آرمان هیأت - آداب نذر کردن

گفت‌وگو با حجت‌الاسلام والمسلمین فاطمي‌نيا

گفت‌وگوی خیمه را با حجت‌الاسلام والمسلمین فاطمي‌نيا درباره نذر و آداب آن بخوانید.

گفت‌وگوی ویژه: نذر يکي از احکام عملي اسلام است که غالباً با عهد و قسم طرح مي‌شود. نذر آن است که انسان بر خود واجب کند، کار خيري را براي خداوند به جاي آورد يا کاري که ترک شد، فلان مقدار به فقيران کمک کند؛ اما آداب و شرايطي دارد و بايد با توسل به اين آداب و شرايط نذر را پي گرفت. براي آشنايي بيشتر با فلسفة نذر و شرايط آن طي گفت‌وگويي با حجت‌الاسلام فاطمي‌نيا، خطيب و پژوهشگر توانمند اين مهم را مورد مداقة بيشتري قرار داده‌ايم که در ادامه مي‌خوانيد:

جناب فاطمي‌نيا! نذر چه معنايي دارد؟
نذر، يعني اينکه انسان بر خود واجب کند که کار خيري را براي خدا انجام دهد يا کاري را که ترک آن بهتر است، براي خدا ترک کند.

و شرايط نذر چگونه است؟
نذر، صيغه‌اي خاص دارد؛ يعني آنچه نذر کرده‌ايم، همراه نام خدا بر زبان جاري کنيم؛ ضمن اينکه لازم نيست به عربي خوانده شود، بلکه همين‌قدر که بگوييم بر من است، براي خدا اين کار را انجام دهم، نذر صحيح است.

پس در اين شرايط، نکاتي هم متوجة نذرکننده مي‌شود، درست است؟
بله؛ صددرصد. نذرکننده بايد عاقل و بالغ باشد و با اختيار خودش نذر کرده و کسي او را مجبور به اين عمل نکرده باشد، بلکه در نهايت سلامت عقل و قدرت تفکر اين کار را انجام دهد.

جناب فاطمي‌نيا! يکي از مسائل موردنظر در نذر، نذر کردن زن بدون اذن همسر است. اسلام به چه نکاتي در اين مورد اشاره کرده است؟
زن نمي‌تواند بدون اذن شوهر نذر کند؛ وگرنه نذر او باطل است.

و اگر زن با اجازة همسرش نذر کند، شوهر مي‌تواند نذر او را بر هم بزند؟
هرگز؛ چون براي نذرکردن به او اجازه داده است.

گاهي اوقات پيش مي‌آيد، کسي نذري در دل مي‌کند؛ ولي قادر به انجام آن نيست. آيا نذر به اين شيوه صحيح است؟
ببينيد، کسي که در نهايت سلامت عقل نذر مي‌کند، هرگز نبايد چيزي نذر کند که از عهدة انجام‌دادن آن برنمي‌آيد؛ مثلاً کسي که نمي‌تواند پياده به زيارت امام حسين (ع) برود، اگر نذر کند، نذر او صحيح نيست؛ ضمن اينکه نذر نبايد موجب زحمت و زيان براي انسان مؤمن باشد.

ممکن است کسي نذر کرده باشد؛ ولي گذر زمان باعث فراموش‌کردن نذر او شده و نذرش را ادا نکرده باشد. چنين کسي چه شرايطي دارد؟
اگر فراموش کرده، کفاره بر او واجب نيست و هر وقت به ياد بياورد، مدتي پيش نذري کرده است، بايد آن را ادا کند.

اشاره کرديد، به کفارة نذر. ميزان کفاره چطور تعيين مي‌شود؟
کسي که از روي عمد به عهد و نذرش عمل نکند، بايد کفاره بدهد و کفارة عهد به اين شکل است که يک برده آزاد کند، ده فقير را سير کند يا آنان را لباس بپوشاند؛ ضمن اينکه اگر نتوانست اين موارد را اجرا کند، بايد که سه روز، روزه بگيرد.

اين روزها با برخي نذرهاي خرافي روبه‌رو مي‌شويم که در اصل دين وجود خارجي ندارند، نظر شما در اين مورد چيست؟
بله؛ متأسفانه اين روزها بازار خرافه‌پردازي در دين گرم است؛ به‌ويژه در آداب نذرکردن؛ مثلاً من چندي پيش شنيدم، گفتند: «نذر سه هزار تسبيح!» چنان‌که در اصل دين چنين نذري بي‌پايه و اساس است. در دين اسلام خلوص نيت و صدق عمل اولويت دارد؛ ضمن اينکه اسلام دين سهولت و آرامش است؛ نه اينکه انسان براي رسيدن به حاجتش خود را به زحمت بيندازد.

به عقيدة من بايد از طريق مطبوعات و رسانة ملي به اين مهم توجه و اهتمام ويژه‌اي شود تا مردم آگاه شوند.