آرمان هیأت - فاطمه نوری در گوشوار عرش

گزارشی از نشست «حضرت فاطمه(س)در حوزه ادبیات آیینی»

نشست «حضرت فاطمه(س)در حوزه ادبیات آیینی» شنبه ۲۵ اردیبهشت در سرای اهل قلمِ بیست و سومین نمایشگاه بین‌المللی كتاب تهران با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین «علی ریاحی»، دكتر «مرضیه محمد‌زاده» و «شهاب موسوی» برگزار شد.

سمیرا شاه‌قلی:دكتر محمدزاده در این نشست با اشاره به اسماء، القاب و كنیه‌های حضرت فاطمه(س)گفت: «رسول گرامی اسلام(ص)دخترش را فاطمه نام نهاد. فاطمه وصفی است از مصدر «فطم» به معنای جداشدن و بریده‌شدن. این صیغه بر وزن فاعلی معنای مفعولی می‌دهد؛ یعنی جداشده. حال ممكن است این سؤال پیش آید كه فاطمه از چه چیزی جدا شده و متكلمین می‌گویند، فاطمه(س)از هر گونه شر و پلیدی بریده شده است.»

وی ادامه داد: «حدیثی از رسول اسلام(ص)نقل شده: «دخترم را فاطمه نام نهادم؛ زیرا خداوند او و ذریه یا شیعیانش را از آتش جهنم برید.» در جای دیگر ایشان فرمود: «دخترم، فاطمه است. كفو و همتا ندارد.» امام جعفر صادق(ع)نیز فرمود: «مادرمان فاطمه(س)است؛ زیرا از همه زنان به دلیل علم، فضل، خداترسی برتر است و نمونه ندارد. از امام سجاد(ع)هم نقل شده: «مادرمان فاطمه(س)است؛ زیرا از هر پلیدی پاك و بدور است.» عرفا می‌گویند، او از ماسوی الله قطع و در الله حل شده است.»
محقق دانشنامه جهان اسلام در بخش تاریخ، درباره القاب فاطمه(س)گفت: «وی زهراست؛ به معنای نورانی تابناك و درخشان. از روزی كه خود را شناخت تا همیشه تاریخ چون ستاره‌ای بر تارك تاریخ اسلام می‌درخشد. این نور با نوری كه ما می‌بینیم، فرق می‌كند؛ حقیقت محمدی، علوی و زهرایی و آن را خداوند در گوشوار عرش قرار داد تا برای همیشه آسمان و عرش را روشن کند. این نور از وجود خود زهراست؛ به علت همه سختی‌هایی كه در طول عمر خود تحمل كرد. چرا رسول اكرم(ص)صبح را با فاطمه(س)آغاز و شام را با او تمام می‌كند؟ چون در خانه فاطمه(س)نور حقیقت توحید و نور معرفت روشن است. در خانه ایشان خدا را بهتر می‌توان دید.»

نویسنده «دانشنامه شعر عاشورایی» افزود: «فاطمه(س)«محدثه» است. محدثه، هم به كسی كه در علم حدیث صاحب فراست است و هم به كسی كه به نوعی محل فرود الهامات الهی قرار می‌گیرد، گفته می‌شود. پس از رحلت رسول(ص)به فاصله ۹۵ روز جبرئیل به خانه فاطمه(س)رفت‌‌و‌آمد و مطالبی را بیان می‌كرد كه صحیفه فاطمیه است. صحیفه فاطمیه درباره اولاد فاطمه است، علی(ع)كاتب آن است و در دستان حضرت مهدی(عج)نگهداری می‌شود. رحلت رسول خدا(ص)برای فاطمه جانگداز است. حذف علی(ع)از خلافت، انحراف اسلام از مسیر اصلی، هجوم به خانه فاطمه، هتك حرمت فاطمه (س)، غصب فدك و ... از مواردی است كه بعد از رسول خدا(ص)بر سر فاطمه(س)آمده است. خداوند چگونه می‌تواند، محبوبه خود را تنها بگذارد؟»

وی در توضیح مطلب فوق افزود: «خداوند جبرئیل را نازل می‌كند و می‌گوید، این حركت رو به زوال نیست، حركت رو به كمال است. مهدی(عج)خواهد آمد تا انتقام همه ستمدیدگان عالم را بستاند.»
نویسنده کتاب «ام سلمه و نقش او در تاریخ اسلام» با اشاره به دیگر القاب حضرت زهرا(س)گفت: «فاطمه(س)«حسان» است؛ حسان به زن پاكدامن عفیف شوهردار گفته می‌شود.

