آرمان هیأت - کتاب‌شناسی گزینشی و توصیفی امام حسین (ع) و عاشورا

کتاب‌شناسی گزینشی و توصیفی امام حسین (ع) و عاشورا

فرهنگ، محمد صحتی سردرودی:الف) کتاب‌های مرجع و منابع مستقل
۱. مقتل‌الحسین، لوط بن یحیی ازدی غامدی
(۱۵۷ ق.م.) معروف به «ابومخنف»، تحقیق حاج میرزا حسن غفاری، قم، انتشارات کتابخانه مرعشی نجفی، ۱۳۹۸ ق. لازم به یادآوری است که اصل کتاب مقتل ابومخنف از بین رفته است و تنها قسمت‌هایی از آن را نویسندگان پس از ابومخنف، هرکس به سلیقه و عقیده خود در آثارشان، به‌ویژه طبری در تاریخش، آورده‌اند. به هر حال این مقتل که به نام ابومخنف چاپ شده است، مجعول و نامعتبر است. محدث نوری درباره این موضوع می‌نویسند:

«ابومخنف لوط بن یحیی، از بزرگان محدثان و معتمد ارباب سیره و تاریخ است. مقتل او در نهایت اعتبار است ... ولی افسوس که اصل مقتل بی‌عیب او در دسترس نیست و مقتل موجود را که به او نسبت می‌دهند، مشتمل است بر بعضی مطالب نادرست و مخالف با اصول مذهب که آن را دشمنان دانا و دوستان نادان، به دلیل پاره‌ای از اغراض سوء در آن داخل کرده‌اند و از این نظر از اعتبار و اعتماد افتاده است و بر منفردات آن هیچ اطمینانی نیست.۱

۲. تسمیـه من قتل مع الحسین (ع)، فضیل بن زبیر بن عمر بن درهم کوفی اسدی از اصحاب امام محمدباقر (ع) و امام جعفر صادق (ع)، مؤسسه آل البیت، قم، به تحقیق سیدمحمد رضا حسینی، به پیوست مجله تراثنا، سال اول، شماره دوم، پاییز ۱۴۰۶ ق.، صص ۱۶۰-۱۲۳

۳. ترجمـه الامام الحسین (ع) و مقتله، من القسم غیر المطبوع من کتاب الطبقات الکبیر لابن سعد. تحقیق: علامه سید عبدالعزیز طباطبایی یزدی (ره)، چاپ اول، قم، مؤسسه آل البیت، محرم ۱۴۱۵ ق.، ۱۲۱ ص، وزیری

محمد بن سعد بن منیع بصری (۲۳۰-۱۶۸ ق.) و کتابش «طبقات الکبیر» مشهورتر از آن است که به تعریف نیاز داشته باشد. استاد طباطبایی یزدی این کتاب را از روی نسخه عتیق و قدیمی آن که همچنان به صورت خطی نگه داشته شده بود، تحقیق کرده‌اند. استاد که در عصر ما از بزرگ‌ترین کتاب‌شناسان، شمرده می‌شد، این نسخه را در ضمن سفری که در سال ۱۳۹۷ ق. به ترکیه داشته‌اند، در یکی از کتابخانه‌های آن کشور به دست آورده و پس از استنساخ، آن را تحقیق و تصحیح کرده‌اند.

۴. کامل الزیارات. ابوالقاسم جعفر بن محمد قمی (متوفای ۳۶۸ یا ۳۶۹ ق.) معروف به ابن قولویه. وثاقت و صداقت نویسنده آن که از مفاخر بزرگ شیعه شمرده می‌شود، قولی است که جملگی بر آن‌اند و تعریف و توصیف آن در مجال این ضمیمه نیست؛ اما کتاب «کامل الزیارات» که در منابع قدیم بیشتر با نام «جامع الزیارات» نامیده شده است، از کتاب‌های پراهمیت شیعه و از اصول مورد اعتماد در حدیث است. بسیاری از بزرگان شیعه را این اعتقاد است که کتاب کامل‌الزیارات بسیار بااعتبار است و همه راویانی که در آن، از آنها روایت شده است، مورد وثوق و اعتماد هستند.

این کتاب بارها با مقدمه و تحقیق دانشمندان بزرگ، مثل علامه امینی و علامه ادیب اردوبادی چاپ و منتشر شده است و گویا قسمت‌هایی از آن هم همراه با مقدمه‌ای از علامه امینی به فارسی ترجمه شده است. قسمت اعظم این کتاب حاوی مباحث و مطالب مهمی درباره امام حسین (ع) و عاشوراست که بیشتر به صورت متون معتبر روایی و زیارتی نقل شده است و کسانی که درباره حماسه عاشورا و زندگانی امام حسین (ع) تحقیق می‌کنند، ناگریز از مطالعه آن هستند. ما به دلیل اتقان بی‌نظیر آن و نیز به دلیل اینکه شامل احادیث فراوان و صحیحی است، آن را در بخش منابع مستقل آوردیم.

۵. ترجمـه الامام الحسین (ع) من تاریخ مدینـه دمشق، ابوالقاسم علی بن حسن شافعی، معروف به «ابن عساکر» (م ۵۷۱ ق)، تحقیق محمدباقر محمودی، قم، مجمع احیاء الثقافـه الاسلامیـه، ۱۴۱۴ ق، ۷۰۴ صفحه وزیری

قسمتی را که ابن عساکر در تاریخ مفصل شهر دمشق، مخصوص زندگانی امام حسین (ع) ساخته بود، در این کتاب به صورت جداگانه و مستقل چاپ شده است. احادیث بسیاری راجع به زندگانی امام حسین (ع)، تاریخ تولد آن حضرت، علت نامگذاری او، کنیه، شباهت به پیامبر (ص)، فضایل و مناقب بی‌شمار حضرتش، نزول آیه تطهیر درباره اهل بیت (ع)، محبت به او، زندگانی و سیرت عمل آن امام (ع) با مردم و مساکین و خلفای زمانش، پیشگویی‌های شهادت آن حضرت از زبان پیامبر (ص) و امیرالمؤمنین (ع)، تاریخ عاشورا، از مطالب این کتاب است.

