بعضی‌ها هیئت‌داری را با برگزاری جُنگ شادی اشتباه گرفته‌اند
جوان‌غلامان اباعبدالله
گفت‌وگو با سیدمجید رضوی
1 تير 1389 ساعت 0:19
از دیرباز هیئت و هیئت‌داری از مسائلی به شمار می‌رفته که وجه تمایزش با دیگر نهادهای مردمی، بیشتر سنتی‌بودنِ آن بوده است. مدتی است به دلیل پیچیده‌ترشدنِ مسائل فرهنگی و تعاملات انسان و جامعه، برخی به گسترده‌ترکردن و تنوع‌بخشیدن به حوزه فعالیت‌های مذهبی خود اقدام کرده‌اند.
جلال بیطرفان:ساحت‌هایی مثل عرصه اینترنت و ثبت وبگاه به نام هیئت و برگزاری همایش و نشست تخصصی و... از جمله این موارد است. یکی از این هیئت‌ها بزرگ‌ترین تشکل مذهبی حضرت محسن(ع)است که در این زمینه با مدیر اجرایی آن، سیدمجید رضوی گفت‌وگو کرده‌ایم. سیدمجید رضوی متولد سال ۶۲ در قم است. وی در سال ۱۳۸۲ به عنوان مسئول هیئت مذهبی مجمع عاشقان حضرت محسن(ع)برگزیده شد.
انگیزه شما برای تشکیل چنین تشکلی چه بوده است؟ ایده ابتدایی چنین طرحی از کجا و کی شروع شد؟
سال ۱۳۷۵ هیئتی با نام «مجمع عاشقان حضرت محسن(ع)» در یکی از محله‌های قدیمی تشکیل شد و هسته اولیه این هیئت، دوستانی در حدود ۱۱-۱۰ نفر بودند. سال ۷۸ به پیشنهاد دوستان، من هم به این هیئت وارد شدم. ابتدا جلسات، هفتگی و در شب‌های چهارشنبه با حضور جمعی بسیار صمیمی برگزار می‌شد؛ سپس این هیئت به پیشنهاد اهل هیئت کمی گرایش‌های خاص پیدا کرد؛ مثلاً اینکه در برخی جاها به ثبت رسید. سال ۸۲ مجمعی عمومی از میان هیئتی‌ها و مداحان و خطیبان هیئت تشکیل شد. من در سمت مدیریت آن انتخاب شدم. در همین سال که پایه هیئت شکل گرفته بود، تشکلی ایجاد کردیم و دست هیئت بسیار بازتر شد.
این هیئت چگونه و از چه راهی به بزرگ‌ترین تشکل غیر دولتی تبدیل شد؟
معمولاً تشکل‌ها را از بُعد عضویتی در طول یک سال بررسی می‌کنند. ما از سال ۸۲ از کوچک‌ترین بازه زمانی و مکانی برای عضوگیری استفاده کردیم. هدف ابتدایی، این بود که تعداد اعضا بالا رود و آنان را پشتیبانی کنیم. بعد از گذشت ۲ سال، بالغ بر ۲۵-۲۴ هزار نفر عضو گرفتیم. مردم در این ۲ سال، برنامه‌های هیئت حضرت محسن(ع)را شاهد بودند و احساس کردند که اندکی با برنامه‌های هیئت‌های دیگر فرق دارد؛ به همین دلیل تعداد اعضا بیشتر شد. اکنون ۳۵ هزار نفر عضو داریم. از طریق اینترنت هم امکان عضوگیری را فراهم کردیم. ابتدا از هیئت‌های مختلف آمار گرفتیم تا ببینیم کدام تشکل بیشترین عضو را دارد. بعد از اینکه مطمئن شدیم، تعدادمان از بقیه بیشتر است، اعلام کردیم، بزرگ‌ترین تشکل هستیم.
در مورد چشم‌انداز آینده و اهدافتان برای ما بگویید؟
تشکل ما مذهبی، بدون جانبداری از هیچ گروهی است. از اهداف ما ارتقای فرهنگی ساختار مدیریتی و اعضاست و برای این منظور کلاس‌هایی را برای آنان برگزار می‌کنیم؛ مثلاً در بهمن‌ماه سال گذشته درباره اصلاح الگوی مصرف برنامه داشتیم. بیشتر همّ و غم ما روی بحث فرهنگ و مذهب است و آمار نشان می‌دهد، تا کنون در این دو زمینه موفق بوده‌ایم. از مسئولان اصلی تشکل می‌توان از آقایان: میرداماد، دکتر احمدی، جعفری، اشعری و من نام برد.
