آرمان هیأت - هالکالی؛ حلقه‌ محبان حسین(ع)

عاشورا، ترکیه، استانبول، میدان هالکالی، جایی که همه ساله در روز عاشورا پذیرای صدها هزار عاشق است، صدها هزار عاشق حسین. هالکالی محله‌ شیعه‌نشین استانبول است.

از سال 1982 میلادی بود که به دست حجت‌الاسلام صلاح‌الدین اؤزگوندوز و حجت‌الاسلام حمید توران سنگ‌بنای برگزاری مراسم عاشورای حسینی در میدان هالکالی بنا نهاده شد.

مراسم اندک اندک پا گرفت و سال 1991 برای نخستین بار خبر برگزاری چنین مراسمی در مطبوعات ترکیه منعکس شد؛ مراسم میدان هالکالی سخنرانی چند شخصیت و صاحب‌نظر درباره‌ی امام حسین (ع) و عاشورا و اجرای یک تعزیه است آن هم در روز عاشورا.

اما میل و اشتیاق شیعیان و حتی غیر شیعیان برای برگزاری این مراسم سال به سال بیشتر شد و کار به آن‌جا کشید که در سال 2005 این مراسم در سه زمینه در کتاب رکوردهای گینس ثبت شد: بیشترین تعداد تماشاگر یک نمایش (تعزیه) با سیصد هزار تماشاگر ثبت شده؛ بزرگ‌ترین کادر آماتور تئاتر (840 نفر)؛ گسترده‌ترین صحنه‌ی اجرا در 2500 متر مربع صحنه‌ی خاکی و ماسه‌ای.

هالکالی اکنون به حلقه‌ی اتصال شیعان، اهل تسنن و علویان ترکیه تبدیل شده است و همه حول محور عشق به اهل‌بیت و امام حسین (ع) گرد هم می‌آیند.

تعزیه‌ی مراسم هالکالی تعزیه‌ای است نوشته شده توسط صلاح‌الدین اؤزگوندوز بدون دخل و تصرف، ساده و بی‌آلایش و مستند.

در هالکالی از قمه‌زنی خبری نیست و حتی از سال 1997 زنجیر هم نمی‌زنند، اما همه در صفی می‌ایستند و به واحدهای هلال احمر مستقر در میدان خون اهدا می‌کنند. می‌گویند برای اولین بار در میان شیعیان جهان، اهدای خون در روز عاشورا از همین مراسم باب شد.

به طور کلی می‌توان گفت برگزاری این مراسم در طی 26 سال و بازتاب آن در رسانه‌ها باعث تسریع در روند گرایش به تشیع شده است.

گرچه چندصد نفر در برگزاری این مراسم فعالیت دارند اما شرح وظایف همه مشخص و برنامه‌ریزی شده است و هرکس به مسئولیت خود احاطه‌ی کامل دارد و آن را به بهترین صورت انجام می‌دهد، از مدیریت مراسم تا کوچک‌ترین مسئولیت‌ها.

مراسم هالکالی که با عنوان «مراسم عزاداری جهانی عاشورا» برگزار می‌شود، اکنون دیگر شهرتی جهانی دارد و تبدیل به بخشی از هویت شهر استانبول و کشور ترکیه شده است.

در سال 2008 پانصد هزار نفر در این مراسم شرکت کردند و پیش‌بینی می‌شود در عاشورای سال 2009 نزدیک به یک میلیون نفر در این مراسم حاضر شوند.

همه ساله بعضی نمایندگان مجلس، نهادهای مردمی، میهمانان خارجی، کنسول‌های کشورهای اسلامی مقیم ترکیه، کنسول‌های کشورهای ترک‌زبان در استانبول، نمایندگان مطبوعات و هنرمندان، انجمن‌های خانواده‌های شهدا و عموم مردم شرکت می‌کنند.

رئیس‌جمهور، نخست‌وزیر و رئیس مجلس نیز برای حضور در مراسم دعوت می‌شوند. در سال 2006 رئیس مجلس ترکیه در این مراسم حاضر شد. خبرنگاران بیش از پنجاه آژانس خبری ترکیه و دیگر کشورها هم این مراسم را پوشش خبری می‌دهند.

محرم سال گذشته حجت‌الاسلام اؤزگوندوز رهبر شیعیان ترکیه در ویژه‌برنامه‌های عاشورایی چهارده شبکه‌ی رادیو تلویزیونی ترکیه حاضر شد و به طور زنده درباره‌ی امام حسین (ع) و عاشورا به گفتگو نشست.

جذاب‌ترین بخش این مراسم، تعزیه است. متن تعزیه را معمولاً حجت‌الاسلام اؤزگوندوز رهبر شیعیان ترکیه می‌نویسد. در نگارش این متن از منابع مشهور و مورد اتفاق اکثر مورخان و مقتل‌نویسان شیعه و سنی استفاده می‌شود.

متن نمایشنامه‌ی تعزیه هر سال تغییر می‌کند و هر بار بخشی از واقعه‌ی عاشورا به اجرا درمی‌آید؛ گاه حوادث روی داده در مدینه، گاه کربلا، شام و یا کوفه به میان آورده می‌شود.

در این میان به دیگر قهرمانان کربلا هم‌چون حضرت ابوالفضل (ع)، حضرت زینب، حضرت علی اکبر(ع) و نیز صحابه‌ی امام هم تأکید می‌شود.

کارگردانی تعزیه را هم «هلال محمود‌اوغلو» کارگردان اهل جمهوری آذربایجان به عهده دارد که با همکاری قاسم آلجان، کارگردان گروه تئاتر جوانان زینبیه کارگردانی تعزیه را انجام می‌دهد.

برگزاری این مراسم، عاشورا و شهادت امام حسین(ع) را به موضوعی آشنا تبدیل کرده است، گرچه در گذشته کم‌تر بازتابی در میان مردم بخصوص اهل سنت داشت اما اکنون اهل سنت به امام حسین (ع) و عاشورا علاقه و اشتیاق نشان می‌دهند و می‌خواهند هرچه بیشتر در این باره بدانند.

مراسم دفتر یادبودی دارد که شخصیت‌های گوناگون حاضر در مراسم نظرات خود را در آن ثبت می‌کنند. قرار است این دفتر پس از تکمیل به صورت کتاب منتشر شود.

یک شبکه‌ی تلویزیونی هم اجاره می‌شود و مراسم به طور مستقیم از آن شبکه پخش می‌شود. بعضی شبکه‌ها هم درخواست می‌دهند و این مراسم را به صورت رایگان پخش می‌کنند.

مراسم به صورت دو سی‌دی شامل سخنرانی و اجرای تعزیه تهیه می‌شود و برای حاضران ارسال می‌گردد. این سی‌دی‌ها نه تنها در ترکیه بلکه در کشورهای دیگر مثل روسیه و آمریکا هم توزیع می‌شود. قرار است در آینده این سی‌دی‌ها به زبان‌های عربی و فارسی هم ترجمه و منتشر شود.

البته در برخی کشورهای عربی سی‌دی تعزیه‌ی این مراسم به عربی دوبله و منتشر شده است. با بعضی از حاضران در مراسم هم مصاحبه شده و احساس و نظر آنان نسبت به این مراسم مکتوب شده و به صورت مجموعه کتاب‌هایی با عنوان «برگ‌هایی از حزن عاشورا» منتشر شده است.

این مصاحبه‌ها به صورت تصویری نیز تهیه و توزیع شده است.