۶. اللهوف فی قتلی الطفوف، رضی‌الدین علی بن طاووس (م ۶۶۴ ق)، بیروت، صیدا، ۱۳۲۹ ق، ایران، قم، دارالاسوه، با عنوان «الملهوف علی قتلی الطفوف»، ۲۶۴ صفحه وزیری، (مقدمه مصحح ۸۰ ص، متن با پاورقی‌ها ۱۵۴ ص، و فهارس ۳۰ ص)

این کتاب گران‌سنگ با حجمی اندک، اعتبار بسیاری دارد. نویسنده موثق و صدوق آن که از عالمان ربانی و کرامتدار شیعی است، تنها آن بخش از روایت‌ها را آورده که در پیش او دارای ارزش و مورد اعتماد بوده و همین است که کتاب را کم‌حجم، اما ژرف و دقیق ساخته است. کتاب لهوف از دیرباز مورد توجه دانشمندان بوده و بیش از بیست بار چاپ شده است و نویسندگان زیادی آن را ترجمه کرده‌اند که از آن میان به ترجمه‌های زیر می‌توان اشاره کرد:
الف) فیض الدموع، محمدابراهیم نواب تهرانی (معروف به بدایع‌نگار)، تهران، ۱۲۸۶ ق. این ترجمه را با مقدمه و تصحیح و تحقیق اکبر ایرانی قمی به‌تازگی (۱۳۷۴ ش) انتشارات هجرت، تجدید چاپ کرده است که بسیار چشم‌نواز و منقح و در ۲۹۶ صفحه وزیری است.
ب) لجّـه الالم و حجّـه الامم، میرزا رضا قلی‌خان تاریخ‌نویس، تهران، ۱۳۱۱ ق.
ج) ترجمـه اللهوف، محمدطاهر دزفولی، تهران ۱۳۲۱ ق.
د) زندگانی اباعبدالله الحسین (ع)، محمدصحفی، قم، ۲۵۶ ص، جیبی
هـ) آهی سوزان بر مزار شهیدان، سیداحمد فهری، تهران و ...

۷. قیام امام حسین (ع) (برگزیده از کتاب الفتوح)، ابومحمد احمد بن علی کوفی (م ح ۲۱۴ ق) معروف به «بن اعثم»، ترجمه به فارسی از: محمد بن احمد مستوفی هروی در حدود سال ۵۶۹ ق، تصحیح و تحقیق از: غلامرضا طباطبایی مجد، چاپ اول، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۷۳ ش، ۱۰۹ ص، وزیری

این کتاب، حماسه جاوید عاشورا را از اول آن (بیعت خواستن یزید از امام حسین (ع)) تا نهایت آن (وقایع بعد از شهادت) در یازده فصل، ترسیم و روایت کرده است. از آنجا که مؤلف خود گرایش‌های شیعی داشته است، تنها به روایت‌های اهل سنت قناعت نکرده است و همین است که به این کتاب اعتبار بیشتری بخشیده است و به عبارت دیگر می‌توان گفت ابن اعثم از ابن سعد و ابن عساکر منصفانه‌تر و عادلانه‌تر نوشته است.

۸. الحسین و السنـه، اختیار و تنظیم السید عبدالعزیز طباطبایی، چاپ اول، تهران، کتابخانه مدرسه چهل ستون، مسجد جامع، ۱۳۵۶ ش، ۱۴۸ ص، وزیری

این مجموعه گرانبار توسط کتاب‌شناس بزرگ معاصر، مرحوم استاد علامه سیدعبدالعزیز طباطبایی یزدی از سه کتاب مرجع و معتبر در نزد اهل تسنن و از منابع اولیه در تاریخ اسلام، انتخاب و تنظیم شده است و آن سه کتاب عبارت‌اند از:

الف) کتاب الفضائل، نوشته ابوعبدالله احمد بن محمد حنبل شیبانی وائلی (۲۴۱ – ۱۶۴ ق.) یکی از امامان چهارگانه اهل سنت و معروف به «امام احمد بن حنبل»
ب) انساب الاشراف، احمد بن یحیی بن جابر بلاذری (م ۲۷۹ ق)، نویسنده فتوح البلدان
ج) المعجم الکبیر، ابوالقاسم سلیمان بن احمد بن ایوب لخمی طبرانی (م ۳۶ ق.) معروف به حافظ طبرانی، این مجموعه این امتیاز مهم را دارد که احادیث و روایت‌های آن از راویان و محدثان قرن اول نقل شده است.

۹. شرح الاخبار فی من قتل مع الحسین من اهل بیته، نعمان بن محمد بن منصور (م ۳۶۵ ق.) مشهور به «قاضی نعمان»، تحقیق سیدمحمد حسینی جلالی، چاپ اول، قم، ۱۴۰۴ ق.، ۱۴۷ ص، وزیری
این کتاب جزو سیزدهم از اجزای شانزده‌گانه کتاب شرح الاخبار فی فضایل الائمـ‹ الاطهار است و ویژه آن دسته از یاران امام حسین (ع) است که از خاندان نبوت بوده‌اند و با آن حضرت در کربلا شهید شدند و گاهی هم از دیگر بزرگان هاشمی چون جعفر طیار و حمز› بن عبدالمطلب نام برده و حدیث حیات و شهادت آنها را روایت کرده است.

۱۰. فضل زیاره الحسین (ع)، محمد بن علی بن الحسن العلوی الشجری (۴۴۵-۳۶۷ ق.) تحقیق سیداحمد حسینی، چاپ اول، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی، ۱۴۰۳ ق.، ۱۲۲ ص، وزیری

این کتاب حاوی نود حدیث در فضیلت زیارت و تربت امام حسین (ع) و در ثواب گریه‌کردن بر آن حضرت است که بیشتر، از پیامبر (ص) و امامان معصوم (ع) با ذکر سند نقل شده است.

۱۱. مقتل الحسین (ع)، ضیاءالدین احمد بن محمد مکی حنفی (م ح ۵۶۸-۴۸۴ ق.) مشهور به اخطب خوارزم و خطیب خوارزمی اشراف و تحقیق علامه محمد سماوی، چاپ اول، نجف اشرف، مطبعـ‹ الزهرا، ۱۳۶۷ ق.، در دو جلد و چاپ افست از روی همان چاپ نجف، مکتبـه المفید، قم ۱۳۹۹ ق، در یک مجلد

یکی از دانشوران معاصر در مورد این کتاب می‌نویسد: «خوارزمی در بیشتر نقل‌ها، سلسله راویان خبر را نام می‌برد و در برخی موارد از ابومخنف و به‌ویژه تاریخ ابن اعثم کوفی [الفتوح] یاد می‌کند. به هر حال، مقتل خوارزمی مورد اعتماد و وثوق بسیاری از دانشمندان عامه و خاصه بوده است.»

۱۲. مثیر الاحزان و منیر سبل الاشجان، نجم‌الدین جعفر حلی (۶۴۵ ق) معروف به «ابن نما»، چاپ ایران، ۱۳۱۸ ق. به ضمیمه اثر دیگر ابن نمای حلی، قره العین فی اخذ ثارالحسین (ع) به صورت چاپ سنگی

این کتاب بارها در ایران و عراق چاپ شده و همراه با جلد دهم بحار (چاپ قدیم) هم به‌ طبع رسیده است و مظاهر حسین نوگانوی و شریف جواد و ... آن را به فارسی ترجمه و چاپ کرده‌اند.

۱۳. دررالسمط فی معالی خبر السبط، قاضی ابوعبدالله، ابن الابار محمد بن عبدالله قضاعی بلنسی (۶۵۸-۵۹۵ ق.) تحقیق عبدالسلام الهراس و سعید احمد اعراب، چاپ تطوان، ۱۹۷۲ م.

