آرمان هیأت - درباره عزالدین سلیم

فرهنگ - پیمان اسحاقی؛ شهید عبدالزهرا عثمان محمد با نام‌های مستعار عزالدین سلیم، محمد ابومجد و محمد مزهر در سال 1945 م. در کشور عراق و در منطقه‌ای در شمال بصره در سالروز ولادت حضرت محمد (ع) به دنیا آمد. خانوادة او پرجمعیت و کاملاً مذهبی بودند. او در همین محیط مذهبی رشد و از کودکی حفظ قرآن و نیز کتاب نهج‌البلاغه را آغاز کرد و از نه سالگی به تحصیل علوم پرداخت.

شهید عبدالزهرا عثمان محمد با نام‌های مستعار عزالدین سلیم، محمد ابومجد و محمد مزهر در سال ۱۹۴۵ م. در کشور عراق و در منطقه‌ای در شمال بصره در سالروز ولادت حضرت محمد (ع) به دنیا آمد. خانوادة او پرجمعیت و کاملاً مذهبی بودند. او در همین محیط مذهبی رشد و از کودکی حفظ قرآن و نیز کتاب نهج‌البلاغه را آغاز کرد و از نه سالگی به تحصیل علوم پرداخت و در علوم دینی از محضر عالمان دینی بهره برد. او در بیست و دو سالگی با کتاب خود «فاطمه بنت محمد» در مسابقة بین‌المللی پژوهش دربارة حضرت زهرا (س) که در نجف برگزار شد، شرکت کرد و حائز جایزة دوم شد.

شهید سلیم از اوان جوانی فعالیت‌های فرهنگی و به تدریج مبارزاتی خود را در عراق آغاز کرد و با مجله‌های «التضامن الاسلامی» در نجف اشرف و «رسالة الاسلام» در بغداد همکاری می‌کرد. او در سال ۱۹۶۱م. در سال‌های اولیه فعالیت سیاسی خود طیف الدعوة الاسلامیة را تأسیس کرد که بعدها حزب الدعوة نام گرفت. از آن پس فعالیت‌ها سیاسی خود را گسترش داد و جز فعالین اصلی جنبش اسلامی عراق در منطقه جنوبی به حساب آمد. او در سال ۱۹۷۵م. به اتهام فعالیت‌های سیاسی دستگیر و مدتی بعد، پس از تحمل شکنجه‌های بسیار از زندان آزاد شد. شهید سلیم در همان سال به علت ادامه فعالیت‌های سیاسی به اعدام محکوم شد. از این رو مخفیانه عراق را ترک گفت و به کویت مهاجرت کرد.

در سال ۱۹۸۰و در کشور کویت میان اعضای حزب الدعوة اختلافاتی پدیدار شد که در نتیجه ان عزالدین سلیم به همراه تنی چند از فعالان سیاسی «حرکة الدعوة الاسلامی» را تأسیس کردند. او در کویت یکی از بنیان‌گزاران مؤسسه «دارالتوحید» بود که به ترویج باورهای شیعی می‌پرداخت. در ایام اقامت در کویت، شهید سلیم با مجله «البلاغ» و «المنطلق» نیز همکاری می‌کرد. عزالدین سلیم مدتی بعد کویت را ترک کرد و وارد ایران شد.

در ایران نیز همواره فعالیت‌های سیاسی خود بر علیه رژیم صدام را ادامه داد و فعالیت‌های فرهنگی و سیاسی بسیاری را در میان مهاجران عراقی ساکن ایران سازماندهی کرد. در تهران در انتشار مجله «الثقلین» نقش مهمی داشت و عضو هیئت تحریریه و سردبیر «التقریب» بود. شهید سلیم ضمن عضویت در مجمع جهانی اهل بیت‌ (ع)، مدت ده سال مسئولیت واحدهای فرهنگی مجلس اعلی شیعیان عراق را به عهده داشت.

وی در این سال‌ها ضمن عضویت در شورای مرکزی مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق، به ارائه سخنرانی‌های دینی، تألیف و تربیت طیفی از جوانان مهاجر عراقی همت گماشت. شمار زیادی از آثار عزالدین سلیم در این سال‌ها به رشته تحریر درآمده است. با نزدیک شدن به پایان حکومت صدام در عراق، فعالیت‌های سیاسی شهید سلیم نیز افزایش یافت؛ اما در اوج فعالیت‌های سیاسی نیز از برگزاری جلسات علمی و دینی غافل نشد و تا آخرین روزهای حیات خود، دروس متعدد علمی را برای شماری از علاقه‌مندان که اغلب جوانان شیعه عراقی بودند، تدریس می‌کرد.

