اماکن اسلامی
درباره مسجد قرطبه
بینات , 27 خرداد 1388 ساعت 17:31
مسجد قرطبه از عظيم‌ترين و با شكوه‌ترين مساجد اسپانياست. از لحاظ تزئينات بى نظير و هنر معمارى به كاررفته در آن تحفه‌اى بى همتا به شمار مى‌آيد.
موقعيت جغرافيايى:
اين مسجد در بخش جنوب غربى شهر قرطبه (كوردوبا) و در نزديكى رودخانه قرار دارد. از چهارطرف چهار كوچه تنگ پيرامون آن را احاطه كرده است.
بناى آن:
بناى مسجد به سال ۹۲ هجرى باز مى‌گردد ؛ يعنى زمانى كه در آن بنى اميه شهر قرطبه را به عنوان‌پايگاه خلافت خود در آن سرزمين قرار دادند. در آن دوره مسلمانان در كليساى اعظم قرطبه بامسيحيان آن شهر شراكت كردند.
آنان در قسمت خود مسجدى ساختند و بخش ديگر براى‌روميان باقى ماند. هنگامى كه تعداد مسلمانان و سپاهيان‌شان فزونى يافت عبدالرحمن بن معاويه‌بخش كليساى متعلق به روميان را از آنان خريدارى كرد و در مقابل مقرر شد تا به بازسازى بخش‌هاى ويران شده‌ى كليساهاى آنان در هنگام فتوحات بپردازد.
در سال ۱۷۰ هجرى عبدالرحمن‌الداخل دستور بازسازى مسجد جامع را طبق تأسيسات و شكلى جديد داد ؛ كه پس از آن‌مساحت مسجد به ۴۸۷۵ متر مربع بالغ گرديد. اين مسجد در قديم «مسجد جامع الحضرة» (به معناى «مسجد جامع خليفه» ) نام داشت. اما امروزه و پس از آن كه اسپانيايى‌ها آن را به يك‌كليساى جامع مسيحى تبديل كرده‌اند، مسجد «كاتدرال» (كليساى جامع) نام گرفت.
توسعه و بازسازى:
بازسازى و تعديلات انجام يافته در اين مسجد مراحل متعددى داشته است ؛ از جمله:
در سال ۱۳۹هجرى امير هشام بن عبدالرحمن آن را تجديد بنا نمود.
در سال ۱۷۶هجرى امير عبدالرحمن بن الحاكم گنبد آن را كه جدّ وى عبدالرحمن بن معاويه‌ساخته بود بازسازى كرد. امير محمد بن عبدالرحمن نيز مسجد را در سال ۲۰۷ هجرى بازسازى نمود.
در سال ۳۴۰ هجرى امير عبدالرحمن الناصر (المستنصر بالله) دستور داد تا گلدسته‌ى قديمى آن‌را تخريب و به جاى آن گلدسته‌ى جديد و خوش ساخت و زيبايى بنا نمايند. هم چنان كه دستور داد منبرى بديع و نيز سه كوشك در آن بسازند، كه اين سه كوشك عبارتند از از: كوشك «دار الصدقة»،كوشك «الوعاظ» و كوشك «البائسين». او هم چنان در امتداد مسجد پياده رويى ساخت تاگردشگاهى براى اهالى قرطبه باشد، كه اين پياده رو «پياده‌رو المستنصرى» نام دارد.
در سال ۳۵۵ هجرى امير هشام بن الحكم (المؤيد بالله) نيز به مسجد اهتمام ورزيد و آن را بازسازى نمود.
جزئيات بنا:
مسجد قرطبه مستطيل شكل است و صحن وسيعى دارد. اين مسجد داراى رواق هاى متعددى است؛ كه بزرگ‌ترين آنها رواق ميانى يعنى رواقى است كه به محراب مسجد منتهى مى‌گردد. از جمله بخش هاى متمايز مسجد محراب بديع و خوش ساخت آن است. بالاى اين محراب هفت طاق قرار دارند كه بر ستون‌هايى استوار گشته‌اند.
در اين محراب هم چنين يك منبر نفيس ساخته شده از بهترين چوب ساج قرار دارد. گلدسته‌ى اين مسجد (كه به «گلدسته‌ى عبدالرحمن الناصر» معروف است) مناره‌اى بديع ودرخشان است كه دو پلكان و در مجموع ۱۰۷ پله دارد. بالاى اين گلدسته سه چترى قرار دارد كه دو عدد از آن ها طلايى و سومى نقره‌اى است. اسپانيايى ها اين گلدسته را به برجى براى ناقوس‌هاى كليسا تبديل كرده‌اند. طول دريچه‌ى مسين گلدسته و ارتفاع آن ۲۰متر است.
نماى ساختمان از مرمر است و تزيينات عربى برجسته‌اى بر آن وجود دارد. در زاويه‌‌ى جنوبى مسجد مناره‌ى ديگرى به شكل مربع وجود دارد كه طول ضلع آن ۱۲ و ارتفاع آن ۹۳متر است. اين مناره داراى ۱۹در است كه همگى از ورقه هاى مس مقاوم ساخته شده است. گنبد مسجد قرطبه بر ۳۶۵ستون مرمرين استوار است. چراغ‌دان‌‌هاى آن در حدود ۴۷۰۰عدد است. مسجد داراى ۱۲۹۳ستون بوده كه هم اكنون از آن تعداد ۱۰۹۳ستون برجاى مانده است.
نيم نگاهى به تاريخ:
در نتيجه ى نبرد پيش آمده ميان المهدى و سليمان بن الحكم كه در سال ۴۰۰هجرى رخ داد و بر اثر آن اهالى قرطبه شهر را ترك گفتند مسجد مورد تاراج قرار گرفت. هم چنان كه در سال ۶۳۳هجرى (۱۲۳۶ ميلادى) كشيش هاى قرطبه مساجد و كاخ هاى اين شهر را در هم كوبيدند ومسجد را نيز تخريب نمودند ؛ كه مدتى بعد خود آن را تجديد بنا و بازسازى كردند.
منبع:
۱- المساجد فى الاسلام، طه الولى.
کد مطلب: 7190
آدرس مطلب: https://www.armaneheyat.ir/interview/7190/درباره-مسجد-قرطبه