این کتاب منشآت قاضی قضاعی است که در مقتل امام حسین (ع) انشا کرده است. سعید بن مسعود ماغوسی مراکشی (۱۰۱۶-۹۵۰ ق.) نیز کتاب دررالسمط را شرح کرده است.

۱۴. استشهاد الحسین، محمد بن جریر طبری (م ۳۱۰ ق)، بیروت، دارالکتاب العربی، تحقیق دکتر سیدجمیلی، این کتاب از تاریخ طبری استخراج و با کتاب رأس الحسین نوشته ابن تیمیه چاپ شده است.

۱۵. تخمیس مقصوره ابن درید فی رثاء الحسین (ع)، ابوبکر محمد بن حسین بن درید ازدی بصری (۳۲۱-۲۲۳ ق.) تخمیس‌کننده: موفق‌الدین ابومحمد عبدالله بن عمر بن نضر انصاری معروف به «ورل» (م ۶۶۷ ق.)، تحقیق: استاد عبدالصاحب دجیلی نجفی. این کتاب نخست در نجف اشرف چاپ شد و سپس دارالکتاب آن را در بیروت و مصر افست کرد.

۱۶. فرائد السمطین فی فضائل المرتضی و البتول و السبطین، صدرالدین ابوالمجامع ابراهیم بن سعدالدین ابی‌المفاخر حمونی جوینی شافعی (۷۲۲-۶۴۴ ق.) نخست در نجف اشرف به تحقیق محمدمهدی آصفی تا باب ۲۷ و در ۱۳۸۳ ق. چاپ شد، سپس به صورت کامل و در دو مجلد به تحقیق محمدباقر محمودی در ۱۴۰۰-۱۳۹۸ ق. در بیروت منتشر شد و چاپ جدید آن را که پسران محقق اخیر (محمدکاظم و ضیاءالدین محمودی) روی آن کار کرده‌اند، قرار است وزارت فرهنگ و ارشاد، در تهران منتشر سازد.

۱۷. سیرتنا و سنتنا سیره نبینا (ع)، محاضر› الشیخ الامینی، چاپ اول، تهران، مؤسسه الصادق (ع)، چاپ دوم، بیروت، ۱۴۱۲ ق.، ۱۸۲ ص، وزیری

در این کتاب علامه عبدالحسین امینی تبریزی (نویسنده اثر جاوید الغدیر) عزاداری برای امام حسین (ع) و سجده بر تربت کربلا را با استناد به احادیث و کتاب‌های معتبر و مرجع اهل سنت، مورد بحث قرار داده و به‌خوبی از عهده این کار برآمده است. متن و ترجمه آن به فارسی بارها چاپ و منتشر شده است. گفتنی است که شاگرد و یار و یاور نزدیک علامه امینی، مرحوم استاد سیدعبدالعزیز طباطبایی، کتابی را نام انباءالسماء برزیـ‹ کربلا در استدراک کتاب سیرتنا و سنتنا نوشته‌اند که قرار است، به‌زودی چاپ شود. علامه عبدالعزیز طباطبایی علاوه بر انباءالسماء چندین اثر پربار دیگری را نیز درباره حیات امام حسین (ع) و عاشورا تحقیق و تألیف کرده‌اند که نام برده می‌شود.

۱۸. ترجمـه الامام حسین (ع) من کتاب بغیـه الطلب فی تاریخ حلب، لکمال الدین بن العدیم بن ابی جراد› الحلبی (م ۶۶۰-۵۸۸ ق.)
۱۹. مقتل الحسین (ع) فی صحیح ابن حیان (ح ۳۵۴-۲۷۰ ق.) این دو اثر نیز مثل آثار دیگر مرحوم علامه سیدعبدالعزیز طباطبایی قرار است، به‌زودی انتشار یابد. آثار دیگری نیز از علامه طباطبایی یزدی وجود دارد که به پژوهشگران عاشورا می‌تواند کمک کند؛ مانند:
الف) الحسین (ع) فی المصادر غیر الشیعیه.
ب) قصیده فی مدح اهل البیت (ع) و رثاء الحسین (ع)، شیخ شهاب‌الدین احمد بن الخطی الفرازی، در ضمن کتاب فوائد الاسفار استاد طباطبایی
ج) فضائل الامام حسین فی المعجم الکبیر للطبرانی
د) الامام الحسین (ع) فی «خالصـه الحقایق»، لعمادالدین محمود بن احمد الفاریابی
هـ) فضائل الحسین (ع) فی «مسند الفردوس»
و) بطاقات حول البکاء علی الحسین (ع)
ز) العقود الاثنی عشر فی رثاء سادات البشر، از سیدمهدی بحر العلوم (م ۱۲۱۲ ق.) است که استاد طباطبایی آن را شرح کرده‌اند.
ح) المدونات التاریخیـه لواقعـه الطف
ط) فضائل الحسن و الحسین (ع)، من کتب معتمده معتبره کثیره
ی) تحقیق مقتل الحسین (ع)، للخوارزمی
۲۰. احقاق الحق -«الملحقات»، ج ۱۱ و ۲۷، سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی، قم، کتابخانه مرعشی
در این کتاب دو جلد از ملحقات احقاق الحق، احادیث و روایت‌هایی که اهل تسنن درباره امام حسین (ع) روایت کرده‌اند، گردآوری و با ذکر اسناد و مدارک نقل شده است.

ب) کتاب‌های مرجع و منابع غیر مستقل

۱. انساب الاشراف، احمد بن یحیی بلاذری، از علمای سده سوم، تحقیق محمدباقر محمودی، صص ۲۲۸-۱۴۲، چاپ اول، بیروت، ۱۳۹۷ ق.

۲. الارشاد، شیخ مفید (۴۱۳-۳۳۶ ق.)، ج ۲، صص ۱۳۵-۲۷، چاپ مؤسسه آل البیت

۳. امالی شیخ صدوق (م ۳۸۱ ق)، مجلس ۲۹ و ۳۰ و ۳۱ و ...

۴. الامامـه و السیاسـه (تاریخ الخلفا)، ابن قتیبه دینوری (۲۷۶-۲۱۳ ق.)

۵. اثبات الوصیـه، ابوالحسن علی بن حسین مسعودی (م ۳۴۶ ق.)

۶. اخبار الطوال، ابوحنیفه دینوری (م ۲۸۲ ق.)

۷. اعلام الوری، امین الاسلام ابوعلی فضل بن حسن طبرسی (۵۴۸-۴۶۸ ق.)، ج ۱، ص ۴۷۸-۴۱۹، چاپ مؤسسه آل البیت

۸. اقبال الاعمال، سید بن طاووس (۶۶۴-۵۸۹ ق.)، ج ۲، ص۱۹۰، ۸۷-۷۴، ۶۲-۶۱، ۵۶، ج ... و ۳۵۴-۳۳۸، ۳۰۳، ۲۳۶، ۲۱۸، ۱۰۰-۷، ۳، چاپ جدید سه جلدی

۹. تاریخ اهل البیت نقلاً عن الائمـه (ع)، نویسنده این اثر عتیق و گرانسنگ به‌درستی معلوم نیست؛ اما در نسبت از پنچ شخص خارج نیست: ۱. نصر بن علی جهضمنی، ۲. امام رضا (ع)، ۳. احمد بن محمد فاریابی، ۴. ابن ابی الثلج بغدادی، ۵. ابن خشاب، تحقیق سیدمحمد رضاحسینی، قم، مؤسسه آل البیت، چاپ اول، ۱۴۱۰ ق.

