آرمان هیأت - غریبه آشنا

بحر طویل در رثای جانسوز حضرت علی بن موسی الرضا (ع)

تئاتر دینی، اصطلاح بحث‌برانگیز حوزه تئاتر در این سال‌هاست. با اینکه تعریف این واژه نزد هنرمندان تئاتر یکسان نیست و حتی عده‌ای نیز با آن مخالفت می‌کنند، جشنواره‌هایی با این محوریت در کشور برگزار می‌شود.
در این شماره سعی شده است، به آنچه مرتبط با این اصطلاح در تئاتر کشور مطرح می‌شود، پرداخته شود.
گفت‌وگو با دکتر انسیه خزعلی درباره کتاب «امام حسین (ع) در شعر معاصر عربی» و یادداشتی از «احد ده بزرگی» درباره ادبیات آیینی و به‌ویژه عاشورایی از دیگر موضوعات این بخش است.

مرحوم هاشم «تراب» كاشانی: چونکه در طوس غریب الغربا، پرتو انوار خدا، خسرو اقلیم وفا، معنی والشمس ضحی، ترجمه بدر دجی، کاشف اسرار خفا، قبله ارباب صفا، گوهر دریای ولا، قلزم مواج سخا، مردمک چشم حیا، شاه فلک جاه رضا، گشت ز مأمون دغا، از وطن خویش جدا، در ره تسلیم و رضا، گشت چو در بزم جفا، جرعه‌کش جام بلا، گفت ابا صلت بیا تا نگری امر قضا را.
از ستمکاری مأمون ستم‌گستر می‌شوم، شدم بر عنب سم‌زده مسموم، جگر خسته و مغموم، در این ساعت معلوم، پس از روزی مقسوم، اجل بر من مظلوم، مقدر شد و معلوم، چه سازم من معصوم، ز هستی شده معدوم، حیاتم شده مختوم، ز یاران همه محروم، مگر خادم و مخدوم، چه از هند و چه از روم، که هستید در این بوم، جزا را شده موهوم، بدانند ز قیوم، شود بر همه مفهوم، که مسمومم و محروم، قضا را شده محکوم، وفا را شده موسوم، به حال من مظلوم، دل سنگ شود موم، بدارند چو مرقوم، در او نام رضا را.

ای اباصلت دل افکار حزین خیز و درِ خانه نخستین به رُخم بند، پس از این ز زمین فرش فروچین که شود خاک زمین، بستر این زار حزین، نیست مرا چونکه معین، غیر خداوند یقین، قسمت من بود همین، عاقبتم کار چنین، گردد و بدرود کنم دار فنا را.

ای صبا بر به تقی از من مظلوم خبر، گوی که هستی تو مگر، بی‌خبر از حال پدر، بسته رضا بار سفر، کن به سوی طوس گذر، بین که چو شمع است شرر، بر دلم از سوز جگر، بستر من خاک نگر، بر نهم از خشت تو سر، بر سر زانوی تو بگذار و نظر سوی تو در وقت حذر باشدم از اشک بصر، بنگریم عارض تر، وه که به معصومه خبر کس نبرد تا که گذر، بر سر من آورد و چاک زند رخت عزا را.

ای (تراب) از غم سلطان غریبان، عوض اشک بدامان، بفشان لؤلؤ و مرجان که چرا شاه خراسان، به خراسان چو غریبان، شده مسموم ز عدوان، شده مقتول ز دونان، به لب آورده ز غم جان، شده جانش بر جانان، ز وطن مانده به حرمان، ز تقی مانده به هجران، نه به طوسش سر و سامان، نه ورا داروی درمان، ز دلش تا فلک افغان ز فغانش همه ارکان، متزلزل که به دوران ز چه فکرند بقا را.