معرفی هیئت و کانون خادم‌الرضا (ع) قم
خادم الرضا (ع)، هیئتی در سایه‌سار امام هشتم (ع)
1 دی 1388 ساعت 0:08
جامعه، داود بهلولی:هیئت و کانون خادم‌الرضا (ع)، ۱۵ سال پیش در یک دبیرستان در شهر قم شکل گرفت و هم‌اکنون به بزرگ‌ترین هیئت حسینی با فعالیت‌های وسیع و پردامنه دینی، فرهنگی، اجتماعی و اعتبار کشوری تبدیل شده است. بیشتر اعضای این هیئت را جوانان تشکیل می‌دهند. این هیئت توانسته است، ارتباطی قوی، پایدار و مؤثر با اعضای خود برقرار کند. در این شماره با هیئت خادم‌الرضا (ع)، همچنین دیدگاه‌های مسئول آن درباره هیئت‌داری، وظایف و ظرفیت‌های هیئت آشنا می‌شوید.
تشکیل و تأسیس هیئت و کانون خادم الرضا (ع)، عینیت «خواستن توانستن است.» می‌باشد که نشان می‌دهد، چگونه در سال ۱۳۷۲ چند جوان بدون هیچ پشتوانه مالی و یا موقعیت اجتماعی خاص، به صورت خودجوش و فراسیاسی و جناحی، از دبیرستان امام رضای قم، فعالیت خود را شروع کردند و طی پانزده سال توانستند، قدم‌های بزرگی در زمینه‌های مختلف فرهنگی و اجتماعی بردارند. به این قدم‌های خردخرد و آهسته، کم‌‌کم طبقات مختلف جامعه به‌ویژه جوانان توجه کردند.
فعالیت‌های هیئت و کانون خادم‌الرضا (ع) در ابتدا به برگزاری مراسم مذهبی منحصر می‌شد؛ ولی رفته‌رفته و با جامعیت‌بخشیدن به فعالیت‌های خود، آن‌چنان پیش رفت که توانست مورد توجه و عنایت مراجع بزرگوار تقلید، رؤسای قوا، مسئولان، اندیشمندان و صاحب‌نظران حوزوی و دانشگاهی و ... قرار گیرد و تحسین بزرگان فرهنگی و سیاسی کشور را برانگیزد؛ بنایی که با باور «بهترین» برای جوانان، پایه‌‌گذاری شد و پیوسته کوشید تا بهترین‌ها به بهترین شکل و با استفاده از بهترین ابزار موجود انجام گیرد. این اعتقاد بستر یک رقابت رفاقتی قرار گرفت و با این ایده و عقیده، موفق شد، شبکه‌ای متشکل از حدود ۲۲ هزار جوان قمی (۲ درصد جمعیت استان قم) را زیر پوشش برنامه‌های مختلف و متنوع مذهبی، فرهنگی، تفریحی و اردویی قرار دهد.
رسالت خادم‌الرضا (ع) انجام یک کار فرهنگی و مذهبی در حد توانایی، با هدف مبارزه با تهاجم فرهنگی و آشنایی قشر جوان و نوجوان با فرهنگ قرآن و اهل بیت (ع) بود؛ به همین دلیل از سال ۱۳۸۲ عضوگیری آغاز شد تا شور و شوق حاصل از شرکت جوانان در مراسم عزاداری و جشن‌ها به شعور دینی و ولایی مضاعفی تبدیل شود و بتوان در طول سال از وجود آنان در برنامه‌های متنوع بهره برد.
در طول این پانزده سال برنامه‌های مختلفی برگزار شد؛ از جمله برگزاری بیش از ۷۰ همایش علمی، ملی و استانی، ۱۴۰ روز اردوی فرهنگی، ۴۵۰ مراسم بزرگ، ۱۶ دسته عزاداری و پیاده‌روی خانوادگی، ۵ سال برگزاری جشنواره فرهنگی، هنری و گردشگری مهدویت در سطح استان و کشور، ۴ سال جشنواره تابستانی اوقات فراغت با شرکت ده‌ها هزار نفر، ۶۵۰ جلسه هفتگی که در مجموع بیش از ۴۰۰۰ ساعت، برنامه مفید می‌شود. در طی برگزاری برنامه‌های هیئت و کانون خادم‌الرضا (ع) بیش از یک میلیون و ششصد هزار نفر از ابتدا تاکنون در جلسات و مراسم هیئت شرکت کرده‌اند. ۱۵درصد برنامه‌ها نیز پوشش خبری داشته‌اند و بیش از ۵۰۰۰ دقیقه از مراسم این هیئت در شبکه ملی و استانی پخش شده است.