۱۰. تاریخ یعقوبی، (م ۲۹۲ ق.)

۱۱. دلایل الامامه، طبری امامی (از علمای قرن چهارم)

۱۲. الکامل فی التاریخ، ابن اثیر (م ۶۳۰ ق.)

۱۳. کشف الغمه، علامه اربلی (م ۶۹۳ ق.)

۱۴. مروج الذهب، ابوالحسن مسعودی (م ۳۴۶ ق.)

۱۵. مقاتل الطالبین، ابوالفرج اصفهانی (۳۵۶-۲۸۴ ق.)

۱۶. مناقب، ابن شهر آشوب، (م ۵۸۸ ق.) و ...

ج) مجموعه‌های گردآوری شده از سخنان امام حسین (ع)

۱. بلاغـه الحسین (ع)، سیدمصطفی آل اعتماد، ترجمه به فارسی از: علی کاظمی، چاپ دوم، محرم ۱۴۰۶، قم، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، ۳۴۵ ص، رقعی

این کتاب به سبک و ترتیب نهج‌البلاغه و در سه بخش شامل خطبه‌ها و نامه‌ها و کلمات قصار امام حسین (ع) است.

۲. خطب الامام الحسین علی طریق الشهاده، لبیب بیضون، دمشق، سوریه، ۱۹۷۴ م، ۴۱۰ ص، این مجموعه تنها شامل خطبه‌هایی است که امام شهیدان (ع) در راه کربلا و در قیام عاشورا ایراد فرموده‌اند.

۳. ادب الحسین و حماسته، از نویسنده‌های نامعلوم، مؤسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسان قم، چاپ دوم، بی‌تا

این کتاب را آقای احمد صابری همدانی و با اضافات زیادی از ایشان به دست چاپ سپرده است که اشعار ساختگی و جعلی فراوانی در آن دیده می‌شود که به امام حسین (ع) بسته شده است.

۴. دیوان الامام الحسین بن علی، جمع و تنظیم و شرح از: محمد عبدالرحیم، بیروت، ۱۴۱۲ ق.، اگر نگویم همه، بی‌گمان بیشتر اشعار این دیوان از امام حسین (ع) نیست.

۵. منطق الحسین (ع)، ابوالفضل زاهدی، کتابفروشی صحفی، قم، چاپ اول، ۱۳۴۸ ش.، ۲۵۶ ص
۶. الوثائق الرسمیه لثور› الامام الحسین (ع)، عبدالکریم الحسینی القزوینی، مکتبـ‹ الشهید الصدر، قم، چاپ اول، ۱۴۰۴ ق.، ۲۶۴ ص

۷. کلمـه الامام الحسین (ع)، سیدحسن شیرازی، دارالعلوم، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۲۱ ق.، ۳۵۶ وزیری

۸. راه رستگاری یا سخنان حسین (ع)، ابوالقاسم حالت، تهران، شرکت سهامی چاپ، ۱۳۵۰ ش.، متن و ترجمه به فارسی به صورت نثر و نظم در قالب رباعیات و نیز ترجمه به انگلیسی را دربردارد و به نام کلمات قصار حسین بن علی (ع) نیز سال ۱۳۶۲ ش. و در ۱۶۴ صفحه چاپ شده است.

۹. سخنان حسین بن علی (ع) از مدینه تا کربلا، محمدصادق نجمی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۶۳ ش.، ۳۳۶ ص

۱۰. سخنان حسین بن علی (ع)، مهدی سهیلی، چاپ اول، ۱۳۳۵ ش.، ۱۴۵ ص، چاپ چهارم ۱۹۷۷
م.، ۲۰۴ ص، ترجمه به فارسی همراه با متن

۱۱. سخنان حضرت سیدالشهدا (ع)، شمس‌الدین رشدیه، تهران، بی‌تا، ۱۱۳ ص

۱۲. سخنان سیدالشهدا (ع)، جواد فاضل، تهران

۱۳. شعله‌های آتش یا پاره‌ای از سخنان امام حسین (ع) و یارانش، حسن شمس گیلانی، مشعل آزادی، تهران، چاپ اول، ۱۳۵۳ ش.، ۱۵۴ ص

۱۴. الصحیفـه الحسینیه، محمدحسین شهرستانی، چاپ تهران، ۱۳۰۶ ق.، ۳۶۰ ص، چاپ بمبئی، ۱۹۲ ص، سنگی، چاپ تهران، اشرفی، ۱۳۵۴ ش.، ۲۶۴ ص. این اثر را مهدی غضنفری به فارسی ترجمه و چاپ کرده است. این اثر حاوی دعاهایی است که از امام حسین (ع) روایت شده است.

۱۵. صحیفـ‹ الحسین (ع)، جواد قیومی، چاپ اول، قم، انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین قم، ۱۳۷۴ ش.، مانند اثر پیشین است.

۱۶. نهج الشهاد›، ترجمه و نگارش از احمد فرزانه، تنقیح و اسناد از مرتضی رضوی، چاپ اول، قم، مؤسسه نشر فرهنگ اهل بیت (ع)، محرم ۱۴۰۳، ۵۰۴ ص وزیری، به سبک و سیاق نهج البلاغه و شامل خطبه‌ها و نامه‌ها و دعاها و کلمات قصار امام حسین (ع) است.

۱۷. کلمات امام حسین (ع)، علی کاظمی، قم، ۱۳۵۵ ش.

۱۸. موسوعـه کلمات الامام الحسین (ع)، گروه حدیث پژوهشکده باقرالعلوم، قم، وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی، دارالمعروف (نشر معروف)، چاپ اول، شعبان ۱۴۱۵، ۸۷۸ ص، وزیری

