعيه خطاب به هيأت‌هاي عزاداري و مبلغان و خطبا نوشتند: «به تذکرات ضدديني رژيم، وقعي ننهاده و خط اسرائيل و عمال آن را به مردم تذکر دهيد. در نوحه‌هاي سينه‌زني، از مصيبت‌هاي وارده بر اسلام و مراکز فقه و ديانت و انصار شريعت يادآور شويد... دين خدا را ياري کنيد... از ارعاب سازمان‌ها و دستگاه شهرباني، هراسي به خود راه ندهيد.»
اين سخنان آگاهانه و شجاعانه که از زبان رهبري مقتدر بيان مي‌شد، چنان تأثيري بر هيأت‌هاي مذهبي داشت که بخش عمده‌اي از نوحه‌ها سمت و سوي انقلابي گرفت و ضمن اشاره به فاجعه فيضيه که چندي پيش از آن رخ داده بود، شاه و آمريکا و اسرائيل را به عنوان ظالمان عصر مورد حمله قرار مي‌داد.
حضور امام راحل(ره) در هيأت‌ها و تکاياي قم در شب‌هاي محرم، خود باعث رويکرد جدي‌تر هيأت‌ها به نوحه‌هاي انقلابي مي‌شد.
اقامة عزا در بيت حضرت امام در قم نيز هر شب انجام مي‌شد. چنين فضاسازي خاصي که محور و منشاء آن هيأت‌هاي عزاداري بودند، باعث شد که مراسم روز عاشورا در تهران به مراسمي مذهبي با صبغه سياسي تبديل شود و نوحه‌هاي سينه‌زني و زنجيرزني وجه انقلابي را نيز تجربه کنند.
تظاهرات دانشجويان در پشتيباني از حرکت امام که در شب عاشورا شکل گرفت، نقطه وصل ديگري ميان عزاداري عاشورا و نهضت امام(ره) بود.
سخنراني عصر عاشوراي حضرت امام(ره) در قم بر اساس گزارش‌هاي موجود با استقبال 200 هزار نفري مردم مواجه شد که نقش هيأت‌هاي عزاداري در آن، غيرقابل‌انکار است. مأموران سازمان اطلاعات و امنيت رژيم در گزارش‌هايشان بر خطر گسترش هيأت‌هاي عزاداري در شهرهاي مختلف تأکيد داشتند و به مسئولان خود اعلام مي‌کردند که در اغلب هيأت‌ها، سخنرانان و نوحه‌سرايان دربارة مسائل سياسي به بحث و نوحه‌سرايي مي‌پردازند.
در روز عاشورا هيأت عزاداري «طيب حاج رضايي» که معروف‌ترين هيأت آن زمان بود، دسته‌اي پنج هزار نفري تشکيل داد که در آن شعارهايي به پشتيباني از امام خميني(ره) و محکوميت جنايات شاه داده شد.
شاخص‌ترين نشانة دستة طيب، علامت معروف آن بود که در جريان حرکت روز عاشورا، عکسي از امام راحل، روي آن نصب شده بود که با وجود تذکرات فراوان عمال رژیم، طيب حاضر به برداشتن عکس از روي علامت نشد.
هرچند حرکت‌هاي انقلابي مردم در دهة اول محرم و روز عاشورا و آميختن آموزه‌هاي اعتقادي قيام سيدالشهداء(ع) با قيام ملت ايران در دوازدهم محرم سال 1383هجري‌قمري به کشتار گستردة مردم انجاميد و فاجعة پانزدهم خرداد 42 را شکل داد، اما اين حرکت، مبنايي نيرومند براي حرکت بطئي ولی مستمر و محکم انقلاب در بطن جامعه ايران شد؛ به طوري که پانزده سال بعد، طومار رژيم ستمشاهي براي هميشه درهم پيچيد.
در اين ميان، نقش هيأت‌هاي عزاداري در اين حرکت هرگز از نظر مردم و رهبر کبير انقلاب دور نماند، به طوري که ايشان در سي‌ام خرداد ماه سال 1361 در اين مورد فرمودند: «شما گمان نکنيد که اگر اين مجالس عزا نبود و اگر اين دسته‌جات سينه‌زني و نوحه‌سرايي نبود، 15 خرداد پيش مي‌آمد؛ هيچ قدرتي نمي‌توانست 15 خرداد را آن‌طور کند؛ مگر قدرت خون سيدالشهداء(ع).»
اين مطلب در شماره توأمان 47 و 48 نشريه خيمه منتشر شده است.
کد مطلب: 5300