پشتوانه فکری و علمی مجموعه هیئت و کانون خادم الرضا (ع) با نگاه اعتقادی-فرهنگی و با هدف جوان‌باوری از چند قسمت تشکیل شده است که عبارت‌اند از:
- شورای سیاست‌گذاری: جمعی از مسئولان، خبرگان فرهنگی و اجراییِ استان و کشور (اعضای افتخاری)
- مجمع علمی: کارشناسانی که تحصیلات لیسانس، فوق لیسانس و دکترا دارند. (بیش از ۳۰۰ نفر از اعضای هیئت و کانون خادم الرضا (ع))
- هیئت علمی: بخشی از منتخبان مجمع علمی به همراه استادان حوزه و دانشگاه
- واحد پژوهش و برنامه‌ریزی: گروهی از طلاب و روحانیان عضو به همراه منتخبان مجمع علمی
این عزیزان با توجه به نیاز قشر جوان و نوجوان، چشم‌انداز فعالیت‌ها را برای تحقق اهداف هیئت و کانون خادم الرضا (ع) و نظام مقدس جمهوری اسلامی تدوین می‌کنند.
هیئت خادم‌الرضا (ع) از بدو تأسیس تاکنون با توکل به خداوند و عنایات امام علی ابن موسی الرضا (ع) با مشکل جدی روبه‌رو نشده است. عمده هزینه‌های این هیئت و کانون را نیکوکاران، محبان اهل بیت (ع)، بیوت محترم مراجع و گاه نهادهای دولتی و غیر دولتی از طریق مشارکت در طرح‌هایی فرهنگی و اجتماعی تأمین می‌کنند.
به طور کلی هیئت و کانون خادم الرضا (ع) در ۱۵ سال اخیر با تمام توان در برگزاری برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی و مذهبی در مناسبت‌های مختلف قدم برداشته است؛ به طور مثال خادم‌الرضا (ع) مبتکر برگزاری جشن‌های میلاد حضرت ولی‌عصر (عج) به صورت یک دهه و با نام «جشنواره فرهنگی و هنری مهدویت» بوده است که هم‌اکنون به حرکتی در قالب دهه مهدویت در کشور تبدیل شده است؛ همچنین کسب دبیرکلی شبکه تشکل‌های دینی کشور، عضویت در شورای مرکزی هیئات مذهبی استان قم و کسب رتبه برتر برترین‌های سازمان‌های مردم‌نهاد کشور از بین هزاران تشکل در سال جاری از افتخارات این مجموعه است و از دیگر افتخارات بی‌نظیر این مجموعه کسب ده‌ها پیام و تقدیرنامه از سوی مراجع عظام تقلید، رؤسای قوا و مسئولان کشوری و استان قم است.
خادم‌الرضا (ع) در اصل از یک هیئت مذهبی در سایه‌سار امام هشتم (ع) و در جوار کریمه اهل بیت (س) کار خود را آغاز کرد و همواره افتخارش هیئتی‌بودن بود؛ اما به دلیل علاقه‌مندی به ارتباط با دیگر تشکل‌های غیر دولتی، در سازمان ملی جوانان نیز با نام «کانون خادم‌الرضا (ع)» ثبت شده است. در دیدگاه مسئولان هیئت، تفاوتی میان هیئت و کانون نیست و هدف اصلی، انجام فعالیت‌های دینی، اجتماعی و فرهنگی داوطلبانه است.