جامع‌ترین مجموعه‌ای است که تاکنون از سخنان امام حسین (ع) گردآوری و چاپ شده است و مورد توجه پژوهشگران بوده و در عرض یک سال، سه بار تجدید چاپ شده است. «موسوعـ‹ کلمات الامام حسین (ع)» حاوی ۹۹۶ حدیث و ۱۴۹ قطعه شعر منقول از سیدالشهدا (ع) است. این مجموعه گران‌بار در دو بخش و یک مجلد گردآوری شده است، بخش اول سخنان و اشعاری را دربرمی‌گیرد که به ترتیب تاریخ صدور، در چهار بخش فصل‌بندی شده است:
فصل اول) سخنان امام حسین (ع) در زمان پیامبر (ص)
فصل دوم) سخنان آن حضرت در عصر امام علی (ع)
فصل سوم) سخنان و اشعار حضرتش در روزگار امام حسن
فصل چهارم) سخنان و اشعار ایشان در دوران امامت خویش تا زمان شهادت
در بخش دوم، سخنان و اشعار آن حضرت بر حسب موضوع گردآوری شده است و شامل سخنانی می‌شود که زمان صدور آنها معلوم نشده و این قسمت در پنج فصل، مرتب شده است:
اصول عقاید، احکام فقهی و عملی (از طهارت تا دیات)، اخلاق و آداب معاشرت، دعاهای منقول از آن حضرت و شعرها که بر اساس الفبای قافیه‌ها ترتیب یافته است.
در این اثر ماندگار و پربار، کاستی‌ها و تسامحات چندی دیده می‌شود که مهم‌تر از همه دو مسئله زیر است:
۱. پدیدآورندگان بزرگوار این دایر›‌المعارف روایی، به منابع دست اول و دوم بسنده نکرده‌اند و در موارد زیادی از کتاب‌های دست چندم و حتی گاه‌گاهی از کتاب‌های غیر مستندی چون «اسرار الشهاد›» فاضل دربندی و «معالی السبطین» حائری و ... نیز سود جسته‌اند که مستند بودن آن را زیر سؤال می‌برد و به این طریق بسیاری از تحریفات عاشورا را در خود جای می‌دهد.

۲. لزوم فهرست‌های فنی و کلیدی در این‌گونه آثار اجتناب‌ناپذیر است؛ اما این کتاب قطور تنها فهرست مجملی از موضوعات را دربردارد و از دیگر فهرست‌های ضروری خبری نیست و این مسئله درست به این می‌ماند که گنجینه‌ای بدون کلید در دست باشد.

ناگفته نماند که پس از چاپ سوم کتاب، با وجود اینکه به‌زودی نایاب شده بود و چنین می‌نمود که چاپ چهارم آن نیز روانه بازار خواهد شد، گردآورندگان کوشای آن ضروری دیدند که ضمن تکمیل اثر (اضافه‌کردن روایت‌هایی که پس از انتشار کتاب از منابع استخراج شده بود) درباره تحریفات آن نیز بازبینی کنند.

گفتنی است که معجم الفاظ و فهرست‌های راهنما و ترجمه فارسی این دایر›المعارف، هرکدام جداگانه در دست تهیه است که ان‌شاءالله به‌زودی چاپ خواهد شد.

۱۹. مسند الامام الشهید ابی‌عبدالله الحسین بن علی (ع)، جمع و ترتیب از: عزیزالله عطاردی، چاپ اول، ۱۳۷۶ش.، خراسان، انتشارات عطارد، در سه مجلد: ج اول در ۵۳۱ ص، جلد ۲ در ۵۷۱ ص و ج ۳ در ۵۰۴ ص، در مجموع ۱۶۰۶ ص، وزیری و در سه فصل به ترتیب:

۱. درباره زندگانی امام حسین (ع) و مناقب و فضایل حضرتش و در مورد وقایعی که در مبارزه با معاویه و یزید داشت که شامل گزارش شهادت امام (ع) و اولاد و اصحابش نیز می‌شود.

۲. حاوی احادیث و اخباری که از آن حضرت درباره توحید، امامت، احکام، آداب و اخلاق روایت شده است.

۳. معجم راویانی که از امام حسین (ع) به طریق متصل یا مرسل روایت کرده‌اند، همراه با مختصر گزارشی از شأن و مقام هریک از راویان و سخنانی که در حق هرکدام از آنها، اعم از مدح و قدح گفته شده است.

این اثر پرحجم نیز از فهرست‌های راهنما و ضروری، محروم است و این، کار را در مراجعه برای پژوهشگران سخت می‌کند. امتیازی که این اثر نسبت به موسوعـ‹ (کتاب پیشین) می‌تواند داشته باشد، استفاده نکردن مؤلف آن از منابع دست چندم است؛ مگر در مواردی که از بحار الانوار و ... نقل می‌کند که در مقایسه با موسوعه بسیار اندک است. در عین حال این اثر بر خلاف موسوعه که برای هر حدیثی چندین سند و مدرک می‌آورد، تنها به یک مدرک در هر روایتی بسنده کرده است و این امر، باعث ضعف استناد شده است و مؤلف محترم برای جبران این ضعف گاهی یک حدیث بسیار قریب‌المضمون را چندین بار از اول تا آخر از منابع مختلف نقل می‌کند که اشکال دیگری را به دنبال دارد که تکرار مکررات است و در این اثر ماندنی بسیار به چشم می‌خورد؛ شاید هم مُسندبودن کتاب همین را اقتضا کرده و چاره‌ای جز این نبوده است؛ چراکه سبک و سیاق بیشتر ارباب مسانید در گذشته نیز چنین بوده است.

د) کتاب‌های اصلاحی، استدلالی و انتقادی

۱. بررسی تاریخ عاشورا، متن سخنرانی مرحوم دکتر محمدابراهیم آیتی، با مقدمه علی‌اکبر غفاری، چاپ دوم، تهران، کتابخانه صدوق، ۱۳۴۷ ش.، ۲۶۸ ص، وزیری
این کتاب حاوی ۱۷ سخنرانی مستند و مستدلی است که مرحوم‌ آیتی درباره تاریخ عاشورا ایراد کرده‌اند که آکنده از تحقیقات مفید است.

۲. گفتار عاشورا، جمعی از دانشمندان، تهران، ۱۳۴۶ ش.
این کتاب که چاپ هشتم آن را در ۱۳۶۰ ش. و در ۱۷۷ ص، وزیری، شرکت سهامی انتشار، منتشر کرده است، شامل چند گفتار تاریخی تحلیلی از آقایان مطهری، بهشتی، طالقانی و ابراهیم آیتی است.

۳. درسی که حسین بن علی (ع) به انسان‌ها آموخت، شهید عبدالکریم هاشمی‌نژاد، تهران، ۱۳۴۷ ش.
این اثر آموزنده و راه‌گشا که بارها تجدید چاپ شده از آن دسته آثاری است که در موضوع خود موفق و سودمند است.