شهید سلیم به عنوان عضو کنگره ملی عراق، در سال ۱۹۹۲م. در اجلاس این کنگره که در شهر صلاح‌الدین برگزار شد، شرکت کرد و فعالیت‌های خود بر علیه نظام حکومتی عراق را افزایش داد. در خلال این مبارزات، بارها از عملیات ترور که توسط عناصر دستگاه اطلاعاتی رژیم صدام بر علیه او در تهران ترتیب داده می‌شد، جان سالم به در برد.

چند ماه قبل از حمله آمریکا به عراق و سقوط حزب بعث، شهید عزالدین سلیم به عنوان عضو کمیته رهبری در اجلاس معارضین حکومت عراق که در شهر لندن برگزار شد، شرکت کرد. در این اجلاس سرنوشت‌ساز، برنامه معارضین برای اداره عراق در صورت سقوط حزب بعث و اعضای شورای حکومتی عراق تعیین شد. پس از حمله آمریکا به عراق و از بین رفتن نظام سیاسی حاکم بر عراق، شهید عزالدین سلیم در تاریخ ۲۰۰۳/۵/۱۷م. پس از سی سال دوری از وطن، ایران را ترک کرد و به عراق وارد شد. او در بدو ورود به عراق، مورد استقبال گرم مردم مناطق جنوبی عراق قرار گرفت. پس از ورود به عراق در جلسه‌های شورای حکومتی عراق (مجلس الحکم العراقی) شرکت کرد و نقش مهمی در تصویب قوانین اولیه عراق در دوران جدید داشت. او در این دوره سخت نیز از برگزاری دروس عقایدی غافل نشد و هم‌زمان دست به تأسیس برخی موسسات عللی در عراق زد که از جمله می‌توان به تأسیس مرکز ملی بررسی‌های اجتماعی-تاریخی در بصره اشاره کرد.

شهید سلیم پس از مدتی عضویت در شورای حکومتی عراق، بر اساس اساسنامه آن شورا، به ریاست آن برگزیده شد و مدتی ریاست این شورا را بر عهده داشت. همراهان او بیان می‌کنند که وی در روزهای سخت و پرمشغله ریاست بر شورای حکومت عراق نیز از برگزاری جلسات آموزش عقاید شیعی غفلت نمی‌ورزید و جلساتی را برای علاقه‌مندان برگزار می‌کرد. دقیقاً یک سال بعد از ورود عبدالزهرا عثمان محمد معروف به عزالدین سلیم به عراق، در روز ۲۰۰۳/۵/۱۷ ۱۷/۵/۲م. در حین ورود به منطقه سبز بغداد مورد حمله انتحاری تروریستی سازمان القاعده عراق قرار گرفت و به همراه معاون خود شهید طالب قاسم عنبر الحچامی معروف به ابومحمد عامری و شماری از همراهانش به شهادت رسید.

از شهید عزالدین سلیم حدود ۸۵ اثر مکتوب و بیش از ۴۵۰ نوار کاست سخنرانی بر جای مانده که شماری از آنها در زمان حیات شهید و برخی دیگر پس از شهادت او توسط مؤسسه فرهنگی شهید سلیم منتشر شده است. آثار وی حوزه‌های پژوهشی متعددی را شامل می‌شود که از آن میان می‌توان به تفسیر قرآن، احیاء میراث مکتوب شیعی، سیره و تاریخ معصومین (ع) و موضوعات فکری مورد مناقشه در جامعه فکری ایران و عراق اشاره کرد.

شماری از مهم‌ترین کتاب‌های شهید عزالدین سلیم چنین است: المعارضة السیاسیة فی تجربة امیرالمؤمنین (ع)، ابوطالب الصحابی المفتری علیه، حدیث غدیر: معطیاته الحضاریة، خلفیات ثورة الحسین (ع)، نهضة الحسین (ع): قراءة جدیدة، آیة التطهیر: دراسة فی المدالیل و الاهداف، مکانة الانسان فی الاسلام، الحجاب الاسلامی و الشباب: مشاکل و حلول.

شهید عزالدین سلیم به عنوان یک معلم دینی، فعال سیاسی و دولت‌مرد مدرن، چهره‌ جالبی از یک عراقِ شیعیِ اهل جنوب عراق ارائه داده است. وی به عنوان یکی از فعالان علمی و اجتماعی عراق مدرن در دو حوزه پژوهش‌های دینی و فعالیت‌های سیاسی، چهره‌ای محبوب و محترم از خود باقی گذارد. به نظر می‌رسد با گذشت زمان، آرا و دیدگاه‌های مذهبی و سیاسی خود بیش از پیش مورد بررسی و استفاده قرار بگیرد.

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره زندگی شهید عزالدین سلیم و مشاهده تصاویری از او به پایگاه اینترنتی رسمی موسسه فرهنگی عزالدین سلیم به آدرس www.shahidsalim.com مراجعه کنید.