آیا هیئت با حفظ قداست و معنویت فضای خود می‌تواند کارکرد NGO را داشته باشد؟
هرکدام کارکردهای خاص خود را دارد. ابتکار ما این است که هیئت و تشکل را با هم ادغام کرده‌ایم. تشکل با بعضی ممانعت‌های قانونی روبه‌روست که در مورد هیئت مصداق ندارد. بسیاری به ادغام این دو وادی اشکال وارد می‌سازند. می‌گویند، هر هیئتی نباید تشکل شود. باید هدفی داشته باشد و در راه رسیدن به آن هدف، تشکل ایجاد کند.
در مورد برنامه‌هایی که در طول سال برگزار می‌کنید، توضیح دهید.
هیئت به‌ویژه اگر بخواهد فرهنگی و مذهبی کار کند، در طول سال برنامه‌های فراوانی می‌تواند داشته باشد؛ اما ما روی دو برنامه کار کرده‌ایم و آن را در ایران جا انداخته‌ایم؛ البته با همایش «جوان‌غلامان» تعداد به سه تا می‌رسد. برنامه اول «محسنیه» است که امسال برای سیزدهمین سال پیاپی برگزار می‌شود. در سال ۸۲ این برنامه به اوج رسید. «محسنیه» در ۸-۶ ربیع‌الاول برگزار می‌شود. برخی مخالفت می‌کردند و می‌گفتند، فضای ربیع‌الاول با فضای ماه محرم فرق می‌کند و نباید عزاداری کرد؛ ولی در حال حاضر در چندین شهر برنامه «محسنیه» برگزار می‌شود که نقطه آغاز این حرکت ملی از همین تشکل ما شکل گرفته است.
برنامه دوم هم «دهه کرامت» است. ایده اولیه دهه کرامت از سخنان بسیاری بزرگان قم در سخنرانی‌ها گرفته شد که معتقد بودند، چرا ۱۰ شب مراسم جشن بین میلاد حضرت معصومه(ع) تا میلاد امام رضا(ع)نداشته باشیم؛ یعنی همان‌طور که ۱۰ شب برای امام حسین(ع)عزاداری داریم، چرا ۱۰ شب جشن برای اهل بیت(ع)نداشته باشیم؟ قبلاً اسمی از دهه کرامت در قم نبود. الحمدلله امسال شاهد بودید، دهه کرامت در سراسر کشور برگزار شد که جشنواره‌ای فرهنگی و ورزشی است و ۹ هزار نفر در برنامه‌های آن شرکت داشتند.
این‌قدر که به عزاداری پرداخته می‌شود، به شادی پرداخته نمی‌شود. به نظر شما آیا این‌گونه رویکرد به گریه درست است؟
کام بچه‌شیعه را با گریه برداشته‌اند. در حال حاضر برای ولادت ائمه(ع)یا مراسم شادی ائمه(ع)فرهنگ‌سازی می‌شود؛ ولی آن‌طور که انسان می‌تواند در مجلس عزاداری به معنویت برسد، در مجلس شادی شاید نتواند؛ هرچند شنیده‌ام، وقتی کسی شاد است، اگر چیزی از او بخواهی، بهتر می‌دهد؛ به هر حال ائمه(ع)اهل کرم‌اند. به نظر من روی این موضوعات چندان نمی‌شود، تکیه کرد؛ هرچند درست نیست و باید فرهنگ‌سازی کرد. کار مشکلی هم نیست؛ مثلاً اگر در صدا و سیما قرار است موضوعی باب شود، با چند آگهی بازرگانی این اتفاق رخ می‌دهد. ما هم اگر مراسم شادی اهل بیت(ع)را بخواهیم جا بیندازیم، بسیار راحت است؛ همان‌گونه که در برنامه‌های دیگرمان هم این‌طور بود.
در مورد همایش تجلیل از پیرغلامان قم که در گذشته به همت شما برگزار شد، توضیح دهید.