۴. شهید جاوید، نعمت‌الله صالحی نجف‌آبادی، چاپ پانزدهم، قم، ۱۳۶۹ ش.، ۴۷۱ ص، وزیری
درباره این کتاب قضاوت‌های ضد و نقیضی شده است. برخی بر این عقیده استوار هستند که این کتاب بسیار بی‌راهه رفته است و اگر نویسنده آن شهامتش را داشت، می‌بایست نام آن را نه «شهید جاوید» که «شهید جاهل» می‌گذاشت و تنها با این عنوان بود که کتابش اسم بامسمایی داشت و برخی دیگر را نیز عقیده چنین است که می‌گویند: «نویسنده آن طرحی نو در انداخته و کاری کارستان کرده است.» به هر حال:
متاع کفر و دین، بی‌مشتری نیست/گروهی این، گروهی آن پسندند
کتاب مورد بحث از همان ابتدای انتشار توسط برخی دانشمندان معاصر شیعی، نقد و بررسی و گاهی نیز به‌سختی رد و طرد شد. افزون بر نقد شهید مطهری در حماسه حسینی (جلد سوم) و نقد آیت‌الله صافی در کتاب شهید آگاه که بیشتر شهرت یافته‌اند، کتاب‌ها و مقالات زیادی در نقد و رد آن نوشته شده است که بعضی نام برده می‌شود:
الف) دفاع از حسین شهید، محمدعلی انصاری قمی، تهران، اسلامیه، ۱۳۵۰ ش.، ۵۰۸-۱۲۰ ص
ب) جواب او از کتاب او یا پاسخ شبهات شهید جاوید، عبدالصاحب سیدمحمد مهدی مرتضوی، قم، انتشارات علامه، ۱۳۵۰ ش.، ۲۸۷ ص، وزیری
ج) سالار شهیدان، سیداحمد فهری زنجانی، تهران، جهان، ۱۹۷۱ م. ۴۰۱ ص
د) پاسداران وحی، شهاب‌الدین اشراقی و محمد موحدی فاضل لنکرانی، قم.، ۱۳۵۱ ش.
هـ) بررسی قسمتی از شهید جاوید، رضا استادی، قم، چاپ پیروز، بی‌تا، ۱۰۷ ص
و) کتاب هفت‌ ساله چرا صدا درآورد؟ شیخ علی پناه اشتهاردی، چاپ اول، چاپخانه مهر استوار، ۱۳۵۲ ش.
ز) مقصد الحسین، ابوالفضل زاهدی قمی، قم، چاپ پیروز، چاپ سوم، ۱۳۵۰ ش.، ۵۶ ص

۵. پیشوای شهیدان، سیدرضا صدر، تهران، ۱۳۶۲ ش. و چاپ دوم، قم، انتشارات ۲۲ بهمن، بی‌تا، ۴۳۶ ص، رقعی

۶. بررسی و تحقیق پیرامون نهضت حسینی، سیدعلی فرحی، چاپ اول، ۱۳۷۵ ش.، تهران دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۵۳۶ ص،وزیری

۷. پس از پنجاه سال پژوهشی تازه پیرامون قیام حسین (ع)، سیدجعفر شهیدی، تهران، انتشارات امیرکبیر، ۱۳۵۸ ش.، ۲۱۹ ص، رقعی
این اثر ماندگار جای خود را در میان قشر آگاه جامعه به‌خوبی باز کرده و مورد استقبال واقع شده است. کتاب، قیام عاشورا را از نظر تاریخی، ریشه‌یابی کرده و به صورت تحلیلی آن را پی‌گرفته است. بارها و بیشتر با نام قیام حسین (ع) تجدید چاپ شده است.
کتاب پربار دیگری هم از این نویسنده فرهیخته و متخصص، به نام «زندگانی علی به الحسین (ع)» انتشار یافته است که به‌نوعی می‌تواند متمم و تکمیل‌کننده کتاب قیام حسین (ع) به حساب آید.

۸. قیام جاودانه، محمدرضا حکیمی، چاپ اول، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۷۳ ش.، ۲۳۱ ص، رقعی
این اثر پویا را یکی از مصلحان معاصر و دردآشنا با قلمی بس با صلابت و صمیمی نوشته است. نویسنده که خود از دیرباز توجه خاصی نسبت به عاشورا و مراسم حسینی داشته است و از محققان و پژوهشگران مبارز و زمان‌شناس شمرده می‌شود، در این اثر نیز مانند آثار پربار دیگرش از دیدگاه اصلاحی و انتقادی به عاشوراپژوهی و پیامدهای عاشورای بزرگ حسینی نگریسته است.

هـ) کتاب‌های ادبی، هنری

۱. آتشکده نیر، میرزا محمدتقی مامقانی تبریزی، معروف به حجـ‹‌الاسلام نیر تبریزی و متخلص به «نیر» (۱۳۱۲-۱۲۴۸ ق.)، چاپ چهارم، تهران، مرکز نشر کتاب، بی‌تا، ۲۷۶ ص، رقعی
«آتشکده»، نخست در سال ۱۳۱۵ ق. در تهران و بار دوم در سال ۱۳۴۶ ق. در تبریز به صورت سنگی منتشر می‌شود و پس از آن نیز چندین بار به صورت حروفچینی شده است و گاه با عنوان «آتشکده» و گاهی دیگر با نام «دیوان اشعار حجـ‹‌الاسلام نیر» انتشار می‌یابد.
از آنجا که سراینده آتشکده خود از دانشمندانی موفق و به‌نام بوده است و در ادبیات سه زبان عربی و فارسی و ترکی به حد کافی تبحر داشت، اشعارش از نظر هنری به حد نصاب رسیده و گاهی نیز فوق‌العاده است؛ به‌ویژه ترکیب‌بند بلندی که ۲۸ بند آن در آتشکده آمده است، در نوع خود بی‌نظیر است و به‌حق از ترکیب‌بند معروف محتشم کاشانی هم موفق‌تر و فراتر است و از نظر عمق محتوا نیز از نظایر خود (زبد› الاسرار و گنجینـ‹ اسرار) ممتاز است.
جالب‌تر از همه تحلیل دقیق تاریخی و ریشه‌یابی درست واقعه کربلاست که حاکی از ژرف‌اندیشی شاعر است:
دانی چه روز دختر زهرا اسیر شد
روزی که طرح بیعت «منا امیر» شد

۲. زبده الاسرار، حاجی میرزا حسن صفی‌علیشاه (۱۳۱۶-۱۲۵۱ ش.) به تصحیح ضیاءالدین مولوی گیلانی، انتشارات صفی‌علیشاه، چاپ سوم ۱۳۶۱ ش.، ۴۲۴ ص، خشتی.
مثنوی بلند و بالایی است که مثل مثنوی آتشکده در وزن مثنوی مولوی سروده شده است. صفی علیشاه خود در دیباچه آن می‌نویسد: «گفتم، وجود ناچیز خود را در ظلّ بیرق حسینی کشانم، شاید به حمایت آن مولای عالمیان از سطوت مؤاخذه‌ات در امان مانم. گوهر ثنای آن مولای را با کمال نادانی و منتهای بی‌زبانی به رشته نظم کشیدم و با ران ملخ به پیشگاه جلال سلیمان زمان شدم ...»
و در نهایت دیباچه هم با خلاق بی‌همتا چنین مناجات می‌کند:
وحیدا به وحدت حسینت از قید کثرتم برهان!
شهیدا به شهادت جوانانت، شربت مرادم بچشان!
جوادا به محنت سجادت به خلعت ارشادم بنواز!
نصیرا به اسیری زینبت از مدینه منیتم دربه‌در ساز!...
و در صفحات نخستین متن زبد›‌الاسرار نیز می‌گوید:
گویم اندر داستان کربلا
سر عرفان را عیان و برملا
و در جایی دیگر سخن می‌نویسد:
در هندوستان به تألیف زبد›‌الاسرار ... در اسرار شهادت و تطبیق [آن] با سلوک الی الله موفق شدم.
از نمونه‌های ناب اشعار زبد›‌الاسرار نیز به یک بیت بسنده می‌شود؛ آنگاه که به شهادت حضرت علی اصغر (ع) می‌رسد، می‌گوید:
گرچه خوانند اهل عالم اصغرش
من ندانم جز ولی اکبرش