گفت‌وگو با آقای حمید ناطقی
مسئول هیئت خادم‌الرضای قم
نهادهایی داریم که با نام مردم‌نهاد یا «NGO» فعالیت می‌کنند و می‌توانند در چارچوب قانون و یا با حمایت قانون فعالیت کنند. آیا هیئت هم یک سازمان یا تشکل مردم نهاد هست یا نه؟
در پاسخ به این پرسش باید گفت، در نگاه اول بله؛ هیئت‌ها یک سازمان مردم‌نهاد هستند که از صدها سال پیش مردم به صورت خودجوش آنها را تشکیل می‌دادند؛ اما اگر دقیق‌تر به موضوع نگاه کنیم، هیئت فراتر از یک سازمان مردم‌نهاد محسوب می‌شود؛ چراکه هیئت، ابعاد مختلف معنوی، اجتماعی، اقتصادی، اخلاقی و تربیتی و ... دارد. هیئت‌ها یک جمع عاشقانه، منظم، هم‌دل و هم‌فکر هستند که برای تحقق هدف والا و معنوی ادامه نهضت عاشورا و گسترش فرهنگ اهل بیت (ع) گرد هم جمع شده‌اند؛ بنابراین با توجه به ابعاد مختلف سازندگیِ هیئت‌های مذهبی باید گفت، هیئت بسیار فراتر از یک «ان‌جی‌او»ست؛ چراکه ان‌جی‌او سازمان مردم‌نهاد تخصصی در رشته خاصی است که در یک محیط جغرافیایی خاص تشکیل می‌شود و اعضای آن با عقاید گوناگون برای تحقق هدف ان‌جی‌او فعالیت می‌کنند.
آیا هیئت می‌تواند کارکردهای ان‌جی‌او را داشته باشد؟ وجوه اشتراک و افتراق آنها چیست؟
بله؛ یک هیئت می‌تواند با توجه به وجوه اشتراک زیر، کارکرد یک سازمان مردم‌نهاد را داشته باشد:
۱. اعضای هر دو برای هدف خاصی گرد هم جمع می‌شوند.
۲. برنامه‌های هر دو نهاد، تخصصی است.
۳. هر دو سازمان، مردم‌نهاد و داوطلبانه هستند.
۴. هر دو، اهداف خیرخواهانه دارند.
نقاط افتراق هیئت و ان‌جی‌او نیز بدین شرح است:
۱. فعالیت هیئت فقط در زمینه‌های مذهبی، فرهنگی و اجتماعی است.
۲. هیئت‌ها بسیار فراگیرتر و گسترده‌تر از ان‌جی‌اوها هستند.
۳. تعداد هیئت‌ها با موضوع اهل بیت (ع) بسیار بیشتر از سازمان‌های مردم‌نهاد است.
۴. عقاید مشترک در بین اعضای هیئت بیشتر است؛ درحالی‌که اعضای سازمان‌های مردم‌نهاد می‌توانند، عقاید مذهبی مختلفی داشته باشند.
۵. عشق و علاقه قلبی در هیئت‌ها قیاس‌پذیر با سایر سازمان‌های مردم‌نهاد نیست.
۶. دامنه سنی اعضای هیئت‌ها وسیع‌تر است.
اگر یک هیئت، تشکل مردم‌نهاد است، جایگاه هیئت در مراکز دولتی که مسئولیت نظارت بر تشکل‌های مردم‌نهاد را دارند، چیست؟
عملکرد هیئات مذهبی می‌تواند به منزله پشتوانه‌ای برای نظام مقدس جمهوری اسلامی باشد و مسئولیت مراکز دولتی هم نظارت بر این‌گونه تشکل‌هاست، به شرطی که فعالیت این هیئات از چارچوب قانون و اهداف نظام اسلامی خارج نشوند.
آیا با هیئت‌ها از سوی مراکز حکومتی و ناظر، مثل یک ان‌جی‌او برخورد می‌شود یا فراتر از آن و یا کمتر از آن؟
از آنجا که هیئات مذهبی سازمان‌های مردم‌نهاد سنتی و مقدس هستند، نظارتی که بر ان‌جی‌اوهاست، کمی بیشتر از این نهادهاست.
آیا هیئت مکانی عبادی است یا به مجموعه‌ای از مردم که به منظور انجام فعالیت‌های خاص گرد هم جمع می‌شوند، اطلاق می‌شود؟ اساساً آنچه به معنای هیئت هویتی خاص می‌بخشد، چیست؟
هیئات مکان‌هایی برای ایجاد ارتباط روحی با مقدسات دین و مذهب هستند؛ از این نظر مکان‌های عبادی به حساب می‌آیند و اساساً آنچه به هیئات اعتبار می‌بخشد، نور معنویت، مذهب و ادامه‌دادن راه و نهضت امام حسین (ع) و عاشوراست که هرچه بیشتر در این زمینه فعالیت شود، باز هم کم است.