چند سالی در ذهنم بود، چنین برنامه‌ای برگزار کنیم. با چند جا هم مذاکراتی انجام داده بودیم؛ ولی متأسفانه کسی پا پیش نگذاشت. ما از جایی پشتیبانی مالی نمی‌شویم. در طول سال فکر می‌کنند، هیئت عاشقان حضرت محسن(ع)با پول‌هایی که خرج می‌کند، پشتیبانی می‌شود؛ ولی این‌طور نیست. ما در طول سال اگر خیلی پول بگیریم، از سازمان ملی جوانان فقط دو میلیون تومان گرفته‌ایم. اینها موضوعاتی بود که جایش بود، طرح کنم.
در این مراسم صحنه‌هایی خلق شد. پیرغلامی آنجا بود که وقتی می‌آمد هدیه‌اش را بگیرد، اشک در چشمش حلقه زده بود. من پیش او رفتم و گفتم: «حاج آقا! چرا اشک در چشمانتان حلقه زده است؟» گفت: «نمی‌دانم، چطور از شما جوان‌ها تشکر کنم. ۷۰ سال است، هیئت‌داری می‌کنم؛ ولی تاکنون کسی این‌چنین از من تقدیر نکرده بود. من حاضرم ۷۰ سال نوکری‌ام را با شما عوض کنم. »
ملاک و معیار شما در انتخابتان در مورد پیرغلامان چه بود؟
۱۶۰۰-۷۰۰ هیئت در قم داریم. بسیار سخت بود؛ ولی گفتیم، برای سال اول در همین حد که کار شروع شود، خوب است. از دوستانمان در شورای هیئات مذهبی کمک گرفتیم و شورایی تشکیل شد. گفتیم، اولین همایش تقدیر از پیشکسوتان، پیرغلامان و مداحان و نیکوکاران اهل بیت(ع)را برگزار کنیم. شهر را منطقه‌بندی کردیم و با خبره هر منطقه تماس و اسامی را گرفتیم. در شورا این اسامی بررسی می‌شد و رأی می‌دادند؛ در نهایت ۳۰ نفر انتخاب شدند.
امکان دسترسی به خروجی‌های فرهنگی هیئت عاشقان حضرت محسن(ع)وجود دارد؟
در مؤسسه، آرشیوی قوی از کاست‌های مراسم هیئت از سال ۸۳ داریم که مداحی، سخنرانی، دروس حوزوی و قرآنی را شامل می‌شود. ما به‌سرعت برنامه‌ها را تهیه و به دوستان عرضه می‌کنیم و با قیمت‌های بسیار نازل، سی‌دی‌ها را
توزیع می‌کنیم.
مسئولیت برگزاری کلاس‌های مداحی‌تان را چه کسی عهده‌دار است؟ آیا بر محتوا و شکل عرضه مطالب نظارتی صورت می‌گیرد؟
استادان جلسات ما از کانون شعرا و مداحان هستند؛ کسانی مثل آقایان فلاح و موحدیان و استاد مجاهدی. ما این استادان را برای آموزش دعوت کرده‌ایم. اکنون برنامه‌های ما را چند شبکه خارجی ضبط می‌کنند. اگر لوگوی ما روی آن نباشد، فکر می‌کنند، آن شبکه این کار را انجام می‌دهد. نمی‌دانم چه کسی روی کلاس‌های مداحی نظارت دارد.
چقدر با هزینه‌کردن در هیئات موافق هستید؟ به عبارت دیگر در هزینه‌کردن‌ها معیار و ملاک شما چیست؟ آیا قبول دارید، برخی هیئات به بهانه حفظ شأن و آبروی اهل بیت(ع)به اسراف دچار شده‌اند؟
من با خرج‌کردن در هیئت هیچ مشکلی ندارم. بسیاری از من برای همین هیئت طلب دارند. ما می‌خواهیم بحث جنگ نرم در هیئت‌ها را طرح کنیم. هیئت‌ها چگونه می‌توانند در جنگ نرمی که دشمن شروع کرده، کار کنند؟ بسیاری می‌گفتند، مجمع عاشقان حضرت محسن(ع)با فلان مداح گل کرد. داریم روی کتابی با عنوان «آیتم‌های هیئت‌داری» کار می‌کنیم. این نوید را بدهم که امسال ما در ایام محسنیه می‌خواهیم، کاری را در بحث شهادت حضرت محسن(ع)انجام دهیم که به بسیاری ثابت کنیم، مداح و سخنران فقط یکی از آیتم‌ها در هیئت است. بسیاری آیتم‌های دیگر نیز وجود دارد که نادیده گرفته شده‌اند. زمانی می‌طلبد، کنار فلان سخنران، فلان مداح را قرار دهیم که همین چینش مناسب موجب می‌شود، جمعیت بیشتر شود. اگر خوب کارشناسی کنیم، می‌بینیم که اگر کنار فلان سخنران، این مداح را بگذاریم، روحیه آنها به هم می‌خورد و مردم هم جذب می‌شوند و ما این کار را انجام داده‌ایم. ما در قم ظرفیت بسیاری داریم.