۳. گنجینـه الاسرار [گنجینه اسرار]، نورالله اصفهانی سامانی، مشهور به عمان سامانی (۱۳۲۲-۱۲۶۴ ق.)، تهران، انتشارات محمودی، تاریخ مقدمه ۱۳۴۵ ش.، به انضمام دیوان وحدت کرمانشاهی، ۱۲۶ ص، رقعی
این اثر نیز مانند دو اثر پیشین (آتشکده نیر و زبد› الاسرار صفی) در وزن و قالب مثنوی مولوی سروده شده است و بسیار به همدیگر شبیه هستند. به نظر می‌رسد که نخست حجت‌الاسلام نیر تبریزی، آتشکده را سروده و منتشر ساخته است و سپس صفی علیشاه و عمان سامانی به استقبال آن رفته‌اند؛ اما از این گنجینه اسرار عمان، شهرت افزون‌تری یافته، به‌ویژه پس از انقلاب، اقبال بیشتری به آن نشان داده می‌شود. استاد شهید مرتضی مطهری درباره اشعار صفی علیشاه و عمان سامانی، سخنی دارد که بسیار مفید است. استاد می‌گوید: «در طول تاریخ، برداشت‌ها از حادثه کربلا بسیار متفاوت بوده است؛ مثلاً برداشت دعبل خزاعی، از شعرای معاصر حضرت رضا (ع)، برداشت دعبل خزاعی، از شعرای معاصر حضرت رضا (ع)، برداشت کمیت اسدی، از شعرای معاصر امام سجاد و امام باقر [و امام صادق] (ع) با برداشت مثلاً محتشم کاشانی یا [عمان] سامانی و یا صفی علیشاه طور دیگری [است] و اقبال لاهوری به‌گونه‌ای دیگر. این چگونه است؟ به نظر من همه اینها، برداشت‌های صحیح است (البته برداشت‌های غلط هم وجود دارد. با برداشت‌های غلط کاری ندارم)، ولی ناقص است؛ صحیح است؛ ولی کامل نیست؛ صحیح است، یعنی غلط و دروغ نیست؛ ولی یک جنبه آن است ... .
برداشت امثال دعبل خزاعی از نهضت اباعبدالله [ع]، به تناسب زمان، فقط جنبه‌های پرخاشگری آن است؛ برداشت محتشم کاشانی جنبه‌های تأثرآمیز، رقت‌آور و گریه‌آور آن است؛ برداشت عمان سامانی یا صفی علیشاه از این نهضت برداشت‌های عرفانی، عشق الهی، محبت لهی و پاکبازی در راه حق است که اساسی‌ترین جنبه‌های قیام حسینی، جنبه پاکبازی او در راه حق است. همه این برداشت‌ها درست است؛ ولی به مثابه یکی از جنبه‌ها [است] ...

۴. روضـه الاسرار، میرزا محمدعلی بن قنبر علی سروش اصفهانی (۱۲۸۵-۱۲۲۸ ق.) متخلص به سروش
این اثر هنری نیز همچون آثار یادشده، در قالب مثنوی و به زبان فارسی سروده شده است. آقابزرگ تهرانی در الذریعه، ج ۱۱، ص ۲۲۸ می‌نویسد که این کتاب چاپ شده است؛ ولی ما نسخه‌ای از آن نیافتیم. به هر حال این مثنوی در هزار و اندی بیت در رثای حضرت سیدالشهداء (ع) نوشته شده و نسخه‌ای از آن به صورت خطی در ۴۶ برگ که به تاریخ ۱۳۱۶ ق. کتاب شده، در کتابخانه آستان قدس حضرت معصومه به شماره ۶۴۴ موجود است. دو نسخه دیگر نیز از آن به صورت خطی در کتابخانه ملی تبریز به شماره ردیف ۷۵۵ و شماره دفتر ۲/۲۶۶۷ و ... نگهداری می‌شود.

۵. ابوالشهداء الحسین بن علی، عباس محمود عقاد مصری
این کتاب را آقای معزی دزفولی، با نام پیشوای شهیدان به فارسی ترجمه کرده و در تهران چاپ شده است.

۶. الامام الحسین فی حلـ‹ البرفیر، سلیمان کتابی، چاپ اول، دارالکتاب الاسلامی، ۱۴۱۰ ق.، ۱۷۶ ص وزیری
این اثر به قلم ادیب و نویسنده پرآوازه، سلیمان کتابی، از نویسندگان مسیحی لبنان است که جایزه اول را در مسابقه جمعی از نویسندگان به دست آورد. این کتاب نویسنده اهل ذوق و حالی را می‌طلبد که در هر دو زبان عربی و فارسی، دستی در قلم داشته باشد تا آن را، آن‌چنان که سزاوار است، به فارسی ترجمه کند. ناگفته نماند که از کتابی آثار دیگری نیز پیش از این با نام‌های الامام علی تبراس و متراس، فاطمـ‹‌الزهراء علیهماالسلام وترٌ فی غمد و الامام الحسن الکوثر المهدور منتشر شده بود که اولی را با نام‌های مختلف چند نویسنده ترجمه کرده‌اند و دومی با نام فاطمه زهرا علیهما السلام زهی در نیام به فارسی ترجمه و منتشر شده‌اند.

