آرمان هیأت - شهرت عزت نمي‌آورد

نشریه خیمه؛ مناسک: آيا حضرت سيدالشهداء (ع) عاشق صداي ما مداحان است؟ اگر ما صدايي براي خواندن نداشته باشيم، نمي‌توانيم نوكر امام حسين (ع) باشيم؟

آيا درست كه برخي با اشاره به اينكه در سنين پيري و سالخوردگي ديگر صدايي براي مداحي نمي‌ماند، صله‌هاي سنگيني از عاشقان امام حسين (ع) طلب كنند؟ اين پرسش‌ها را از اين جهت مي‌پرسم چون متأسفانه افرادي مداحي را به شغلي براي كسب درآمد تبديل كرده‌اند، در حالي كه مداحي نه «شغل»، بلكه «عشق» است.

به اعتقاد من، مداحي عنايت خاصي است كه نصيب هر كسي نمي‌شود و نصيب عده‌اي مي‌شود كه واقعاً نوكر امام حسين (ع) هستند و نفَسشان را خرج آقا مي‌كنند. پس اگر ما مدعي هستيم كه نوكر امام حسين (ع) هستيم، بايد بدانيم كه ارباب، اوست و خودش نوكرانش را تأمين کرده و خواهد كرد. ما نبايد انتظار داشته باشيم كه مردم براي ما كاري انجام دهند. چشم ما بايد به دنبال دست ارباب باشد.

اعتقاد شخصي من اين است كه اگر در جايي صله مي‌دهند، از طرف اشخاص نيست، بلكه از طرف آقــاست. همچنين معتقدم كه اگر در جايي هم صله ندادند، باز هم به خواست آقاست. من با اين تفكر هميشه احساس آرامش مي‌كنم؛ چون مي‌دانم كه مولا مي‌داند، چطور نوكران خود را اداره كند.

نمي‌دانم چرا گاه افرادي با اشاره به اينكه بعد از چند سالي صدايي براي مداحي برايشان باقي نمي‌ماند، برخي از اقدامات خود را توجيه مي‌كنند! پرسش من اين است كه امام حسين (ع) با غلام سياه خود چه كار كرد؟ مگر در قديم كه رسم ارباب و نوكري وجود داشت، وقتي نوكري پير مي‌شد، ارباب او را از خانه‌اش به بيرون مي‌انداخت؟ نه اين‌طور نبوده و نيست. ديدگاه افرادي كه مي‌گويند ما نگران دوران پيري هستيم، ناشي از اين است كه واقعاً شناخت ندارند؛ نه اينكه از روي عناد اين كار را مي‌كنند.

از خود امام حسين (ع) مي‌خواهم كه واقعاً به همة نوكران خود اين شناخت و معرفت را بدهد تا به اين درك و شعور برسيم كه همه چيز ما دست امام حسين (ع) است. متأسفانه يكي از مشكلات ما اين است كه امام‌شناس خوبي نيستيم؛ يعني مولايمان را نمي‌شناسيم. هر چند عده‌اي وجود دارند كه از ترس خراب شدن صدايشان در آينده صله‌هاي سنگيني مي‌گيرند، ولي واقعيت اين است كه اگر صدايي هم خراب شود، امام حسين (ع) مي‌داند كه چطور زندگي آن شخص را اداره كند.

متأسفانه يكي از مشكلاتي كه در جامعة مداحان وجود دارد، كم‌اطلاعي بعضي از افرادي است كه در اين عرصه مشغول به فعاليت هستند. در گذشته مداحان مجتهد بودند. من حتي از بزرگ‌ترها شنيده‌ام كه در گذشته مداحاني كه به شهرستان براي مداحي مي‌رفتند از سر اعتقادشان حتي چايي‌شان را نيز با خود مي‌بردند.

ولي امروزه افرادي وجود دارند كه هنوز با ساده‌ترين موضوعات در مداحي آشنا نيستند و اطلاعات مذهبي و ديني زيادي هم ندارند و از همه بدتر اينكه افراد ناواردي وجود دارند كه در كنار مداحي، روي منبر رفته و در جايگاهي كه قرار گرفتن در آن نياز به معلومات خاصي دارد، براي مردم سخنراني هم مي‌كنند! بدون اينكه نظارتي وجود داشته باشد! اين مظاهر خوبي نيست و نشان‌دهندة نقاط ضعف ماست.