فاطمه(س)عذراست؛ به معنای بكر و دست نخورده. چه چیز ایشان، بکر است؟ هیچ‌گونه آرایش و پیرایشی بر صحنه دل ایشان نقش نبسته است.»

وی افزود: «فاطمه(س)صدیقه است؛ نه فقط به معنای راستگو، بلكه آیات الهی را با همه وجود تصدیق می‌كند. فاطمه(س)طاهره و راضیه است؛ راضیه یعنی رضای پروردگارش را قبول می‌كند، خدا را دوست دارد و عاشق آن است. فاطمه(س)همچنین «مرضیه» است؛ یعنی خدا وی را دوست دارد.
فاطمه(س)«كوثر» است؛ به معنای «خیر كثیر». به كثیرالنسل نیز كوثر گفته می‌شود. اولاد حضرت زهرا(س)معادل ندارد؛ همچنین به حوضی در بهشت، كوثر گفته می‌شود که علی(ع)ساقی آن است. كوثر نامی از سوره قرآن است.»

نویسنده کتاب «حقیقت توبه»، «حورای انسیه» را لقب دیگر حضرت فاطمه(س)عنوان کرد و گفت: «حورا بُعد معنوی و انسیه بعد جسمانی فاطمه(س)را می‌رساند. فاطمه(س)مباركه است، بتول است. ایشان دارای كنیه‌های بی‌شماری است؛ «ام‌الحسن»، «ام‌الحسین» و ... . برخی از این كنیه‌ها اكتسابی هستند و برخی دیگر بار معنوی دارند، مانند «ام‌ابیها، ام‌الكتاب»، «ام‌الفضایل» و ... .»
دکترمحمدزاده ادامه داد: «ایشان «ام‌الكتاب» است؛ نه به این دلیل كه به كتاب‌ها آگاهی دارد، كه دارد. اگر قرآن همه معارف كتاب‌های دیگر را دارد كه دارد و اگر هر كدام از امامانِ ما یك كلمـ‹‌الله باشند، فاطمه(س)«ام‌الكتاب» است و نسبت به همه امامان(ع)مقام امیت دارد.

فاطمه «ام‌ابیها» شد؛ چون اگر هدف از خلق آدمی، رسیدن به انسان كامل باشد كه اكمل انسان‌های عالم، رسول خداست، آن‌وقت عصاره و چكیده رسول خدا فاطمه(س)است كه نسبت به رسول خدا(ص)نیز مقام امیت دارد.»

محمدزاده در پایان سخنان خود با تأکید بر اینکه فاطمه(س)بهترین الگوی زنان جهان است، گفت: «مغز متفكر اسلام، زنی اجتماعی، سیاستمدار و معلم، همسر و مادری نمونه است كه حضور فعالی در عرصه دین دارد؛ همچنین هانیه به معنای مهربان و مشوق، دیگر نام حضرت فاطمه(س)است.»
حجت‌الاسلام ریاحی، دیگر سخنران نشست بر شناخت حقیقی از منابع و اطلاعات حوزه دین تأكید كرد و توضیح داد: «شاید بسیاری از ما درباره احادیثی كه شنیده یا حتی خوانده‌ایم، اطلاعات و دانسته‌هایی داشته باشیم؛ اما بسیاری از این اطلاعات در اصلِ مطلب یا نحوه تشریحِ آنها اشتباه‌اند.»
وی افزود: «من بیش از ۳۰۰۰ حدیث را می‌توانم برشمارم كه اشتباه‌اند و سندیت ندارند. اگر می‌خواهیم در حوزه ادبیات دینی فعال باشیم، باید به جز حوزه ادبیات، در حوزه مسائل دینی نیز كارشناس باشیم تا بتوانیم منابع موثق را به‌خوبی تشخیص دهیم و در نهایت، متن موثق و زیبایی در این زمینه بنویسیم.»

«شهاب موسوی»، دبیر این نشست نیز در بخش‌هایی از این مراسم به شعرخوانی درباره حضرت فاطمه(س)پرداخت و گفت: «سخنوری و شعر، شمشیر شیعه است. باید در نظر داشته باشیم كه آیا ادبیات آیینی ما در حد دیگر بخش‌های ادبیات است و اگر فاصله‌ای دارد، این فاصله چه اندازه است و چگونه برطرف می‌شود.»

وی افزود: «در حوزه ادبیات آیینی، به برگزاری نشست‌های تخصصی برای شناخت منابع درخور ارجاع نیاز داریم تا بتوانیم وقایع و حوادث این حوزه را به‌زیبایی و در صحت كامل بیان كنیم.»