نظر شما در مورد مبالغ هنگفت در قالب صله یا... به مداحان چیست؟ آیا صرف اینکه جمعیت زیاد باشد، نشانِ این است که اخلاص هم بیشتر است یا اینکه برای اخلاص باید به دنبال معیار دیگری باشیم؟
جمعیت جمع شود یا جمعیت گرایش پیدا کند؟ مهم همین است که ما بین گرایش خود جمعیت به برنامه‌ای با جمع‌کردن اجباری آن فرق بگذاریم. با یک جُنگ شادی هم جمعیت جمع می‌شود. بسیاری، هیئت‌داری را با جُنگ برگزارکردن اشتباه گرفته و از رسالت اصلی خود خارج شده‌اند؛ البته کارهای بسیاری برای جذب جوان‌ها می‌توان انجام داد؛ اما باید با هیئت مرتبط باشد. شاید قبلاً فلان مداح را دعوت می‌کردیم و صله‌ای هم می‌دادیم. وقتی مداح یا سخنران مبلغی را تعیین کند، دیگر به درد ما نمی‌خورد.
اگر مداح یا سخنران برای امام حسین(ع)کار می‌کند، نباید با هیئت قیمت تمام کند. ما تا به حال پول هنگفت نه به سخنران داده‌ایم، نه به مداح. اگر اکنون به فلان مداح فلان تومان بدهیم، فردا باید بیشتر پرداخت کنیم؛ در عین حال هوای همه‌شان را داریم و همه، دوست ما هستند. هر موقع هم زنگ بزنیم، قبول می‌کنند. مداح هم وقتی می‌بیند، مردمی که آمده‌اند، همه برای یادگرفتن آمده‌اند، خودش استقبال می‌کند و می‌آید. اکنون مدتی است که روی آورده‌ایم به مداحان جوان. یکی از برنامه‌های آتی ما برگزاری برنامه «جوان‌غلامان اباعبدالله(ع)» است.
پس اگر از جایی پشتیبانی مالی نمی‌شوید، هزینه‌های برگزاری این همایش‌ها را از کجا تأمین می‌کنید؟
بانیانی پیدا می‌شوند و پا پیش می‌گذارند؛ ولی به عنوان مؤسسه یا جای ثابت از جایی پشتیبانی نمی‌شویم. شاید همه دریافتی‌های این هیئت از ارگان‌ها یا جاهایی که بیلان‌های ما را می‌گیرند و می‌دهند، از بدو تأسیس یعنی از سال ۱۳۷۵ اکنون ۱۰ میلیون هم نمی‌شود؛ البته خود امام حسین(ع)است که پشتیبانی می‌کند. تا حالا نشده که برای برنامه‌های مجلس لنگ پول باشیم. این‌طور نبوده و الحمدلله این‌طور نخواهد بود. این مجموعه به لطف ائمه(ع)پشتیبانی می‌شود.
رقابت در هیئت‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
دوستانی که با ما کار می‌کنند، می‌دانند که ما با هیئت‌های دیگر همکاری می‌کنیم و هر کاری از دست ما برمی‌آید، دریغ نمی‌کنیم. هیئات باید از هم پشتیبانی و از یکدیگر الگوبرداری کنند و ضربه‌زدن به یکدیگر کار درستی نیست.
کد مطلب: 13890
آدرس مطلب: https://www.armaneheyat.ir/issue/13890/جوان-غلامان-اباعبدالله
آرمان هیأت
https://www.armaneheyat.ir