آرمان هیأت - درباره متین آند

فرهنگ- پیمان اسحاقی: دکتر متین آند (۲۰۰۸-۱۹۲۷م.) نویسنده، پژوهشگر و متخصص هنرهای نمایشی و تئاتر در حوزه فرهنگی ترکیه و آناتولی، یکی از دالنشمندان برجسته در زمینه مناسک آیینی و هنرهای شیعه در حوزه فرهنگی ترکیه و آناتولی به شمار می‌آید.

دکتر متین آند (۲۰۰۸-۱۹۲۷م.) [۱] نویسنده، پژوهشگر و متخصص هنرهای نمایشی و تئاتر در حوزه فرهنگی ترکیه و آناتولی، در ۱۷ حزیران سال ۱۹۲۷م. در شهر استانبول ترکیه به دنیا آمد. او تحصیلات ابتدائی و متوسطه را در این شهر به انجام رساند و وارد دانشکده حقوق دانشگاه استامبول شد. بعد از فارغ‌التحصیلی از این دانشکده، تحصیلات خود را در رشته‌‌های هنری در لندن/انگلستان و نیویورک/آمریکا ادامه داد. از آن پس سال‌ها در گروه تئاتر دانشکده زبان‌ها، تاریخ و جغرافی دانشگاه استانبول به تدریس پرداخت.

از حوزه‌های علمی مورد علاقه او می‌توان به تاریخ هنرهای نمایشی (نمایش، اپرا، رقص، خیمه‌شب‌بازی، تئاتر)، نمادشناسی هنرهای نمایشی، مناسک منطقه آناتولی، رقص، جادو، بازی، مینیاتورهای دوره عثمانی، زندگی اجتماعی، شمایل‌نگاری دوره عثمانی، جشن، تاریخ ادیان، اسطوره‌شناسی و فرهنگ عامه اشاره کرد.

وی در دوران فعالیت علمی خود برنده جوایز متعددی شد که از آن میان می‌توان به بورسیه تحصیلی انجمن زبان‌ ترکی (۱۹۷۰م.)، جایزه بانک ترکیه‌ای برای تحقیق عالمانه (۱۹۸۰م.)، جایزه سدات سیماوی در علوم اجتماعی (۱۹۸۳م.)، دریافت مقام شوالیه‌گری از رئیس جمهور ایتالیا (۱۹۹۱م.)، جایزه خدمت از آکادمی علوم ترکیه (۱۹۹۸م.) اشاره کرد. وی همچنین عضو آکادمی علوم ترکیه نیز بود.

دکتر متین آند حدود پنجاه کتاب به همراه مقالات و مدخل‌های دانشنامه‌ای فراوان منتشر کرده است. وی در ۳۰ ایلول سال ۲۰۰۸م. در سن ۸۱ سالگی در آنکارای ترکیه درگذشت.

دکتر آند را می‌توان یکی از متخصصان مناسک آیینی و هنرهای شیعی به شمار آورد. وی در حوزه جغرافیایی ترکیه و آناتولی پژوهش‌های قابل‌تقدیری درباره مناسک آیینی و هنرهای شیعی انجام داد و نتایج پژوهش‌های خود را در قالب‌های گوناگون علمی منتشر کرد. نگاهی به آثار و تالیفات دکتر آند در حوزه مناسک آیینی و هنرهای شیعی نشان می‌دهد که وی را باید یکی از برجسته‌ترین محققان در زمینه‌های مذکور در آن حوزه فرهنگی به حساب آورد. [۲]

دکتر آند مولف و مدرسی پر کار بود و آثار زیادی منتشر کرد [۳]. آثار اساسی وی درباره مناسک آیینی و هنرهای شیعی عبارتند از:

«آیین‌های محرم در آناطولی ترکیه»، تعزیه: نمایش و نیایش در ایران، گردآورنده پیتر چلکووسکی، ترجمه داود حاتمی، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۳، ۳۳۴-۳۱۱ ص

«تعزیه تراژدی در اسلام»، نوشته متین آند، ترجمه شاکه هاروطونیانس، مقابله و تلخیص جابر عناصری، شبیه خوانی، گنجینه نمایش های آیینی مذهبی: مجموعه مقالات سمینار پژوهشی تعزیه، به کوشش جابر عناصری، [تهران]، یازدهمین جشنواره سراسری تئاتر فجر، ۱۳۷۲، ۲۴۷-۲۳۵ص

«مراسم محرم در آناتولی ترکیه »، ترجمه افضل وثوقی، کیهان فرهنگی، شماره ۱۹، مهر ۱۳۶۴، ۳۱-۲۸ص

Ritüelden drama : Kerbelâ, Muharrem, Ta`ziye, İstanbul, YKY, 2002,340 p.

پی‌نوشت
۱- Metin And
۲ - نمونه‌هایی دیگر از آثار اساسی درباره مناسک آیینی و هنرهای شیعی در حوزه فرهنگی ترکیه و آناتولی عبارتند از: «محرم در جامعه ایرانیان مقیم ترکیه (قرن نوزدهم)»، گلستان قرآن، شماره ۶۲، ارديبهشت ۱۳۸۰، ۱۶-۱۵ ص؛ «مراسم محرم و اعتقادات مربوط به آن در بین فرقه بکتاشی وعلویان ترکیه»، گلستان قرآن، شماره ۶۲، ارديبهشت ۱۳۸۰، ۱۹-۱۷ ص
McElwain, T.
"Ritual change in a Turkish Alevi village", The Problem of Ritual: Based on Papers Read at Symposium on Religious Rites Held at Abo, Finland … 1991, Edited by T. Ahlbäck, Stockholm, Donner Institute for Research in Religious and Cultural History, Abo, 1993, 131-168 p.
تغییر مناسکی در یک روستای علوی‌نشین در ترکیه

۳- از میان آثار وی می‌توان به این دو کتاب اشاره کرد:
A history of Theatre and Popular Entertainment in Turkey, Ankara, 1963
Book on Persian Influence on Theatre, Ankara University

منابع
افشار، ایرج، فهرست مقالات فارسی، جلد پنجم، ۱۳۷۰-۱۳۶۱، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی
شهابی، هوشنگ، کتاب‌شناسی مطالعات ایرانی، به کوشش رؤیا ابراهیمی، تهران، امیرکبیر، ۱۳۸۶