آرمان هیأت - بررسی وضعیت زائران ایرانی در عربستان

علی لیالی رئیس سازمان حج و زیارت نیمه فروردین ماه امسال در مقابل خبرنگاران حاضر شد تا اعلام کند، پس از سه ماه تعلیق عمره مفرده، فرستادن عمره‌گزاران ایرانی از سر گرفته می‌شود.

مرضیه کوهستانی:رئیس سازمان حج و زیارت دلیل این تعلیق سه ماه را مشکلاتی عنوان کرد که در عمره ۸۸ برای زائران به وجود آمده بود.

اگرچه پیش از آن هم بی‌حرمتی‌هایی بسیاری را مأموران عربستانی به زائران ایرانی اعمال می‌کرد.

لیالی اما تأکید کرد که وزارت حج عربستان متعهد شده، امنیت و آرامش و احترام زائران ایرانی را تأمین کند و در صورتی که مأموران خلاف این تعهد عمل کردند،‌ به عملکرد مأموران خاطی رسیدگی می‌شود.

این‌گونه بود که زائران ایرانی از نیمه اردیبهشت‌ماه با خیالی آسوده راهی عربستان شدند. تا کنون ۱۲۰ هزار زائر به مکه و مدینه فرستاده شده‌اند و ۱۸۰ هزار زائر دیگر هم تا پایان فرصت عمره امسال به سرزمین وحی مشرف می‌شوند؛ اما برخی زائرانی که امسال راهی مکه شده‌اند،‌ تفاوت چشم‌گیری در رفتار شرطه‌های عربستانی و مأموران این کشور ندیدند و رفتار مأموران عربستانی را به دور از شأن و کرامت زائران ایرانی می‌دانند.

بتول قادری که به‌تازگی از عمره مفرده بازگشته است، می‌گوید: «به زائران زن گفتند که در قسمت مشخصی در حرم حق اقامه نماز ندارند؛ اما من و زن زائر دیگری نمازمان را اقامه کردیم. ناگهان دیدم که یکی از مأموران پایش را روی گردن زنی که به سجده رفته بود، گذاشت و او را به شکستن نماز مجبور کرد. من با دیدن این صحنه نمازم را شکستم؛ چون اگر چنین کاری را با من می‌کرد، عینک در چشمم
خورد می‌شد.»

قادری برخورد با زائران زن را بی‌ادبانه و برخورد با زائران مرد را با تحکم و قلدری
توصیف کرد.

او در حالی از برخوردهای بد مأموران با زائران می‌گوید که امسال سفر مجردی زنان زیر ۴۵ سال به عمره مفرده یا تمتع هم ممنوع شد و سازمان حج و زیارات به دلیل احترام به مقررات سعودی‌ها از فرستادن زنان زائر مجرد صرف نظر کرده است.

برخوردهای نا‌مناسب با زائران فقط در محدوده حرم و اماکن مقدس نبوده و برخی زائران خانه خدا از معطلی‌های چند ساعته در فرودگاه‌های عربستان به عنوان یکی دیگر از اتفاقات بد این سفر زیارتی یاد می‌کنند.

علی‌اکبر پیروی که پیرمردی حدود ۹۰ ساله است، از معطلی‌اش در فرودگاه جده می‌گوید. ‌او می‌گوید: «۲۴ ساعت در فرودگاه جده منتظر پرواز به سمت ایران بودند؛ اما هیچ‌کس هم دلیل تأخیر را به ما نمی‌گفت.»

پیروی می‌گوید: «منِ پیرمرد، چند ساعت توی صف فرودگاه ایستاده بودم و این همه هم توی فرودگاه معطلم کردند؛ اون‌قدر که از زمانی که برگشتم، مریض افتادم
گوشه خونه.»

عفت انوریان هم درباره برخورد با زائران ایرانی در فرودگاه‌ها گفت: «در بدو ورود ما به عربستان از همه آقایان کاروان ما انگشت ‌نگاری کردند و بعد هم از زنان به اتفاق مردی که همراهشان بود، عکس گرفتند.»

او می‌گوید: «به ما هیچ توضیحی درباره این رفتارشان نمی‌دادند و برخوردشان اصلاً دوستانه نبود.»

بر خلاف آقای پیروی، خانم مسنی که به‌تازگی از مکه بازگشته، می‌گوید: «در حرم‌ها و دور خانه کعبه به ما پیرترها کاری نداشتند. می‌گفتند که فلان جا فلان کار را انجام ندهید؛ اما ما محل نمی‌دادیم و کار خودمان را می‌کردیم. آنها هم به ما پیرزن‌ها و پیرمردها کاری نداشتند.»

میثم شجاعی که چندی پیش به عربستان رفته بود، به گونه‌ای دیگر به این موضوع
نگاه می‌کند.

شجاعی می‌گوید: «وقتی مهمانی هم می‌رویم، باید مقررات صاحب خانه را رعایت کنیم. خب وقتی به کشور دیگری هم سفر می‌کنیم، باید مقررات و قوانین آنها را رعایت کنیم و نباید این شائبه را به وجود بیاوریم که می‌خواهیم با آنها لج‌بازی کنیم.»
او می‌گوید که در سفرش به عربستان مأمورانی را می‌دید که بارها و بارها به زائران ایرانی تذکر می‌دادند که مثلاً قرآن را روی رحل قرار دهند و یا در جای خاصی نماز نخوانند؛ اما زائران به حرف و تذکر آنها گوش نمی‌دادند تا آنجایی که برخورد قهر‌آمیزی صورت گیرد.

مسئولان سازمان حج و زیارت هم تا حدودی به این امر اشاره می‌کنند. آنها می‌گویند که با کمی تسامح می‌توان برخورد بد شرطه‌های عربستانی را به کمترین حد کاهش داد.

معاون برنامه‌ریزی، نظارت و ارزشیابی بعثه مقام معظم رهبری، در همین مورد گفته است: «هر قدر آگاهی زائران و عمره‌گزاران نسب به مسائل حساسیت‌زا در عربستان بیشتر باشد، مسائل كمتری بروز خواهد كرد.»

در همین باره دست‌اندرکاران سازمان حج و زیارت در جایی گفته‌اند، زائران اگر در برخی مناطق زیارتی عربستان به جای مهر سر بر زمین بگذارند، ایرادی ندارد یا اینکه خواندن زیارتنامه و ذکر مصیبت برای اهل بیت(ع)در مقابل شرطه‌های عربستانی ممنوع است.

این سازمان موارد ممنوع را در اطلاعیه‌ای مفصل با عنوان نکاتی که زائران حج و عمره باید بدانند، به اطلاع زائران خانه خدا رسانده‌اند؛ اگرچه استمرار برخوردهایی که با زائران ایرانی در عربستان می‌شود نشان می‌دهد که یا زائران ایرانی چندان اهل مطالعه اطلاعیه‌ها و عمل‌کردن به آنها نیستند یا اینکه عربستان برنامه‌ای برای اصلاح رفتار مأموران خود با زائران ایرانی ندارد.