۷. برترین هدف در برترین نهاد (پرتویی از زندگانی امام حسین (ع))، عبدالله علائلی، ترجمه به فارسی از: سیدمحمدمهدی جعفری، چاپ اول، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، زمستان ۱۳۷۱ ش.، ۱۷۲ ص، وزیری
این اثر ترجمه کتاب سمو المعنی فی سمو الذات او اشعـ‹ من حیا› الحسین (ع)، نوشته علامه عبدالله علائلی لبنانی، از نویسندگان نامدار اهل سنت است. علائلی ابتدا سلسله کتاب‌هایی را با نام کلی «الامام الحسین» و در سه جلد به نام‌های زیر منتشر ساخت:
۱. سموالمعنی فی سمو الذات او اشعـ‹ من حیا› الحسین
۲. تاریخ الحسین
۳. ایام الحسین
سپس همگی را با همان عنوان الامام الحسین و در ۵۵۸ ص، وزیری منتشر کرد که کتاب مورد بحث، ترجمه‌ای از جلد اول آن است. درباره این کتاب سخن جالبی را از آیت‌الله محمدحسین غروی اصفحانی، فیلسوف و فقیه و اصولی بزرگ شیعی که خود نیز اشعار آبدار و ماندگاری درباره عاشورا به دو زبان عربی و فارسی دارد، نقل می‌کنند که جا دارد، یادآوری شود. استاد سیدعزالدین زنجانی از پسر مرحوم محقق غروی اصفهانی (شیخ محمد غروی) نقل می‌کند که او گفت:
«پدرم بعد از مطالعه این کتاب، فرمود که راجع به حضرت سیدالشهدا (ع) یا این‌طور بنویسند و یا هیچ ننویسند.
گفتنی است که پیش‌تر نیز این کتاب (سمو المعنی ... حلقه اول از کتاب الامام الحسین) را محمدباقر کمره‌ای (م ۱۴۱۶ ق.) به فارسی ترجمه و به اسم همت بلند منتشر کرده بود؛ اما در ترجمه مورد بحث (برترین هدف ...) اشتباهی به چشم خورد که جا دارد، در چاپ‌های بعدی اصلاح شود، مترجم در پیوست‌هایی که در آخر کتاب آورده است، قاضی ابوبکر بن عربی، گوینده سخن کذابی «قتل الحسین بسیف جده» را همان ابن عربی معروف در عرفان تصور کرده و زندگانی‌نامه این را به جای آن یکی آورده است و در نتیجه سخن آن‌چنانی را به ابن عربی عارف و صوفی، صاحب فصوص و فتوحات نسبت داده است که بی‌گمان غلط است و پیش‌تر در متن این کتاب (فصل سوم از بخش اول، عوامل تحریف در میان اهل سنت) سخن در این باره گذشت. به هر حال جزو دوم این ترجمه را نیز با همین نام برترین هدف ... ناشر مذکور به‌تازگی به بازار کتاب وارد کرد که امید می‌رود، مترجم محترم قسمت‌های باقی‌مانده را نیز به‌زودی منتشر سازد.

۸. امام عظیم حسین بن علی (ع)، میرزا خلیل کمره‌ای، چاپ اول، تهران، انتشارات کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۵۷ ش.
در هفتاد صفحه و با قطع وزیری انتشار یافته است که با نام‌های دیگری چون: عصر شجاعت، هفتاد و دو تن و یک تن و معجزه تاریخ هم از آن یاد می‌شود.

۹. الفبای فکری امام حسین (ع)، محمدرضا صالحی کرمانی، چاپ دوم، تهران، کانون انتشار، ۱۳۵۱ ش.، ۳۵۱ ص، رقعی

۱۰. آنجا که حق پیروز است، پرویز خرسند، چاپ هشتم، تهران، انتشارات اطلاعات، ۱۳۷۱ش.، ۱۷۹ ص، رقعی

۱۱. برزیگران دشت خون، پرویز خرسند، چاپ دهم، تهران، مؤسسه اطلاعات، ۱۳۷۱ ش.، ۹۷ ص، رقعی، با مقدمه‌ای از استاد محمدتقی شریعتی مزینانی

۱۲. بررسی کوتاهی از زندگانی رهبر آزادگان حسین (ع)، محمود حکیمی، قم، انتشارات نسل جوان، ۱۰۳ ص، جیبی

۱۳. حسین (ع) آنکه هرگز تسلیم نشد، محمد رشاد، چاپ دوم، تهران، نشر اندیشه، ۱۳۵۵ ش.، ۲۶۰ ص، رقعی

۱۴. بال سرخ قنوت، به کوشش استادمحمدعلی مجاهدی متخلص به پروانه، چاپ اول ۱۳۷۶ ش.، دفتر ادبیات آیینی (حوزه هنری)، مجموعه‌ای از شعرهای عاشورایی در قالب‌های غزل، مثنوی، رباعی، دو بیتی و ... است.

۱۵. زندگانی امام حسین (ع)، زین‌العابدین رهنما، چاپ هفدهم، تهران، انتشارات زوار، ۱۳۷۶ ش، ۴۶۴ صفحه وزیری

۱۶. مرثیه‌ای که ناسروده ماند، پرویز خرسند، چاپ نهم، تهران، انتشارات اطلاعات، ۱۳۷۱ ش.، ۱۵۱ ص، رقعی

۱۷. نهضـه الحسین، علامه سید هبـ‹‌الدین بغدادی (شهرستانی) ناشر: محمدعلی انصاری قمی، قم، چاپخانه مهر، ۱۳۴۵ ق.، به ضمیمه دوازده بند ملک‌الشعرای صبوری خراسانی (پدر بهار، شاعر معروف)، ۱۲۰ + ۱۶۰ ص، وزیری، متن به زبان عربی و ضمیمه به زبان فارسی است.

۱۸. یک شب و روز عاشورا، حاج میرزا خلیل کمره‌ای، چاپ دوم، تهران، مؤسسه انتشارات امیرکبیر، ۱۳۶۲ ش.، ۲۲۶ ص، وزیری

۱۹. معصوم پنجم، جواد فاضل، تهران، بی‌تا

۲۰. کنوز السعاده و رموز الشهاده، محمد رفیع طباطبایی تبریزی، تبریز، چاپ سنگی، ۱۳۲۲ ق.، ۳۰۵ ص، رقعی-خشتی. از آنجا که نویسنده کتاب با دیدی عارفانه به عاشورا و امام حسین (ع) نگریسته است، هر سطر آن را با سوز و حال نگاشته و اثری مانا و شایسته از خود به یادگار گذاشته است. از تاریخ نشر کتاب، بیش از صد سال می‌گذرد و اینک ناشری می‌طلبد که آن را پس از تحقیق و تصحیح در قالبی امروزین به زیور طبع بیاراید.
و ده‌ها کتاب دیگر که شمارش آنها در این مجال نمی‌گنجد.

محققان و عاشوراپژوهان توجه کنند:
مجموعه ارزشمندی از محتوای تولیدشده توسط خیمه و سایر رسانه‌ها در موضوعات عاشورایی به صورت دسته‌بندی‌شده در بخش پرونده‌های ویژه سایت خیمه منتشر شده است. این محتوا، آرشیو كامل ماهنامه خیمه در هفت سال انتشار خود را نیز شامل می‌شود. برخی از این موضوعات در ادامه آمده است:
فهرست نهادهای فعال در عرصه عاشورا، روش‌شناسی پژوهش در عرصه عاشورا،‌ مأخذ و منابع عاشورایی،‌ چهره‌ها (‌عاشوراپژوهان،‌ عاشورانگاران، عاشورا‌شناسان)،‌ ادعیه و متون دینی،‌ ایده تأسیس دانشکده‌ای مرتبط با موضوعات عاشورایی،‌ مفاهیم،‌ آداب و رسوم و مناسک عاشورایی،‌ جامعه‌شناسی هیئت،‌ هویت هیئت،‌ سیاست و دیانت،‌ دستمزد،‌ محصولات و کالاهای فرهنگی و مذهبی،‌ نوحه و نغمه‌های آیینی،‌ تعزیه‌،‌ موزه هیئت،‌ بازسازی عتبات عالیات، سفر به عتبات عالیات،‌ مجالس مذهبی بانوان، جشن‌های مذهبی،‌ نیایش‌های جمعی،‌ نظارت بر عزاداری‌ها،‌ ‌رسانه آیینی.