اما گذشته از اينكه خودمان مسبب برخي از كاستي‌ها هستيم، بايد بگويم كه بعضي از عوامل نيز در ايجاد برخي از مشكلات نقش داشته‌اند كه در اين ميان صدا و سيما نيز بي‌تقصير نيست. مي‌توان مشاهده كرد كه صدا و سيما در جريان پخش برنامه‌هاي نوحه و عزاداري عملكردي منصفانه ندارد و به طور مساوي در اختيار همه مداحان نيست.

شرايط طوري است كه من مي‌توانم بگويم كه در جريان مداحي نوعي تشكيلات خاص وجود دارد، اما موضوعي كه خود ما مداحان بايد حواسمان به آن باشد، اين است كه تحت ‌تأثير شهرت مداحي قرار نگيريم، چون شهرت «شهوت» مي‌آورد. خدا نكند كه آدم در نتيجة شهرت «بت» شود؛ چون اگر حتي بفهمد كه اشتباه مي‌كند نيز ديگر نمي‌تواند خود را بشكند. شايد شهرت چيز خوبي باشد، ولي «عزت» نيست.

مردم شايد كسي را بشناسند، ولي خدا نمي‌گذارد كه در دل مردم محبتي نسبت به آن شخص شكل بگيرد. عزتي كه امام حسين (ع) به مداحي بدهد، با شهرتي كه مردم براي يك مداح درست كرده‌ باشند، خيلي متفاوت است. فراموش نكنيم كه اولياء خدا در عرش معروف‌اند نه در فرش.

افرادي در بعضي شهرستان‌ها ديده‌ام كه آن‌چنان با اخلاص و معنويت روضه مي‌خوانند كه خيلي از مداحان معروف نمي‌توانند، مثل آنها بخوانند. اينكه مردم مداحي را مي‌شناسند و فيلم‌ مداحي‌ها و روضه‌خواني‌هايش در همه جا وجود دارد، دال بر عزت او نيست. خيلي‌ها هستند كه پيش امام حسين(ع) خيلي عزت دارند، ولي ناشناخته باقي مانده‌اند.

همة آنچه گفتم، تنها بخشي از دردهايي است كه در دل بسياري از مداحاني كه جان، مال و زندگي خود را وقف دستگاه اهل بيت(ع) كرده‌اند، وجود دارد. از آنجايي كه تداوم اين مسير به فضاي معنوي هيئت‌ها آسيب خواهد زد، اميدوارم كه مسئولان اقدامي براي ساماندهي اين وضعيت انجام دهند، چون اگر جلوي كساني كه شأن مداحي ندارند، گرفته نشود، هيئت‌هاي ما در آينده روح و معنويت نخواهند داشت.[۲]

در همين حال خاطرنشان مي‌كنم، كساني كه مي‌خواهند براي تصحيح اين مسائل وارد عمل شوند، بايد خود از كار هيئت شناخت داشته باشند، مداحي را بشناسند، دين‌شناس و اهل درد باشند و نبايد نسنجيده و سليقه‌اي برخورد كنند. هيچ كس امروز نمي‌تواند منكر اين باشد كه مداحان نيازمند ساماندهي هستند.

خوشبختانه شعرا، بازيگران و بسياري ديگر از فعاليت‌هاي فرهنگي و هنري براي خود انجمني يا تشكلي دارند، ولي متأسفانه تنها قشري كه يک دفتر هم ندارند، مداحان هستند. ان‌شاءالله خدا به همة ما معرفت و اين شناخت را بدهد تا بدانيم در خانة چه كساني هستيم و بدانيم كه جواني و جانمان را خرج چه بزرگواراني مي‌كنيم.

پي‌نوشت:
۱- مداح اهل بيت (ع)
۲- البته کانون مداحان که در حال حاضر فعال است، مي‌تواند بخشي از اين نيازها را برطرف کند.