مهم‌ترین رسالت هیئت‌ها چیست؟ آیا نگاه سنتی به آنان و مجموع عملکردهایی که به طور سنتی وجود دارد، می‌تواند پاسخ‌گوی نیازهای جامعه امروزی در انجام رسالت هیئت‌ها باشد؟
بهترین رسالت هیئات، آگاهی‌بخشیدن به عموم مردم در فضایی معنوی و صمیمی و ادامه‌دادن راه و نهضت امام حسین (ع) است که در دل این نهضت، فرهنگ اهل بیت (ع) نهفته است. بعد از انقلاب اسلامی و به‌ویژه دهه اخیر، نگاه مردم به هیئات مذهبی عمیق‌تر شده است و بخش درخور توجهی از مردم خط فکری و حتی سیاسی خود را از هیئات گرفته و می‌گیرند؛ بنابراین عملکرد هیئات نیز امروز باید نسبت به گذشته با حفظ سنت‌ها ارتقا یابد.
جایگاه هیئات در مختصات نظام آموزشی-پرورشی کشور کجاست؟
در نظام آموزشی ایران افزون بر آموزش و پرورش در نقش متولی رسمیِ مسئله تربیت، نهادهای دیگری مانند رسانه ملی، هیئات، مساجد و حسینیه‌ها، حوزه‌های علمیه، مطبوعات و نشریات، سازمان‌های مردم‌نهاد، رسانه‌های دیجیتالی و ... نیز هرکدام به طور ویژه بر نظام تربیتی و پرورشی تأثیر دارند؛ بنابراین با توجه به چند بعدی بودنِ نظام تربیتی در ایران اسلامی، جایگاه هیئات به مثابه یکی از مهم‌ترین نهادهای مردمی و مذهبی، بسیار مهم و تأثیرگذار است.
هیئات -که در ایران اسلامی از استقبال عمومی مردم برخوردارند- می‌توانند با اجرای برنامه‌های مدون و منظم فرهنگی و مذهبی، تأثیرات بسیار بالایی بر نظام تربیتی جامعه داشته باشند که بر بسیاری از فعالیت‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و حتی خانوادگی مردم اثر داشته باشند تا جایی که حضرت امام خمینی (ره) با عنایت ویژه بر این تأثیرات می‌فرمایند: «این محرم و صفر است که اسلام را زنده نگه داشته است.»
به نظر شما چگونه می‌توانیم از هیئت‌ها در انجام امور تربیتی استفاده کنیم؟
هیئت‌ها در دو قالب فیزیکی و معنوی می‌توانند برای مربیان، معلمان، دانش‌پژوهان و دانش‌آموزان در آموزش و پرورش راه‌گشا باشند. به لحاظ فیزیکی هیئت‌ها یکی از مهم‌ترین مراکز تربیت کادر تشکیلاتی و فعالیت‌های اجتماعی هستند که مربیان می‌توانند با نگاهی دقیق و ناقد به شکل‌گیری و ارائه خدمات و برنامه‌های آنان، جوانان و نوجوانان را با پروژه‌های مختلف تربیتی و پرورشی سامان‌دهی و سازمان‌دهی کنند.
از نظر معنوی نیز اساس شکل‌گیری کار هیئت‌ها و برنامه‌های آن بر اساس عشق به اهل بیت (ع) و برپایی عزای حسینی و اقامه نماز و امور عام‌المنفعه است که در این زمینه نیز مؤسسات و سازمان‌های مربوط، به‌ویژه اداراتِ دخیل در امر تربیت نوجوانان و جوانان، می‌توانند با اقتباس از هیئات، شور و نشاط و عشق خارج از تصوری را که در هیئات هست، در گردهم‌آیی‌های دانش‌آموزی ایجاد کنند.
کد مطلب: 12986
آدرس مطلب: https://www.armaneheyat.ir/issue/12986/خادم-الرضا-ع-هیئتی-سایه-سار-امام-هشتم